Amen/Jessica Hilltout: Afrika in de schaduw van het WK voetbal

De Belgisch-Britse fotografe Jessica Hilltout trok acht maanden door tien Afrikaanse landen. 300 filmrolletjes later keerde ze bekeerd terug. Tot het voetbal. Met Amen brengt ze hulde aan alle Afrikanen in de schaduw van het Wereldkampioenschap voetbal.

"De laatste tien jaar heb ik intensief Afrika bereisd. Mijn recentste project was (The beauty of) imperfection in Madagascar," antwoordt Jessica Hilltout (1977), gevraagd of ze gedreven wordt door haar liefde voor voetbal of die voor Afrika.

"Toen ik terug thuis kwam, zei mijn vader, ambachts- en ideeënman: 'Jess, nu het Wereldkampioenschap voetbal (WK) in Afrika eraan komt… het eerste mega-evenement op Afrikaanse bodem. Waarom tonen we niet wat er gebeurt in voetballend Afrika?' Het is de meest democratische sport in de wereld, zoals voetbalhistoricus David Goldblatt zei: 'Football is available to anyone who can make a rag ball and find another pair of feet to pass to.' Mijn vader houdt van voetbal en ik hou van Afrika en zo is twee jaar geleden de bal aan het rollen gegaan."

Had hetzelfde project in Europa gekund?
Jessica Hilltout: In onze achtertuin liggen oneindig veel projecten te wachten, maar Amen had hier niet gerealiseerd kunnen worden. Voetbal is het opium van het volk, en voor Afrikanen, en hetzelfde geldt voor Brazilianen, is voetbal niet minder dan een noodzaak. De energie die uit hun manier van leven spreekt, is uniek. Amen gaat niet alleen over voetbal, maar ook over de menselijke geest, trots, inventiviteit, geloof en kracht. Ik werd dikwijls geïnspireerd door de banale en simpele dingen waarin telkens die fundamentele menselijke energie zit.

Leeft het WK bij jonge Afrikanen?
Hilltout: Het is het grootste evenement ooit op Afrikaanse grond, en de enige reden waarom Zuid-Afrika het gastland is, is omdat dat het enige land is dat zoiets aankan. In elk dorp zullen zich honderden mensen rond de plaatselijke televisie verzamelen, anderen zullen de match niet zien, en heel erg weinig mensen zullen het WK bijwonen. Toch is het voor velen een reden om samen te komen, te vieren en te dansen. Het WK symboliseert de droom van vele jonge voetballers om ooit in een mooi, groot stadion te spelen, en een ster te zijn zoals Drogba, Essien, Adebayor… Zij verrezen letterlijk uit het stof. Daarom is het belangrijkste niet het WK zelf. Of ze de top bereiken of niet, het geeft hen iets om in te geloven.

Hoe reageerden de spelers op uw camera?
Hilltout: Er was een aardig mondje uitleg nodig om hun vertrouwen te winnen. Ik ben geen reportagefotograaf. Ik bouw eerst een relatie op, zodat ze me in ruil op een natuurlijke wijze in hun leven toelaten. Ik zocht telkens iemand met wie het klikte die me dan gedurende een week hielp om dichter bij de voetballers te komen. Mijn logboek (www.jessicahilltout.com/roadbook) was een essentieel werkinstrument om te communiceren. Ik hing er foto's, verhalen of namen in zodat ze konden zien waarmee ik bezig was. Soms zeggen foto's meer dan woorden.
Mijn lievelingsfoto moet Tawfig zijn, genomen in Kusawku in Ghana. Het is het portret van een speler die toevallig zijn hand op zijn hart legt. Een moment dat niet kan herhaald worden. Mij geeft de foto een enorm positief gevoel… De zegen die Afrikanen me bijna altijd gaven als ik vertrok, was amen.

Waren de jongens trots op hun zelfgemaakte ballen, sculpturen haast, of was er wel eens schaamte over het primitieve of versleten materiaal?
Hilltout: De ballen zijn inderdaad stuk voor stuk uniek, voor mij symboliseren ze de passie voor het voetbal en de inventiviteit van een bevolking. Omdat ik mijn camera niet bovenhaal vooraleer het helemaal goed voelt, zijn ze meestal trots om te poseren. Als er al schaamte was, dan verdween die naargelang we langer bij elkaar waren. De tijd hebben is de sleutel.
Waarom fotografeerde ik tired - een typische Afrikaanse uitdrukking - ballen en schoenen? Om de gemengde gevoelens die een vermoeide bal kan losmaken. Aan de ene kant ziet hij er droef en versleten uit, maar aan de andere kant is hij sterk, trots en hangt hij aan elkaar om een team te plezieren (een vermoeide bal spreekt: www.youtube.com/user/theAMENproject).
Om voetbalschoenen te fotograferen, ging ik soms op de grond liggen. Eerst werd daarmee gelachen, maar na een paar minuten toonden spelers hun schoenen waarop de namen van hun idolen waren geschreven, en hielpen ze zelfs mee met de opstelling.

Hoe wilt u helpen met de opbrengst van uw boek?
Hilltout: Zomaar wat ballen gaan uitdelen en dan weglopen, dat is mijn stijl niet. Ik ben ervan overtuigd dat je niet iedereen kunt helpen, maar dat je een echt verschil kunt maken in het leven van sommige mensen. De FIFA omarmde mijn project toen ze het boek zagen. Ze hebben een groot aantal boeken besteld en zullen helpen om de beloftes tegenover mijn teams in Afrika waar te maken. Ik droom ervan om twee voetbalscholen op te richten waar kinderen onderwijs kunnen volgen én voetbal spelen op een serieus niveau. Maar dat is allemaal voor na het WK. Nu is het belangrijk om de boodschap te verspreiden… dus bedankt.

:: Amen / Jessica Hilltout
wanneer: 10 juni > 18 juli 2010 - woensdag > zondag van 12.00 > 20.00 uur
waar: Botanique, Koningsstraat 236, Sint-Joost-ten-Node, 02-218.37.32 - info@botanique.be
tickets: gratis