Van Malibranpaviljoen tot gemeentehuis van Elsene

Het Malibranpaviljoen is al zo lang gemeentehuis van Elsene dat je bijna zou vergeten dat het ooit de woonst was van het mythische koppel Maria Malibran, de wereldberoemde operazangeres, en Charles de Bériot, stichter van de Belgische vioolschool. Een uitgave van Archives d’Architecture Moderne (AAM) maakt terug de link.

Het Malibranpaviljoen van Elsene is een handig vierkant boekje van 13 cm x 13 cm uit de reeks Les carrés d’architecture. “Beter dan pralines,” zegt burgemeester Willy Decourty (PS), want de gemeente maakt er zijn relatiegeschenk van.

Een van de auteurs, architect Jean de Salle, doet het verhaal in de raad- en trouwzaal die vroeger het salon was waar het liefdespaar bezoekers ontving: “In 1829 ontmoet de 21-jarige Maria-Felicia Garcia, de Spaans-Franse operazangeres, toen al getrouwd met Eugène Malibran, in Chimay de befaamde violist Charles de Bériot. Ze werden geliefden en trokken samen op wereldtournee. In 1833 bouwt architect Charles Vander Straeten, bekend van de heuvel van de Leeuw van Waterloo, voor hen een landhuis op een driehoekig stuk grond van 64 are op het platteland vlakbij Brussel. Ze trouwen in 1836, maar La Malibran sterft datzelfde jaar op 28-jarige leeftijd, nadat ze te midden van een voorstelling in Manchester in coma geraakt, het gevolg van een val van haar paard. Op de begraafplaats van Laken laat De Bériot een indrukwekkend mausoleum voor zijn vrouw bouwen waar vandaag nog altijd bloemen worden neergelegd. Hun zoontje Charles-Wilfrid zou later de leraar van de grote componist Ravel worden.”

“Vanaf 1849 begint het tweede leven van het gebouw. De Bériot verkoopt het Malibranpaviljoen aan de gemeente die er het gemeentehuis van maakt (ook zijn huis in Sint-Joost werd trouwens het gemeentehuis). Het lag toen centraal in een wijk die volop verstedelijkte. In dat jaar werd bijvoorbeeld de eerste steen van Cité Gomand gelegd. Het salon werd door architect Jules Brunfaut (van het Hannon-huis) heringericht in Italiaanse neorenaissancestijl. Hij ontwierp de mobiele lessenaars die na een gemeenteraad kunnen worden weggehaald om ruimte te maken voor een trouw. Ook de gevels werden met allerlei Italiaanse neorenaissance-versieringen gemoderniseerd. Door zijn nieuwe functie als gemeentehuis kreeg het Malibranpaviljoen er machtssymbolen bij zoals een klok op het dak. Wat vandaag de voorgevel van het gemeentehuis lijkt, met de rotonde, was oorspronkelijk de achterkant, die uitgaf op het park. In de rotonde schoven de ramen op tot aan de zuiltjes. Het park werd ingericht als gemeenteplein, het huidige Fernand Cocqplein, terminus voor de paardentram die tot aan de Beurs reed. Het Malibranpaviljoen staat symbool voor het scharniermoment tussen de neoclassicistische bouwstijl en de Italiaanse neorenaissancestijl, maar ook tussen de classicistische muziek en de romantiek, met La Malibran, die zich tijdens aria’s de haren uittrok en zich op de grond wierp, als exponent.”

Eerste diva

“Pas in de romantiek werden de beste vertolkers sterren, en dan stierf Maria Malibran ook nog jong, wat de mythevorming ook versterkte,” zegt de musicoloog Jean-Marie Marchal die ook een bijdrage voor het boekje schreef.

De zangeres had als zestienjarige al haar eerste succes in Romeo and Juliet in Londen. Ze werd daar aangeworven door het King’s Theater om Rosine te zingen in De Barbier van Sevilla van Rossini, die een vriend van de muzikale familie was. Het gezin trok naar New York om Amerikanen opera te leren kennen. Terug in Parijs werd Maria Malibran het idool van het Théatre des Italiens. In 1829 trad ze op in het Koninklijk Munttheater in Brussel.

“Componisten schreven stukken speciaal voor La Malibran, dat overkomt alleen de groten,” zegt Marchal: “Als operazanger kan je vier kwaliteiten hebben, zij had ze alle vier. Er is de tessituur, het bereik van een stem, en zij kon minstens drie octaven aan, wat heel uitzonderlijk is. Daarnaast bezat zij de souplesse om te switchen van virtuoze guirlandes naar dramatische uithalen. Haar stem had ook een verleidelijk timbre, klankkleur. En dan was ze ook nog eens ongelooflijk theatraal, maar op een manier dat het ook allemaal geloofwaardig was.”