Actuele kunst kiest voor Brussel: 'Sneeuwbaleffect van Wiels'

Brussel is met 546 expo’s in twee jaar tijd de absolute koploper wat betreft het aanbod van actuele kunst. Dat is zo dankzij grote expo’s in musea, als Bozar en Wiels, maar vooral door veel private initiatieven van kunstenaars en galerieën. Uitgerekend Wiels blijkt daarvoor een belangrijke katalysator te zijn. Resultaat: om de anderhalve dag is er een feestelijke vernissage.

Tussen 2013 en 2014 werden maar liefst 546 verschillende expo’s met een focus op actuele kunst geteld door het Kunstenpunt. De analyse van het aantal tentoonstellingen toont aan dat veertig procent van het tentoonstellingsaanbod in Brussel te vinden is.

Na een vergelijking met andere grote steden als Gent en Antwerpen en enkele centrumsteden blijkt Brussel de grootste kunstmetropool te zijn. Wanneer de cijfers in verhouding tot de bevolking staan telt het Brussels Gewest drie keer zoveel tentoonstellingen als de hele provincie Antwerpen. “Dat is niet omdat er meer publieke instellingen zijn, maar omdat er zoveel private initiatieven zijn”, duidt Dirk De Wit van Kunstenpunt.

“In Brussel zijn er op dit moment heel veel buitenlandse, Vlaamse en Waalse kunstenaars aanwezig. Door die grote kunstenaarspopulatie bestaan er veel meer initiatieven voor expo’s.” Die kunstenaars organiseren regelmatig zelf kleinschalige expo’s in leegstaande ruimtes, of hun eigen ateliers.

Door die sterke aanwezigheid van kunstenaars in de stad, raken ook galerijen aangetrokken. Die concentreren zich vooral rond de Louizalaan en de Dansaertstraat. “Brussel is voor hen een echte hotspot geworden. Veel buitenlandse kunsthuizen openen ook een ruimte in Brussel. Er zijn ook heel wat buitenlandse kunstbeurzen die profiteren van de centrale ligging. De New Yorkse beurs Independent vindt nu tijdens Art Brussels ook voor het eerst haar weg naar Brussel.”

Toch is de rol van de publieke, grote musea cruciaal voor Brussel als kunststad. Momenteel heeft Bozar een grote expo gericht aan Theo Van Doesburg. Ook de focus op Michael Borremans kende veel succes in 2014. “Het zijn juist die toptentoonstellingen die kunstenaars aantrekken.”

Kunstenaarsdecreet en residenties
“En dan is er nog Wiels, dat zich richt op de kunst van morgen. Sinds het Kunstendecreet van 2006 met structurele subsidies zijn er pas zo’n nieuwe plekken kunnen ontstaan. Ook Etablissement d’Enface of Argos. Daarop mag nu niet bespaard worden, want dat is catastrofaal.”

“Heel veel mensen zeggen dat de dynamiek van Brussel pas op gang is gekomen dankzij Wiels, met hun atelier en hun kunstenaarsresidenties. Ze zijn een landmark van beeldendekunst . En dat heeft echt een sneeuwvaleffect gecreëerd waardoor zoveel buitenlandse kunstenaars en galerieën naar Brussel zijn gekomen.”

Dat kunst enkel in Brussel gesubsidieerd kan worden door zowel het federaal niveau, de Vlaamse Gemeenschap, de VGC of Federatie Wallonië-Brussel en de Cocof maakt het gemakkelijker voor expo’s dan in pakweg Antwerpen. “Wanneer Wiels zich bijvoorbeeld wil richten naar de twee gemeenschappen is het soms zelfs moeilijker om subsidies te krijgen.”