Brussels Kunstenoverleg blijft boos over afschaffing stoptreinen

Ook al heeft de NMBS deze week haar nieuwe vervoersplan bijgestuurd na kritiek, de geplande afschaffing van verschillende stoptreinen wordt niet helemaal ongedaan gemaakt. Doodjammer, vinden het Brussels Kunstenoverleg en Réseau des Arts à Bruxelles (RAB). De beslissing van de openbaarvervoermaatschappij staat haaks op het culturele en sociale leven, de groeiende 24-ureneconomie en een beter milieu-en duurzaamheidsbeleid.

Op 8 mei 2014 werd in de pers de intentie van de NMBS bekendgemaakt om tegen het einde van het jaar verschillende stoptreinen (’s ochtends vroeg en ’s avonds laat) af te schaffen. Op deze maatregel kwam vanuit verschillende hoeken stevige kritiek, onder meer vanuit regeringskringen. De NMBS benadrukte dat de reacties voorbarig waren en legde intussen de laatste hand aan een bijgestuurd plan, dat deze week gedetailleerd wordt toegelicht.

Maar deze verklaringen stellen ons geenszins gerust. Dergelijke ideeën zijn immers uitdrukkelijk in strijd met het mission statement van de NMBS waarin beweerd wordt dat ze een meerwaarde wil realiseren voor de economie, de samenleving en het milieu. Dat het management van onze nationale vervoersmaatschappij zulke ideeën in overweging neemt, wekt weinig vertrouwen in de invulling van de belangrijke mobiliteitsbehoeften binnen onze huidige samenleving. Bovendien waren de huidige ‘laatste treinen’ in een nog niet zo ver verleden de ‘voorlaatste treinen’. Gaat er binnenkort enkel nog openbaar vervoer zijn in het kader van het woon-werkverkeer?

Het openbaar vervoer heeft natuurijk een groot economisch belang, laten we dat niet in twijfel trekken. Maar het heeft tegelijk een belangrijk sociaal en cultureel aspect en deze meerwaarde komt sterk in het gedrang als heel wat vroege en late treinen niet meer zouden rijden.

Nog verder knippen in het – nu al beperkte – vervoersnetwerk is in strijd met artikel 23 van de Grondwet, dat stelt dat iedereen moet kunnen deelnemen aan het culturele en sociale leven. Een actief participatiebeleid aan het brede maatschappelijke leven en een gelijkekansenbeleid waarbij men tracht rekening te houden met een maximaal geografisch bereik bij uiteenlopende leeftijdscategorieën van verschillende sociale achtergronden, wordt hierdoor onmogelijk gemaakt. Mobiliteit via een kwaliteitsvol en betaalbaar openbaar vervoer is een performant maar ook noodzakelijk beleidsinstrument om te komen tot een samenleving waarin ontmoeting, ontdekking, persoonlijke ontplooiing en sociale cohesie belangrijke waarden zijn.

Hoofdstad onwaardig
Openbaar vervoer biedt de mogelijkheid aan heel wat mensen (jongeren, ouderen, gezinnen, …) om uit de schaduw van hun kerktoren te komen en andere regio’s te gaan bezoeken. Een concert meepikken in de hoofdstad, een museumbezoek op zondag, of gaan uitrusten in de natuur: dankzij een degelijk en duurzaam openbaar vervoer zou dit allemaal perfect mogelijk moeten zijn zonder extra CO2 uit te stoten of onnodige files te veroorzaken.

Ook Brussel is gebaat met een openbaar vervoer dat niet enkel dient om de pendelaars tijdens de week veilig naar hun werk en terug te brengen. De treinen, trammen en bussen dragen evenzeer bij om van Brussel een aangename stad te maken waar veel te beleven valt en die mensen uit alle Belgische regio’s en provincies aantrekt. Een stad waar de mensen niet net voor de bisronde snel de zaal moeten verlaten om hun trein te halen, waar men nog gezellig kan napraten op café na een voorstelling, waar men het applaus urenlang kan laten doorklinken na een geweldige voorstelling, en waar de gasten niet het heerlijke dessert moet binnenschrokken om op tijd de trein te halen.

