Het Collectief krijgt erkenning van Klara

Het Brusselse kwintet Het Collectief is tot ‘Musicus van het Jaar’ uitgeroepen door VRT-zender Klara. Eigenlijk beschamend laat, als we naar de erkenning in Nederland, Frankrijk (festival van Saintes), Hongkong en zelfs Brazilië kijken. Maar laten we zeggen dat alle energie die de vertrouwde bezetting van het eerste uur dertien jaar lang in promotie heeft gestoken nu beloond wordt.

De lange aanloopfase naar (internationaal) succes begon voor de muzikantenvrienden en -familie rond pianist Thomas Dieltjens net zoals de wording van onze nieuwe regering: vol vertrouwen in deze groep. Er was Toon Fret, Thomas' soulmate uit zijn tienerjaren en fluitist. De jonge broer en klarinetspeler Benjamin. Medestudent Wilbert Aerts (viool) en cellist Martijn Vink, al vertrouwd met Thomas in het Oxalys Ensemble. Het Collectief vormde een groep voor de lol, en vooral uit gezamenlijke voorliefde voor een miskend repertoire: zeg maar de Weense school, de muziek van 1900 tot na de Eerste Wereldoorlog, en bij uitbreiding de hele twintigste eeuw. Dus van Schönberg tot Bartók. En - al wil de groep zich geen experimenteel noch hedendaags ensemble noemen - ook alle composities sinds 2000. "Iedereen woonde eind jaren 1990 in de buurt, in Brussel, en we hadden, voor de groep bestond, al eens gespeeld op de zolder van het Oratoriënhof in Leuven," begint Thomas Dieltjens. "Toen ik vroeg of we nog eens een concert mochten spelen, bleek de reeks doodgebloed te zijn. Zonder middelen, maar wel met een piano en zaal, mochten we er de reeks zondagmatinees heropenen. Ik was toen 27, en we begonnen met de Kammersymphonie opus 9 van Schönberg, in een transcriptie voor vijf instrumenten van Anton Webern. Gratis en voor niets."

Er kwamen snel meer concerten, telkens voorafgegaan door een maandje keihard repeteren. "Met onze low profile-concerten kregen we ook bijval in het kamermuziekcentrum De rode pomp in Gent, nu betaald voor vijf programma's. En vanaf 2000 ook in Brussel in D'Imprimerie (Fabrieksstraat). De Vlaamse Gemeenschapscommissie gaf ons toen een eerste projectsubsidie. Achteraf zijn we door de Katholieke Universiteit Leuven opgevist voor 'De nieuwe reeks' in het Hogenheuvelcollege in de Naamsestraat.

Veel harder werken
Waarom Het Collectief, buiten D'Imprimerie voor een select publiek, lang niet echt zichtbaar was in de hoofdstad, willen we toch graag vernemen. Dieltjens: "Als ensemble moet je in de Brusselse context veel harder werken om je pr te verzorgen dan in Vlaanderen. Het directe verband tussen de subsidiëring voor Vlamingen en de concertlocatie, Brussel dus, maakt het extra moeilijk om in de kijker te staan. Er blijven nogal stevige muren overeind tussen de twee gemeenschappen, hoezeer vele mensen in de cultuursector die oko proberen te slopen. Het vergt meer inspanning en meer speeljaren in Brussel dan in Vlaanderen om als ensemble echt vooruit te komen."

In het kader van Ars Musica was Het Collectief dit jaar toch te horen in Flagey, en eind november nog in de Oude Kerk van Sint-Agatha-Berchem. In de lente van 2012 (en in 2013) opent eindelijk Bozar Music het grote podium voor het repertoire van Het Collectief. Terwijl ook de cd 12X12, A Musical Zodiac verschijnt (Stockhausen).

Wat betekent die titel 'Musicus van jaar' voor Het Collectief? "Ik beschouw het als een bekroning van het succes dat we samen zijn gebleven, zonder enige prijs, en met een inhoudelijk grote gehechtheid in de groep. Gewoon doen waar wij zin in hebben, en niet wat het publiek wil horen, om de moderne en hedendaagse muziek te presenteren als een verlengde van muziek die al zoveel gespeeld wordt. We willen ook voeling houden met het instrument, wat uit ons repertoire blijkt. Vandaar nooit heftige avantgarde." Brazilië was voor Het Collectief ook enkele malen een thuishaven: "Een Japanse choreograaf wilde een cd van ons gebruiken voor een nieuw, groot dansensemble, São Paulo Companhia de Dança. Daarna kwam nog een vraag voor een dvd. Het contact hield aan. Toen we aanboden om te komen spelen, werd plots heel de reis betaald. En dit jaar gingen we terug om masterclasses te geven. Toevalstreffers, heet dat." Al zwoegt hun agent zich te pletter. Ook dat hoort bij succes opbouwen.