Festival Carolus V: Schedelboren en kruisboogschieten

Vijfhonderd jaar geleden werd Karel V meerderjarig en erfde hij de eerste van de vele gebieden die hem tot keizer zouden maken van het rijk waar de zon nooit onderging. Brussel herdenkt die gebeurtenis, die van de stad een Europese hoofdstad maakte, met een uitgebreide versie van het Carolus V-festival.

Keizer Karel regeerde van 1515 tot 1555 en bracht het merendeel van zijn tijd door in Brussel, dat op die manier kan gezien worden als de hoofdstad van zijn transatlantische rijk. Carolus V is het festival dat sinds 2012 die historische periode onder de aandacht wil brengen en het Brusselse erfgoed rond Keizer Karel en zijn tijd wil promoten. VisitBrussels werkt daarvoor samen met de Ommegang, het museum van de Coudenberg en nog een paar andere partners. De activiteiten en feestelijkheden hebben plaats van mei tot september.

Cultuurhistorische blikvanger van deze speciale editie van Carolus V is ongetwijfeld de hereniging in het Jubelpark van de vier wandtapijten die de legende van Onze-Lieve-Vrouw van de Zavel uitbeelden. Deze legende, die vertelt hoe de vrome Beatrijs Soetkin een Mariabeeldje van Antwerpen naar de Brusselse Zavelkerk verscheepte, ligt samen met de Blijde Intrede van Keizer Karel en zijn troonopvolger Filips II in 1549 aan de basis van de Ommegang. De vier zestiende-eeuwse tapijten die van 22 mei tot 30 augustus weer samen te zien zijn in een van de zalen van het Jubelpark, zijn van Brusselse makelij maar raakten later verspreid in Europa. Twee waren eerder al in het bezit van de Musea voor Kunst en Geschiedenis, één behoort tot de collectie van het Broodhuis, en de vierde werd nu uitgeleend door de Hermitage van Sint-Petersburg. De ontwerpkartons voor de tapijten worden toegeschreven aan de jonge Barend van Orley, die niet veel later hofschilder van Margaretha van Oostenrijk zou worden. De afgebeelde legende is gesitueerd in 1348 maar wordt op de tapijten getransponeerd naar de zestiende eeuw. De opdrachtgever, postmeester Franciscus van Tassis, die nabij de Zavelkerk woonde, liet er zichzelf een aantal keren op afbeelden. En het gezicht van de voormalige Hertog Jan III, die in de legende het Mariabeeldje een plaats gaf in Brussel, krijgt op de tapijten respectievelijk de trekken van de latere Bourgondische hertog Filips de Schone en diens zoon Karel. Op die manier moesten de wandtapijten dus ook voor dynastieke verankering in Brussel zorgen.

De kleine tentoonstelling bevat nog drie andere voorname wandtapijten, wat uitleg over de productie ervan, informatie over de relatie tussen de tapijten en de Ommegang, en een replica van een gravure van de troonsafstand van Karel V in de Aula Magna op de Coudenberg.

Gulden Vlies
Daarnaast loopt van 7 mei tot 30 augustus op de site van de Coudenberg ook een tentoonstelling over de lijfarts van Keizer Karel, Andreas Vesalius. Die tentoonstelling loopt in samenwerking met het Museum voor geschiedenis van de geneeskunde in Anderlecht en toont aan de hand van objecten uit de zestiende eeuw (schedelboren, klysma’s en documenten) de belangrijkste ziektes en geneeswijzen uit de Renaissance, die ongetwijfeld ook voorkwamen bij de entourage van de Habsburgse vorst met de vooruitstekende onderkaak. De vijfhonderd jaar geleden geboren anatoom en auteur van De Humani Corporis Fabrica verzorgde vanaf 1546 de jicht van Keizer Karel met Chinese wortel, en vergezelde de keizer ook op zijn militaire campagnes.

Op 17 mei is het dan Family Day in het Coudenbergpaleis met degustaties historische gastronomie, dansdemonstraties, oude kinderspelen, een ontmoeting met figuranten uit de Ommegang, en themaworkshops architectuur, en zelfs kruisboogschieten onder leiding van de aloude Brusselse kruisboogschuttersgilde.

Op de archeologische site van de Coudenberg kan je tijdens Carolus V ook permanent op zoek naar de schat van het Gulden Vlies. Op 4 en 19 juni worden er ondergronds klassieke concerten gehouden. En in het Erasmushuis in Anderlecht, dat ook zijn 500ste verjaardag viert, krijgen de bezoekers tijdens het festival een eigenhandig gesc hreven brief van Keizer Karel te zien in een vitrine die gewijd is aan de relaties tussen keizer en de Nederlandse humanist Erasmus. De Ommegang zelf heeft plaats op 30 juni en 2 juli en begint om 19u20 met een wedstrijd voor kruisboogschutters op de Grote Zavel.

Wandtapijten uit de tijd van Keizer Karel, tot 30 augustus van dinsdag tot zondag van 10u tot 17u in het Jubelpark, www.kmkg
Carolus V in en om de Coudenberg – Voormalig Paleis van Brussel (ingang via het BELvuemuseum), Kunstberg, Paleizenplein 7, Brussel, 02-500.45.54 - www.coudenberg.com, www.carolusfestival.be