“Dat de NMBS er niet in slaagt Brussel ‘s avonds te bedienen, is een hoofdstad onwaardig”, liet Beursschouwburgdirecteur Tom Bonte al in een eerdere reactie weten. Guy Gypens, directeur van het Kaaitheater, sloot zich daar bij aan: “We proberen net zo veel mogelijk mensen naar onze voorstellingen te krijgen. Het is dan ook belangrijk dat het aanbod groter wordt in plaats van kleiner.” Christophe Galent, directeur van de Hallen van Schaarbeek treedt dit volledig bij: “ Onze missie is om ons tot een zo breed mogelijk publiek te richten. Het gebrek aan strategische visie op maat van de hoofdstad van Europa verplicht ons om onze legitieme ambities serieus te beperken. De kortzichtigheid van de NMBS hierin is verontrustend.”

En ook de werknemer vaart hier wel bij. Met glijdende werkuren en een groeiende 24-ureneconomie (horeca, hotel, zorg, …) moet woon-en werkverkeer ook ’s avonds laat of ’s ochtends mogelijk zijn. “Een dergelijke maatregel is dus ook nefast voor het personeel (technici, kunstenaars, …) binnen de culturele sector.” Aldus Patrice Bonnafoux, directeur van Théâtre Océan Nord.

Andere steden doen het ons alvast voor. “In Zürich bijvoorbeeld kan je tot diep in de nacht de trein nemen naar het hinterland,” weet Danny Op De Beeck, zakelijk leider van de KVS. “En dat zou dan niet kunnen in de hoofdstad van de EU?” In Nederland blijven ook ’s nachts treinen rijden tussen Amsterdam en Rotterdam. In Berlijn rijden U- en S-bahnen tot een stuk in de nacht. En Brussel zou om 23 uur gesloten zijn voor alle treinverkeer?!

Globaal mobiliteitsbeleid
Ook in het kader van ons oprechte verlangen naar een beter milieu- en duurzaamheidsbeleid zijn wij als sector tegen de afschaffing van de ochtend- en avondtreinen. Dergelijke maatregelen bedreigen het duurzame mobiliteitsbeleid dat nodig is om onze steden en gemeenten leefbaar en verkeersarm te maken. Vervoer per trein is vier keer minder milieubelastend en veel veiliger dan wanneer dezelfde afstand met de auto wordt afgelegd. De AB voert reeds enkele jaren inspanningen om het autogebruik te doen dalen ten voordele van het openbaar vervoer. Sinds de invoer van hun Eventpas (combinatie vervoers- en concertticket) en de promotie van openbaar vervoer in het algemeen, is het autogebruik met 11 procent gedaald. Het afschaffen van bepaalde treinen zou deze positieve tendens teniet doen.

Om al deze redenen pleiten wij ervoor om net méér openbaar vervoer te organiseren in de late en in de vroege uren. Wij roepen de (nieuwe) beleidsmakers van de federale en de verschillende regionale en lokale overheden op om, samen met de diverse vervoersmaatschappijen, werk te maken van een globaal en duurzaam mobiliteitsbeleid dat effectief een meerwaarde wil bieden voor de economie, het milieu én de samenleving.

Enkel op die manier kunnen we een mentaliteitswijziging teweegbrengen en alle burgers overtuigen om bewuster om te gaan met hun verplaatsingen, de hele dag door.

Brussels Kunstenoverleg (BKO) & Réseau des Arts à Bruxelles (RAB) met:
Association des Centres Culturels (ACC), Brusselse Raad voor het Leefmilieu (BRAL), Brusselse Museumraad
Concertation des centres culturels bruxellois (CCCB)
Inter-Environnement Bruxelles (IEB), Overleg Kunstenorganisaties (oKo)
Vereniging Vlaamse Cultuur – en gemeenschapscentra (VVC)