Filosofie voor een breed publiek

Van 14 tot en met 16 november vindt in Flagey het Festival van de Filosofie plaats, een evenement dat filosofie toegankelijk wil maken voor een breed publiek. Naast lezingen en debatten staan er films en concerten op het programma. Het festival gaat in op de positie van Europa en op het denken van de filosoof Arthur Schopenhauer.

Vorig jaar vond een proefversie plaats van het Festival van de Filosofie, een initiatief van de gelijknamige Brusselse vzw en van cultuurtempel Flagey. De curator van de vorige én van deze eerste 'echte' editie is Johan Reyniers, de ex-artistiek directeur van het Kaaitheater en de hoofdredacteur van het podiumkunstenblad Etcetera.

Reyniers: "Het festival ontstond onder impuls van onder meer Anna Luyten en Flagey-directeur Hugo De Greef, beiden sterk geïnteresseerd in de materie. In Amsterdam en het Italiaanse Modena maakten ze kennis met de formule, waarna ze in de hoofdstad van Europa een dergelijk festival wilden initiëren. Daartoe richtten ze een vzw op waarin onder meer ook Frank Albers zetelt. Als curator stel ik een programma samen dat voortborduurt op de ideeën die deze stuurgroep me aanreikte. De reflexieve opzet van de programmering in het Kaaitheater en mijn expertise met het werken in formats, dragen bij aan mijn slagkracht."

Onder de ondertitel 'Denken in feest' wil het festival filosofie voor een breed publiek toegankelijk maken. "Op het eerste gezicht zijn dat twee dingen die naast elkaar staan," zegt Reyniers. "Filosoferen vraagt tijd en rust. Het vindt eerder in eenzaamheid plaats. Op een festival is de sfeer uitbundiger. Maar door de twee aan elkaar te koppelen denken we een meerwaarde aan te reiken. Op die manier willen we in 2008 opnieuw een publiek aantrekken dat meer dan gemiddeld in cultuur en denken geïnteresseerd is, maar dat niet per se een vakopleiding in de materie genoot. Interactiviteit is ook belangrijk, zowel binnen als buiten de zaal. Vragen in het publiek en praten aan de bar horen er dus ook bij."

Baldadig Het festival focust op twee punten: op de positie van Europa, en op het werk en de figuur van Schopenhauer (1788-1860). Reyniers: "Na vorig jaar de grenzen van Europa belicht te hebben, nemen we in 2008 de veelheid en verscheidenheid van ons continent onder de loep. Na Michel de Montaigne staat dit jaar inhoudelijk Schopenhauer centraal. Niet toevallig zijn beiden meer dan filosofen. Ze schreven ook essays, zijn bekend om hun stijl en hadden grote invloed op schrijvers. Bovendien zijn ze leesbaar voor een publiek dat geen filosofie gestudeerd heeft."

Schopenhauers beroemde uitspraak 'Het ergste moet nog komen' wil de toon zetten voor de reflecties in het Festival. Reyniers: "Schopenhauer stond bekend als een pessimist, en die quote kozen we een beetje uit baldadigheid. Het toeval wil dat we in een gigantische crisis zitten, wat de slogan misschien meer dan ooit toepasselijk maakt. Daarnaast is deze leus - zoals wel vaker in de filosofie - een mes dat langs twee kanten snijdt: het klinkt ludiek en ironisch, maar er zijn een aantal ernstige zaken die besproken zullen worden."

Vroege denkers
Het programma bevat niet enkel lezingen en debatten, maar ook filmvoorstellingen, concerten, kinderateliers en een boekenmarkt. "Het publiek kan à la carte zijn programma samenstellen. Je kunt bijvoorbeeld kiezen tussen een film, een interview, een Frans- of Nederlandstalige lezing. En omdat je met filosofie niet vroeg genoeg kunt beginnen, organiseren we vier kinderateliers voor deelnemers van zes tot twaalf jaar. Spelenderwijs wordt hun bijgebracht wat het is om stil te staan bij minder evidente dingen als het 'zijn' van de mens."