Contact tracing eist zijn tol bij CLB's: 'Een schouderklopje volstaat niet meer'

Het coronavirus houdt ons al meer dan een jaar in de ban. In september vorig jaar schakelde de overheid de Centra voor Leerlingenbegeleiding (CLB) in om de contact tracing in scholen te organiseren. Dat begint zijn tol te eisen bij de medewerkers. “Met een schouderklopje en een ‘goed gedaan’ moeten ze op het einde van het schooljaar niet meer afkomen.”

Het is 6.25 uur. De dag begint vroeg voor Heleen Denis (57), psychologe bij het Vrij CLB Pieter Breughel. Gedreven begint ze eraan, maar wanneer ze na een lange dag thuiskomt, is ze soms doodop, mentaal helemaal kapot. "Je hoort verhalen van leerlingen, leerkrachten en ouders en dan kan je niet zomaar zeggen: ‘het is 17 uur, ik zet de knop om in mijn hoofd. Die getuigenissen blijven nazinderen."

Toch vindt Denis dat ze niet te klagen heeft. In het Vrij CLB Pieter Breughel in Molenbeek valt de contact tracing onder de bevoegdheid van het medisch personeel. Daarvoor moeten hun kerntaken wijken. Maar in het GO! CLB Brussel nemen ook de maatschappelijk werkers en de psychologen de rol van contact tracer op, een beslissing genomen vanuit het centrum zelf.

Ander werk lijdt eronder

Een keuze waar een van de maatschappelijk werkers bij het GO! CLB – die anoniem wil blijven – niet volledig achterstaat. “Dat wij die taak op ons moeten nemen, vind ik moeilijk te accepteren. Jongeren hebben ons nu meer dan ooit nodig, maar door de contact tracing kunnen we ons werk niet even grondig doen. Ondertussen blijven de aanmeldingen binnenkomen, zijn de dossiers zwaarder en de wachtlijsten voor hulpverlening langer.”

Er is een verklaring waarom het CLB de coronaopsporing in scholen moet organiseren. In de normale werking staat het CLB in voor pandemieën en besmettingen. Als blijkt dat een leerling op school een hersenvliesontsteking heeft, bijvoorbeeld, dan is het aan het CLB om de nauwe contacten van de besmette leerling of leerkracht te achterhalen. Vanuit die redenering valt dus ook Covid-19 onder hun werking.

Nachtmerries

In de praktijk blijkt het evenwel hoe langer hoe meer een onhaalbare kaart te zijn voor de CLB-medewerkers om die intensieve opdracht op zich te nemen. Ook voor Sofie Cruyssaert, verpleegkundige bij het Vrij CLB Pieter Breughel. Drie maanden geleden stopte ze met de contact tracing omdat het te veel beslag legde op haar persoonlijke leven. “Ik kreeg er nachtmerries van. Ik was er constant mee bezig in mijn hoofd.”

Ook haar werkdagen werden langer. “Als ik een klas in quarantaine moest zetten, kon ik niet zomaar zeggen: ‘ik stop ermee. Mijn shift zit erop.’ Ik moest doorwerken als de meldingen bleven binnenkomen.” Cruyssaert had zich nochtans vrijwillig aangemeld om aan contactopsporing te doen, maar het werd dus te veel. “Ook andere collega’s hebben zich teruggetrokken omdat ze er anders aan onderdoor zouden gaan. Niemand dacht ook dat het zo lang zou duren,” vertelt Denis.

Dat privilege heeft genoeg niet iedereen. De anonieme medewerker kan niet anders dan voortdoen. “We blijven doorwerken, omdat we de leerlingen niet in de steek kunnen laten.” Maar ook haar werd het te veel, na de krokusvakantie viel ze voor drie weken uit. Dat zag ze zelf niet aankomen. “Ik had niet door dat ik aan het opbranden was. Mijn omgeving moest me erop wijzen. Door de huidige situatie loop ik mezelf voortdurend voorbij. Een jaar geleden kon ik mijn werk makkelijk van me afzetten, maar dat is nu anders. Corona heeft veel losgemaakt.”

Extra middelen

Denis en haar collega’s hopen op meer erkenning, want anders zal niemand het werk nog willen doen. "Met een schouderklopje en een ‘goed gedaan’ moeten ze op het einde van het schooljaar niet meer afkomen," klinkt het streng.

Momenteel ziet Stefan Grielens, algemeen directeur van het Vrij CLB Netwerk, nog geen zware uitval van het CLB-personeel, maar de signalen die hij opvangt, baren hem wel zorgen. "Veel van onze mensen zijn de laatste maanden over hun grens gegaan, omdat ze voelen dat hun werk onmisbaar is. Gaan we daar nog een terugslag van zien?" vraagt hij zich af.

Ook Cruyssaert maakt zich zorgen. "Als het blijft verdergaan zoals het nu loopt, dan moeten er extra middelen komen om de CLB’s te ondersteunen."

De klok slaat kwart voor acht. Binnen een half uur heeft Denis online een tuchtklassenraad. Tijd om wat boodschappen te doen op de markt in Molenbeek heeft ze niet. Verse groenten en fruit moeten wachten tot het weekend. Nu eerst die telefoontjes, want het mentale welzijn van de jongeren wacht niet.

Meer erkenning

Grielens geeft aan dat de overheid behoorlijk wat middelen heeft vrijgemaakt om de centra te ondersteunen. Die middelen liggen per CLB anders. Op basis van het aantal personeelsleden en de socio-economische status van de gezinnen van de leerlingen krijgt elk centrum middelen om de contact tracing te organiseren. Hoe die middelen worden ingezet, kan elk centrum zelf invullen. "Een logische beslissing," oordeelt Grielens. "De centra kennen hun situatie het beste en zij weten welke deskundigen ze nodig hebben. Wij ondersteunen hen hierin, maar de uiteindelijke beslissing ligt bij de centra zelf."

Toch vragen de medewerkers zich af waarom het een taak is voor het CLB. "We begrijpen niet waarom het aan ons is toebedeeld als er ook contact-tracingcentra zijn. Het is dubbelop en inefficiënt werken," zegt Denis. Volgens haar wordt die extra werklast te veel als een evidentie gezien. "Avond- en weekendwerk worden niet gecompenseerd, een beetje loon naar werken zou toch mogen."