Kunstenaar ruilt schilderijen voor deftig atelier

In 2006 krijgt beeldhouwer-schilder Wout Wilgen­burg een tentoonstelling in het gemeentehuis. Het jaar erop zet Schaarbeek hem uit zijn huurhuis en atelier: "Vanaf nu bent u een sociaal geval." Vijf jaar vergetelheid en werken in armtierige omstandigheden later schrijft hij ons aan: "Ruil eventueel 50 schilderijen voor een atelier." Zullen we dit artikel even vertalen voor het New Yorkse Guggenheim, waar Wilgenburg in de vaste collectie zit?

W out Wilgenburg (1944) lijkt al voor zijn dood vergeten. Maar: "Zolang ik leef, blijf ik actief, het is een wet," zegt de expressionistische schilder.
In zijn bronsgieterij in Steenokkerzeel werden beelden gegoten van Rik Poot, Giacometti, Ossip Zadkine, Henry Moore en anderen. De excentrieke Nederlander was er uit Amsterdam komen wonen "omdat kinderen beter niet in een stad opgroeien."

Als vijftienjarige begon hij naar verre oorden te liften. Kort nadien viel zijn schilderkunst op, maar Stien Eelsingh duwde hem het beeldhouwen in. Wilgenburgs expressiekracht, geënt op oervormen, sloeg aan. Een beeldje uit die tijd staat nog naast zijn bed. Verkeerdelijk wordt hij een Cobra-volgeling genoemd; Wilgenburg is veeleer uniek.

Snel volgen ateliers in Amersfoort, Soest, Amsterdam. Jaren gold hij als de best betaalde beeldhouwer van Nederland. Geselecteerd door Edy de Wilde van Stichting Nederlands Kunstbezit geraakte hij tot in het Guggenheim in New York, waar hij exposeerde. Verzamelaars en overheden kochten werk van hem. Het notoire Institut Néerlandais in Parijs, dat de deuren binnenkort moet sluiten, heeft ook werk van hem in huis. In de entourage van Simon Vinkenoog, Hugo Claus en Jan Cremer voelde kabouter-volgeling Wilgenburg zich als een vis in het water.

"De jaren zestig en zeventig waren wild," vertelt de surviver met een glinster in de ogen. Hij zet pittige koffie voor ons in zijn OCMW-optrekje. "Het begon met beatnik, provo, slapen in het Vondelpark, reizen naar Kreta (hij ontdekte er een strandje, waar later tienduizenden hippies neerstreken, JMB) en de kabouterbeweging, die mens en natuur samenbracht. Alles, van goederen tot diensten, werd gewoon geruild. 'Ik kan schoenen maken, jij wortels telen.' Uit die tijd blijft de Amsterdamse bevoorrading over door zeer goed georganiseerde tuinders, die biologisch-dynamisch telen."

Tussendoor wil Wilgenburg anekdotes kwijt: "Een vernissage in Diegem sloot ik ooit af met een architect en minister Chabert op mijn knieën, elk met een fles whisky in de hand. Sinds die nacht ben ik geen macrobioot meer."

Verbitterd is Wilgenburg niet, maar de gouden jaren van de Icarus vol zelfvertrouwen zijn voorbij. Een triest slijpschijfongeluk haalde de kracht uit zijn linkerarm. Al ruim twintig jaar kan hij niet meer beeldhouwen. "Ik moet mijn dag doorkomen op zware medicijnen om de pijn te verdoven, alleen schilderen lukt me nog."

Het ongeluk gebeurde nadat Wilgenburg uit zijn atelierwoning in Steenokkerzeel was gezet. Toyota kocht het perceel op: daar kon hij niet tegen opbieden. "Mijn dochters werken bij Ici Paris XL in Brussel en Epe (Gelderland); mijn zoon, een muzikant, leeft al jaren met Chrissie Hynde en toert met The Pretenders Azië en Amerika rond. Zij leiden hun leven. Ik kwam in Schaarbeek wonen, maar werd om vreemde redenen weer uit mijn huurhuis gezet. Ik kon niet kiezen voor dit OCMW-appartement. Men drong het me op, de tuin hoort bij de eerste etage. Ruimte om te schilderen heb ik niet."

Wilgenburg moet acrobatentoeren uithalen om een groot doek te kunnen schilderen op de grond. Achter en voor zijn bed in de woonkamer staat alles tjokvol. "Zodra ik iets verkoop, koop ik weer nieuw materiaal: schilderen is mijn therapie. De in 1993 vermoorde trafikant André Van den Hende ontfutselde me driehonderd beeldhouwwerken - drie vrachtwagens vol - toen ik naar Schaarbeek verhuisde."

Elders heeft hij nog meer werk staan. "De gemeente laat me een berging gebruiken waar ik tot voor kort doeken stapelde. Ik zag onlangs dat de twee hangsloten los gemaakt waren. Er zijn schilderijen ontvreemd en een raam stond open, waardoor de duiven vrij spel hadden. Mijn werk zat vol duivenstront. Ik mag blij zijn met een dak boven mijn hoofd, zegt de Vlaamse schepen mij. Meer kunnen ze niet doen... Mocht iemand me een atelier laten gebruiken, ik zou me beter voelen."