Papierkunstenares Isabelle De Borchgrave exposeert

Het blijft wachten tot november 2010 voor het nieuwe museale atelier van papierkunstenares Isabelle de Borchgrave opengaat. En voor haar papieren kopie van Jacky Kennedy's trouwjurk moet u naar de Kennedy Library in Boston. Maar tot april kunt u wel een reeks Italiaanse renaissancekostuums bewonderen, als u de vingers thuis houdt.

H ad u al vernomen dat koningin Fabiola een papieren jurk van Isabelle de Borchgrave heeft? En dat de Amerikanen zich geen raad wisten met het reproduceren van het trouwkleed uit 1953 van first lady Jacqueline (Jacky) Kennedy-Bouvier, en dan maar een papieren versie bestelden? Wie denkt dat textiel en fijne kleren een lang leven gegund is, heeft het fout. Getuige daarvan de weinige complete restanten van eeuwenoude gedragen kledij. Bovendien ervaren conservators en restaurateurs het elke dag: textiel is geen makkelijk natuurproduct om (permanent) te exposeren. Daarvoor blijkt Isabelle Jacobs (die de naam van haar man, De Borchgrave, als kunstenaarsnaam gebruikt) een alternatief gevonden te hebben.

Gefascineerd door de mogelijkheden van 'ordinair' papier kopieert en hercreëert De Borchgrave de meest exuberante, vaak historische kostuums. Drie keer nodigden de Italianen haar al uit om hun textielgeschiedenis weer tot leven te brengen in tentoonstellingen. Achttiende-eeuwse kostuums in het huis van Savoye in Turijn. Textielcreaties in het Palazzo Fortuny in Venetië. En in de lente 2009 de pracht en praal van de garderobe van de Medici: 29 'papieren' kostuums tentoongesteld in het Palazzo Medici-Ricardi in Firenze. En eindelijk wordt De Borchgrave ook sant in eigen land met dezelfde tentoonstelling,
I Medici: een renaissance in papier, "het Belgische visitekaartje waarop ik drie jaar heb gewacht. Op een bepaald moment pakt de mayonaise." En nu kan het snel gaan: er volgt een opdracht voor het Muziekinstrumentenmuseum, een tentoonstelling (in 2011) over de Russische balletten, met bewegende poppen. En, zo verklapt ze: "We mogen voor Versailles de badkamer 'aankleden' met kamermeisjes, pruikendozen en meer. En Sint-Petersburg heeft voor een herdenkingstentoonstelling het kleed van Elisabeth I besteld: met een mantel in hermelijn van vijftien meter lang. Volledig in papier."

Papier is niet stijf
De fresco's van de Capella dei Magi van het Palazzo Medici-Riccardi deden de vonk bij De Borchgrave overslaan; ze liet mode, binnenhuisinrichting en textiel staan voor papiercreaties. "Ik kreeg een schok toen ik die kapel binnenging," vertelt de kunstenares op haar tentoonstelling in het Jubelparkmuseum. "Alles waar de familie De Medici, de Florentijnse nouveaux riches bij uitstek, gedurende driehonderd jaar aan 'verfijning' voor stond, was hier afgebeeld. Die wereld uit de schilderijen halen, dat werd mijn uitdaging. Het kleed van goudbrokaat van Lorenzo 'il Magnifico'; paus Leo X (Giovanni di Medici), de bonten stola van Cosimo I, tot de tooi van de paarden toe." De Borchgrave heeft het allemaal op gewoon patroonpapier nagetekend, het papier verknipt, geassembleerd en nadien gekleurd, gedroogd en beplakt of bestempeld. Geen kantstukje aan het kleed van Maria de Medici is echt. Geen parel aan de volgeladen jurk van Caterina de Medici is vastgenaaid. Elk detail werd in trompe l'oeil getekend. Toppunt van heel de reeks personages is een levensgroot uitgedost paard. Daarop zit een flamboyante Giovanni VIII Paleologo (1392-1448), Byzantijns keizer in de laatste jaren van zijn leven. Met een mosgroen pak met gouddraad (geschilderd uiteraard) en haast levensecht. En verder de hoogzwangere Lucrezia Tornabuoni (1425-1482), wier roze mantel het oude patina van de fresco evenaart. Twee topstukken uit de haast tweehonderd kleren die De Borchgrave in eigen collectie heeft. "Papier leeft beter dan textiel, dat trouwens stof opneemt en dof wordt," beweert ze nog. "Papier is helemaal niet stijf." En daarvan moet u zichzelf maar overtuigen, door eens op de vloer te stampen. Dan gaan de papieren jurken zachtjes aan het wiegen.

De kunstenares boert goed. Het Mercatorfonds gaf een kanjer van een monografie over haar kunst uit. In enkele jaren tijd heeft ze vierentwintig handen rond zich geschaard die haar assisteren. Haar atelier, een grot van Ali Baba vol verfdozen, wasdraden, strijkijzers, en veel verknipte papierstukjes (zoals deels nagebootst werd in de tentoonstelling), is te klein geworden. "Ik wil mensen ontvangen, tentoonstellingen organiseren, workshops voor kinderen inrichten - papier is echt speelgoed. Zo kunnen mensen zich inspireren op wat allemaal kan met papier," zegt ze. Daarvoor werd het Antwerpse (interieur)architectenbureau C. Bataille & P. Ibens onder de arm genomen. Van een aftandse garage in de Vleurgatsesteenweg wordt een minimalistisch, groot, nieuw atelier (van 1.500 m2) gemaakt, met vijvertuin en expositieruimte. Het geheel, met veel daglicht en veel 'witte' muren moet als een soort levend museum kunnen functioneren. Claire Bataille: "Een deel van de bakstenen garage blijft identiek. Beneden komt de expositiezaal en een eetkamer; boven, met veel doorkijk, de ateliers. Onder het dak komt het archief, de bibliotheek en het schildersatelier van de kunstenares. We hebben het minimale concept opvallend wit en koel gehouden; de wereld van het werk van De Borchgrave zal voor het kleurige contrast zorgen." Al heeft De Borchgrave ons toch gezegd: "Ik ben Rembrandt nog niet."

:: Medici: een renaissance in papier. Tot 18 april 2010, Jubelparkmuseum, Jubelpark 10, Brussel. Open di-zo van 10 tot 17 uur. Gesloten op feestdagen. Tickets: 3 tot 8 euro. Info op 02-741.72.14, Publicatie: 'Paper illusions. The Art of Isabelle de Borchgrave', Barbara & René Stoeltie, Mercatorfonds, 208 p., 65 euro