Claire Bataille bouwt nieuw atelier voor Isabelle de Borchgrave

In november herleeft de badkamer van koningin Marie-Antoinette in Versailles. Dankzij hoepelrokken, een kaptafel, hoeden, waaiers... – allemaal van papier. De paleisdecoratie komt uit het nieuwe atelier van de papierkunstenares Isabelle de Borchgrave. Haar equipe heeft elk detail met begijnenijver klaargestoomd. Paris vaut bien une messe.

H andgeschept papier bood de Wemmelse Isabelle Jacobs, die de naam van haar man als artiestennaam gebruikt, een alternatief voor vergankelijk textiel. Daarmee creëerde ze geen eenvoudige poppenkleren, zoals haar werk weleens verkeerdelijk wordt afgedaan, maar heuse trompe-l'oeils. Beschilderd papier dat textiel imiteert: alsof het echt kant, voile, satijn, taffetas, zijde of hermelijn is. Zo reproduceerde ze bijvoorbeeld een flamboyant Elizabeth I-staatsiekleed met lange sleep.

Haar stokpaardje: historische kostuums uit papier. Al kan ze veel meer: weefsels nabootsen voor meubelbekleding, kistjes, vazen, pruiken,... - altijd alles uit papier.

Wereldfaam kreeg ze met de trouwjurk van Jackie Bouvier Kennedy (1953) in papier, besteld door de Amerikanen. Een collectie Italiaanse renaissancekostuums van de huizen van Savoye en de'Medici, tentoongesteld op exposities in Italië en het Jubelparkmuseum (2009). En zelfs een avondjurk die koningin Fabiola droeg op een huwelijksfeest in Spanje, al kwam een paraplu die dag goed van pas.

Het Brusselse Atelier Isabelle de Borchgrave maakt internationaal furore. Nu haar nieuwe atelier gebouwd is, heeft de kunstenares ruimte te over voor de duizenden soorten papiervellen die ze volgens zelfgeschilderd motief klasseert. Eindelijk heeft ze plaats om exposities te organiseren, bezoek te ontvangen en - vanaf 2012 - workshops te organiseren. Of nog meer grootse bestellingen binnen te rijven.

Op dit moment wordt er gewerkt aan de collectie kostuums Ballets russes: die kan bijna naar Sint-Petersburg of Perm reizen, voor het tentoonstellingsproject rond Sergei Diaghilev, de stichter van het legendarische dansgezelschap. Daarnaast werkt het atelier ijverig door aan een dertigtal theatrale Pruisische kostuums. Die zijn besteld voor de grootse herdenking van de driehonderdste verjaardag van Friedrich II in het paleis van Potsdam vanaf Pasen 2012. De Pruisische edelman schreef een theaterstuk dat met een audiofoon te beluisteren zal zijn, terwijl de bezoeker langs de 'papieren' personages door de vernieuwde paleisvleugel flaneert.

En dan is er nog de heropening, op 7 november, van de badkamer van koningin Marie-Antoinette van Oostenrijk, echtgenote van Lodewijk XVI, in Versailles. De jongedame was dol op haar bains de modestie, geur­baden. Vertrekkend van historisch materiaal maakte De Borchgrave drie personages voor bij het bad, een kaptafel met spiegel, pruik en andere accessoires. Een decoratie die jaren kan blijven staan in het grootste kasteel van Frankrijk.

Nieuw atelier
Sinds kort huist het Atelier Isabelle de Borchgrave in een enorme postmodernistische factory, met onderin een galerie voor haar en bevriende kunstenaars, en zonnige, polyvalente lokalen voor workshops en evenementen. Boven liggen twee luchtige, gemeenschappelijke werkateliers en enkele afzonderlijke schilder- en tekenruimtes voor de kunstenares. Alles nieuwbouw, goed verscholen op een steenworp van de Vijvers van Elsene.

Het gerenommeerde Antwerpse bureau Claire Bataille & Paul Ibens Design ging samen met KP Architect de uitdaging aan om van het kunst- en ambachtenatelier iets unieks te maken. Vijf jaar van denk- en werfwerk zou het kosten om een omsloten hof van licht, ruimtelijkheid en functionaliteit te creëren.

Lange tijd stond op dit adres een Skoda-garage, met een grote showroom, af te bladderen. Nu banen een vijftiental handvaardige papierknippers en -schilders, stilisten en object­decorateurs zich er 's ochtends een weg tot achter de binnenpatio. Daar openen zich nieuwe volumes vol glaspartijen, stille tuintjes die zon vangen en een vijver met koikarpers. De vissen kregen namen van grote artiesten: Klimt, Miró, Braque. Eerstdaags komt daar nog Picasso bij.

Met glijdende deuren die uit muren komen, kunnen de ruimtes multifunctioneel heringedeeld worden. Een keuken kan receptielokaal worden, een show- en evenementenruimte kan (later) een privéwoning worden.

"Achter een vervallen muur ontdekten we een losstaand gebouw met gevelhoge puntramen. Dat herdoopten we tot 'la Chapelle'," vertelt dochter Pauline de Borchgrave, die ons op sleeptouw neemt. Het is het enige stukje industriële archeologie dat overeind bleef staan. Al het omringende is nieuwbouw en staat met terrassen in verbinding met de kapel. De nieuwbouw lijkt overigens sterk geïnspireerd op Japans origami: de ruimtes plooien als het ware in en uit elkaar door het schuifdeurensysteem.

Toen sprake was van nieuwbouw op deze plek, waren de buurtbewoners beducht voor extra overlast door een appartementsblok. Die vrees was onterecht, verduidelijkt architecte Claire Bataille. "Een atelierwoning van een kunstenares zou ondenkbaar zijn in bijvoorbeeld een industriezone. Voor de handnijverheid van de kunst van Isabelle de Borchgrave is zowel het mentale als fysieke contact met de binnenstad heel belangrijk. De bouwheer gaf ons voor het project carte blanche (met een vast vooropgesteld budget, red.). Speciale aandacht ging naar de inval van het daglicht en naar zuinig materialengebruik: het is een lage-energiewoning geworden," stipt Bataille aan.

--------------
Atelier Isabelle de Borchgrave, Vleurgatstesteenweg 73A, 1050 Elsene.