‘Ode aan de deserteur’ (in koor)

Als iedereen weigert de wapens op te nemen, dan is er geen oorlog, toch? Met een panelgesprek in het Klein Kasteeltje willen Vrede vzw en het Brussels Brecht-Eislerkoor onderzoeken of desertie het begin zou kunnen zijn van een vredesstrategie. Binnen- en buitenlandse strijdkoren zullen de boodschap verder verspreiden.

D e start van WaanVlucht – vaandelvlucht wordt vlucht van de waanzin – is het panelgesprek op 20 maart. De focus op de soldaat tijdens dit herdenkingsjaar wordt verschoven naar de held die het geweld ontvluchtte en dat evenzeer met zijn leven moest bekopen. Marc Reynebeau modereert het gesprek tussen historica Anne Morelli, die gespecialiseerd is in oorlogspropaganda, Samir Hamdard, spreekbuis van de Afghanen op de vlucht voor de oorlog in hun land, en Midden-Oostenkenner Ludo de Brabander van Vrede vzw. De Brabander ziet onze energie liever gaan naar vrede, ontwapening en conflictpreventie: “Ondanks ‘Nooit meer oorlog’, ‘Gij zult niet doden’,... zit het Belgische leger wél in Afghanistan. Wij willen mensen er bewust van maken dat de gruwel vaak schuilt onder nobele argumenten. De geopolitieke strijd van de Eerste Wereldoorlog was ook niet die van het volk maar van een elite. Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog bestond de vredesbeweging al, met grote figuren als Bertha von Suttner (Die Waffen nieder!) en de gezamenlijke vredesvoorstellen van de Britse suffragettes en Duitse feministes die het 14-puntenplan van Wilson hebben beïnvloed, voorbode van de Volkenbond en de Verenigde Naties. Hopelijk wordt oorlog ooit verboden.”

Zingend partij kiezen
Bertolt Brecht werd bijna van school gestuurd toen hij in een opstel soldaten tijdens de Eerste Wereldoorlog beschreef als door oorlogspropaganda geleide Hohlköpfe (leeghoofden). Net als zijn vriend, de componist Hanss Eisler, zou Brecht zich kritisch blijven uitlaten in zijn geëngageerd theater. Al sinds 1978 laat het Brussels Brecht-Eislerkoor (BBEK) zich door deze twee geestelijke vaders inspireren om al zingend de wereld te veranderen. Als The Checkpoint Singers deden ze reeds zingende interventies in Palestina, en met het muziekproject The Shouting Fence zongen ze met andere koren over de muren heen (ook over denkbeeldige zoals in ons land). Elke zondagavond repeteert het meerstemmige, gemengde koor in GC De Maelbeek in Etterbeek.

“’Zingend partij kiezen’ is ons motto dat we van Hanns Eisler hebben,” legt dirigente Lieve Franssen uit: “Doordat het gezongen wordt, krijgt het woord een veel grotere kracht. Gedurende de hele geschiedenis hebben mensen dit medium aangewend om te informeren, gemeenschap te vormen of aan te klagen. De jonge arbeidersbeweging is sterk geworden door liederen. In de vorige eeuw hebben protestliederen een hele generatie gevormd en onder andere de strijd tegen de oorlog in Vietnam ondersteund. In de 21ste eeuw maken jongeren een vuist met hiphop en rapmuziek.”

Op 20 en 21 september, internationale dag van de vrede, regisseert Ruud Gielens in het Kaaitheater getuigenissen en liederen over oorlog, desertie en verzet, gebracht door het Brecht-Eislerkoor en vijf Belgische zusterkoren (Novecanto uit Gent, C’est des Canailles uit Luik, Omroerkoor uit Hasselt en Chorale Rue de la Victoire en Ik zeg adieu uit Brussel). Hier zal de ‘Ode aan de deserteur’ voor groot koor van de Amerikaanse componist Frederic Rzewski uit Brussel voor het eerst weerklinken. Op dezelfde dag zullen alvast in Bremen en Wenen ook kooroptredens plaatsvinden onder de titel WaanVlucht (WahnFlucht).

Ook aan een groot korenproject gepland voor september 2015 wordt gewerkt. Koren uit alle oorlogslanden van WOI zullen dan het internationale ‘Lied van de deserteur’ zingen. Het Brussels Dichterscollectief mag de tekst en Fabrizio Cassol van de Belgische jazzband Aka Moon de muziek leveren.

Panelgesprek op donderdag 20/03 in het Klein Kasteeltje, Negendelinielaan 27, 1000 Brussel, van 18.30 tot 22 uur, gratis, reservering nodig via brusselsbrechteislerkoor@gmail.com of naam sms’en naar 0497-93.47.16, www.desertie.be, www.vrede.be, www.bbek.vgc.be