Hakbijl

“Als je écht een omslag wil maken, is een onsje eraf niet genoeg. Dan moet je veel steviger ingrijpen. Alleen dan krijg je meer privaat geld en meer ondernemerschap.” Halbe Zijlstra, de liberale staatssecretaris voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in Nederland, windt er in Vrij Nederland geen doekjes om.

De komende vier jaar wordt er zwaar gesnoeid op de uitgaven voor kunst en cultuur: 200 miljoen euro, een besparing van twintig procent. Op de vraag waarom op cultuur meer dan drie keer meer moet worden bespaard dan op andere overheidstaken, antwoordt Zijlstra: "Als je zou kiezen voor maar zes procent, zal de culturele wereld proberen de bezuinigingen op te vangen binnen de bestaande kaders." En dat wil Zijlstra dus duidelijk niet. In Nederland moet en zal er worden gehakt. Het ondernemerschap wordt er zaligmakend, bezoekersaantallen allesbepalend. Uit het hele gesprek blijkt dat de staatssecretaris een wel erg mercantiele visie op cultuur heeft. En dat in Nederland, waar Lucebert ooit die wondermooie versregel 'Alles van waarde is weerloos' schreef.

Hier in Vlaanderen en Brussel hanteren ze tot nader order de door Zijlstra verworpen kaasschaaf om te besparen in het cultuurbeleid. Tot op zekere hoogte is het ook eerlijker, omdat elke organisatie dan eerst zelf de afweging kan maken waar het zuiniger kan. Al kan te veel kaasschaaf op het vel ook behoorlijk pijn doen, vraag dat maar aan een aantal organisaties uit de socioculturele sector.

Maar hopelijk vergis ik me niet als ik denk dat we in Vlaanderen en Brussel het belang van kunst en cultuur voor het individu en voor de samenleving nog niet alleen maar afmeten aan de verkoopbaarheid. Hier in Brussel speelt de cultuursector een uiterst belangrijke rol, zowel op het niveau van de Vlaamse gemeenschap als van de stad. Dat jonge Vlamingen (of Walen, of buitenlanders) Brussel zijn komen opzoeken, heeft zeker te maken met die rijkdom aan kunst en cultuur. Het hoeven daarbij niet altijd de grootste instellingen te zijn die de meeste bloemetjes toegeworpen krijgen: het ABC-huis in Schaarbeek, dat dit weekend weer de deuren opent, zouden families van over het hele land eens moeten bezoeken.

Mogen er dan geen vragen worden gesteld over cultuurinstellingen of -beleid? Dat mag zeker. Of er voldoende inspanningen worden gedaan om Jan en alleman van cultuur te laten proeven, bijvoorbeeld. Of alle vormen van kunst wel evenveel aandacht krijgen. En of het beleid niet te veel inzet op instituten, terwijl kunstenaars op de dop staan.