Nicolas Karakatsanis, uitvinder van het obscur-obscur

Nicolas Karakatsanis is cool. Hij is een de weinige niet-baseballspelers aan wie het gegeven is om met vanzelfsprekende flair een baseballpet te dragen, en ook een van de weinige mensen die vijf achtereenvolgende a's in hun naam kunnen dragen zonder dat het aanmatigend wordt.

De jonge Brusselaar, die te getalenteerd was om zijn opleiding uit te zitten, heeft in korte tijd een internationale status verworven als director of photography (DOP) ofte cameraman van videoclips, reclame- en langspeelfilms zoals Linkeroever, Rundskop en de Amerikaanse remake van (The) Loft.

Maar Karakatsanis is vooral cool omdat hij spaarzaam is met licht. De mensen die met hem hebben gewerkt (Michaël Borremans, Baloji, Michaël Roskam, Erik Van Looy), getuigen: als Nicolas nog ergens een spotje uit kan draaien, of wat kan goochelen met diafragma en ISO/ASA-waarden, dan zal hij het niet laten. Zo toont hij aan dat je ook met minder licht nog kunt zien, en dat je met minder licht zelfs beter kunt kijken. Omdat ik zelf niet bijster veel van overdadig licht hou, zeker niet van kunstlicht, vind ik dat een hele verademing. In onze spilzieke tijden van superlatieven is overbelichting de norm en is er ook overal licht waar helemaal niets te zien is. Weg met de bedrijven die de gevel van hun banale kantoorgebouw in de led zetten! Weg met de kerstverlichting die onze donkere dagen naar een ver verleden flitst! Weg ook met kindjes die om een nachtlampje vragen in hun slaapkamer!

Enfin, Karakatsanis dus. Die moet tegenwoordig op verschillende plekken in de wereld zijn om de dingen te filmen die men hem vraagt te filmen. Naast zijn filmcamera heeft hij tegenwoordig ook een fotocamera mee waarmee hij bijna dagelijks foto's maakt. Die belanden op zijn fotoblog The Skeleton Herald, en nu ook in de Brusselse galerie Alice.

Ook op die foto's moet het licht moeite doen om een plaatsje af te dwingen, maar het is er ondanks alles. Je zou kunnen zeggen dat Karakatsanis wil laten zien wat het licht ons verkiest te tonen, en dan alleen dát. Zijn foto's doen je stilstaan bij wat licht nu ook alweer is, bij die deeltjes die na een lange reis uitgerekend op dat punt vallen.

Dat merk je aan een foto als 'Beard', waarop de zilveren haren in de zwarte baard opvallen, of aan 'Eyes', waar het licht in de ogen en op the pearl earring van de geportretteerde dame schijnt, of aan het mooie 'Grey Girl': ze geeft nauwelijks de contouren van haar gezichtsprofiel prijs. Overigens: waar ziet een mens nog een ander mens in het donker? Daarvoor moet je al bijna met elkaar onder de lakens kruipen.

Het onderscheid tussen de kleurenfoto's en het zwart-wit waarmee Karakatsanis onlangs aan de slag ging, is zeer gering. 'Flag', dat een averechts opgehangen, kleurloze Amerikaanse vlag toont, zou je als een negatief kunnen beschouwen, als niet juist het geborduurde wit van de sterren het licht zou vangen. Van clair-obscur kun je niet spreken, eigenlijk gaat het om obscur-obscur. Misschien zoekt Karakatsanis hier en daar naar effecten, maar meestal zijn ze er al. Het Magritte-iaanse 'Barrage', waarop achter een nachtelijk bladerdek een blauwe hemel met een zonverlichte wolk zichtbaar is, laat uitschijnen dat Magritte zijn idee voor zijn surrealistische 'Rijk der lichten' (het nachtelijke straatbeeld onder helblauwe hemel) wel eens gewoon uit de werkelijkheid gehaald zou kunnen hebben.

Verder hou ik van 'Chairs': een aantal plastic stoeltjes in een nog afgesloten feesttent, die nog even rust wordt gegund voor het feest losbarst. En om ongeveer dezelfde reden hou ik ook van 'Eagle': zou er al eens iemand eerder het goede idee hebben gehad om een foto te tonen van een vliegende adelaar die zo donker is dat het beest eindelijk eens even van de plicht wordt ontslagen om er stralend en glorieus uit te zien? Hier ervaar je opnieuw dat de afwezigheid van opgedrongen licht in feite een luxe is. Dat verlangen naar kalmte en verlangen naar duister samen gaan.

Spijtig dat galerie Alice zelf wat worstelt met het kunstlicht waaronder de foto's hangen, maar in het bijzaaltje achter het witte gordijn voltrekt zich toch nog een wonder. Daar zie je letterlijk hoe de foto 'Skull' meer van zijn geheimen prijsgeeft naarmate het licht wordt gedimd.

Fototentoonstelling Adjusting infinity van Nicolas Karakatsanis, nog tot en met 21 december in Alice Gallery (Land van Luikstraat 4, 1000 Brussel, www.alicebxl.com, theskeletonherald.blogspot.com).