Bestuurlijke chaos in Molenbeek en Schaarbeek: tijd voor een doorlichting

In Molenbeek en Schaarbeek is goed bestuur op dit moment ver te zoeken. Dat is niet zonder risico.

Het is Molenbeek niet gegund. Eerst werd de gemeente langs het kanaal een ‘hellhole’ genoemd, daarna ‘het buitenland’, waar grappende drinkebroers uit het Waasland zich niet thuis voelen, om de laatste twee jaar vooral toneel te zijn van schietpartijen en drugsoverlast.

Alsof dat nog niet genoeg is, besmeuren nu ook lokale politici de naam. Een greep uit de voorvallen: burgemeester Catherine Moureaux (PS) die de ex-kabinetschef van haar vader als politiek neutrale gemeentesecretaris wil aanstellen en daartoe onterecht drie tegenstemmen ongeldig verklaart. Vijf topambtenaren die in een brandbrief klagen over dwingend en oneerbiedig gedrag van Moureaux. Diezelfde burgemeester die een hoorzitting met de vijf klagende topambtenaren op het laatste moment laat wegstemmen. Meerderheidspartij MR die de aanstelling van nieuwe schepen Saliha Raiss wil blokkeren omdat ze een hoofddoek draagt. Schepenen die zonder collegebesluit rechtstreeks naar ambtenaren stappen, de administratie die in sneltreinvaart politiseert, de financiële tekorten die onhoudbaar worden en personeel dat aan de lopende band vertrekt. De oppositie laat dan weer geen moment onbenut om op te stappen als ze merken dat het quorum, de vereiste helft van het aantal gemeenteraadsleden die nodig is om besluiten goed te keuren, niet gehaald wordt. Waardoor de gemeenteraad geschorst wordt.

Dat quorum-wapen heeft de Schaarbeekse oppositie verder geperfectioneerd. Sinds er vorige week nog eens twee leden van de meerderheid overliepen naar de oppositie, heeft die daar nu 24 van de 47 zitjes. Waardoor ze zich als een meerderheid gedraagt. Geregeld komen ze samen om te bepalen wat ze op de gemeenteraad willen bespreken en wat niet. “Punten van algemeen belang kunnen, maar wat wij niet zien zitten, komt niet aan bod,” zei Georges Verzin, een onafhankelijk oppositielid. Hierdoor is het schepencollege overgeleverd aan de grillen van de oppositie en kan het niet meer op eigen kracht beleid voeren. Toch zit er niets anders op dan de rit uit te zitten, want een constructieve motie van wantrouwen – die een andere meerderheid mogelijk maakt – is in Vlaanderen wel, maar in Brussel niet mogelijk.

Alkibiades

De vraag is hoe zorgwekkend dit alles is. Wie het uitstekend gedocumenteerde Alkibiades van Ilja Leonard Pfeijffer al achter de kiezen heeft, zal weten dat overloperij en opportunisme, politieke spelletjes en als algemeen belang verpakt eigenbelang ook in het oude Athene al schering en inslag waren. Fracties werkten elkaar vooral tegen om er politiek bij te winnen en goedbedoelde controlemechanismes zoals het schervengericht – waarmee te machtige leiders voor tien jaar werden verbannen – werden toen al misbruikt om politieke tegenstanders uit te schakelen. In die optiek is het quorum-misbruik niks nieuws.

Daar komt nog bij dat, zeker in Schaarbeek, er niets onwettelijks gebeurt. De meerderheid moet maar maken dat ze een meerderheid heeft. Wie met een open Lijst van de Burgemeester opkomt moet niet verbaasd zijn dat de gekozenen weinig loyaliteit tonen en dat de nipte meerderheid van 27 op 47 raadsleden in de loop van de legislatuur valt. Wantrouwen binnen de Molenbeekse meerderheid? Nogal wiedes, met een coalitie tussen PS en MR, die tegengesteld is aan elkaar in zowat alles.

Toch moeten we hier ook niet té licht over gaan. Zeker, de kiezer kan het bestuur afstraffen door voor andere partijen te stemmen – zeg maar dé meerwaarde van een democratie. Maar de kiezer kan zich ook afkeren van het gekissebis, zijn kat sturen bij de volgende stemming en verlangen naar een sterke leider, die krachtig bestuurt. Ook dat beschrijft Pfeijffer feilloos in zijn historische roman: net wanneer het geloof in de democratie wankel is, klinkt de roep om een ander systeem het luidst.

Net daarom zou het goed zijn dat de Schaarbeekse oppositie de discussie opnieuw in de gemeenteraad voert, en het quorum niet misbruikt. Daarom ook zou het goed zijn mocht er een doorlichting komen van het bestuur in Molenbeek. Zodat ook de Molenbeekse kiezer het kind niet met badwater weggooit.