Buurtbewoner Fontainaspark: 'Investeer in mensen, niet in beton'

Investeringen in het sociale weefsel, dat is wat het Fontainasparkje echt nodig heeft, vindt buurtbewoner Jo Breda. Geen woontoren van acht verdiepingen. Gebruik de leegstand in de wijk om bijkomende woningen te creëren in plaats van ons kostbare groen te marginaliseren in de schaduw van een nieuwe toren.

Het Fontainaspark is een klein parkje dat intensief gebruikt wordt door de vele, vaak kroostrijke, gezinnen zonder tuin die de stadswijk rijk is. Het vervult vele functies tegelijkertijd: kinderen komen er spelen, ambtenaren lunchen er als het weer meevalt, jongeren ontmoeten elkaar, stedelingen uit de wijde omtrek komen er hun hond uitlaten. Het park is druk bezocht, ondanks dat de verschillende noden elkaar in de weg lopen. Jonge moeders komen er, ondanks de gebruikte condooms die hun dreumes tussen de sigarettenpeuken en het gebroken glas op zijn pad vindt. Buurtbewoners en pendelaars komen op het gras zitten, ondanks de hondendrollen. Honden komen uitrennen, ondanks de leibandverplichting. Jongeren komen joints roken en doorverkopen, ondanks het algemene drugverbod.

Dus, toen het bericht de ronde ging dat men de leegstaande meubelzaak zou afbreken en integreren in het park, was iedereen enthousiast. We zouden wat meer ruimte krijgen! We zouden misschien wat minder in elkaars vaarwater zitten en een rustiger parkje krijgen!

Steegjesoplossing
De teleurstelling was groot toen de vriendelijke jongens en meisjes van het architectenbureau ons uitlegden dat we mochten meebeslissen over waar de bankjes en waar de lantaarnpalen in het nieuwe parkje zouden komen, maar dat er een acht verdiepingen hoge woontoren zou komen, dat was al beslist. Geen erg, zo zeiden de jongens en meisjes geduldig: de architectuur van het woonblok zou voorbijgangers op de centrale lanen nieuwsgierig maken en het park inlokken. Dit door middel van het nieuwe doodlopende steegje dat zou ontstaan tussen het bestaande kantorenblok en het nieuw te creëren gebouw, daar waar je nu een paar bomen ziet vanop de centrale lanen. Dat verbaasde me. De functie van een doodlopend steegje in een stadscentrum? U weet het of kunt het raden - u zal er in ieder geval niet uw volgende picknick plannen.

Ook aan de andere kant van het parkje, waar de meubelzaak wordt afgebroken, kiest men voor de steegjesoplossing. Want de meubelzaak wordt wel afgebroken, ze maakt geen plaats voor open ruimte. Nee, ze maakt plaats voor twee kleinere woonblokken met een gangetje tussen. En ook een belendend sportzaaltje wordt afgebroken, maar dat moet elders in het park ingepland worden. Blijkbaar nogal letterlijk, want men stelt een half ondergronds complex voor. De functie van ondergrondse ingangen in een stadscentrum? U weet het of kunt het raden - de kans dat u uw collega's uitnodigt om op die trappen een broodje te eten is klein.

Nog los van specifieke architecturale keuzes zijn de groenvoorzieningen voor hoogbouw zelden uitnodigend voor andere dan hun bewoners. Het hele project dreigt zo voor een achteruitgang in plaats van een heropleving van de wijk te zullen zorgen.

Vanwaar het idee dat woning(hoog)bouw in een park voor een nieuwe, betere dynamiek zou zorgen? De architectenjongens en -meisjes suggereerden het antwoord: het zou voor sociale controle zorgen. Daarom zouden ze onderaan de toren ook een horecazaak plannen. Natuurlijk is het de verantwoordelijkheid van elke individuele burger om het gemeenschappelijke eigendom dat zo'n park is te respecteren, maar op een dergelijk drukbevraagde plek, met zoveel tegengestelde belangen voor zoveel verschillende gebruikers, met zoveel jongeren die zich de sociale normen nog moeten eigen maken, kan de overheidstaak om veiligheid te garanderen niet aan burgers gedelegeerd worden. Kan men verwachten dat de nieuwe bewoners van park Fontainas de bezoekers van hun tuin gaan leren hun honden aan de leiband te houden, afval in de vuilbak te gooien en geen drugs te dealen?

Sleutel
Ik woon niet in het park, maar in de vijf jaar dat ik haast dagelijks in het parkje kom, had ik vele mooie en leuke praatjes met mensen van verschillende pluimage, die allemaal van wat groen kwamen genieten. Als ik er hondeneigenaars vraag om hun hond aan te lijnen, zeggen ze dat hun hond nog nooit iemand gebeten heeft, en doen ze voort. Dat ik systematisch de rommel uit de zandbak haal, geneert avondlijke bezoekers niet om hun peuken tussen de speeltoestellen te mikken en kapotte bierflessen in het speelzand te laten liggen. Mag ik hopen dat de nieuwe bewoners het beter gaan doen? Ik vind speelruimte veel te belangrijk om me te laten ontmoedigen, maar ik zie velen rond mij het opgeven mee te helpen aan een fijne ontmoetingsplek. Zo komt mijn Marokkaanse buurvrouw niet meer in het parkje omdat ze niet tussen de honden wil lopen en haar vijf kinderen niet wil confronteren met slechte voorbeelden.

Dus: investeringen in het sociale weefsel, dat is wat het Fontainas-parkje echt nodig heeft. Respect voor de vele verschillende gebruikers garanderen, jongeren opvoeden. De sporadische acties van monitoren waren altijd een succes bij het jonge volkje. Een keer ontmoette ik de poetsploeg, in de vijf minuten dat ze het park doorkruisten. Maar ik heb er niet een keer een agent gezien, ook al belde ik twee keer omdat een hond mijn kinderen lastigviel en een keer omdat een vrouw een aantal mannen lastigviel. Ook stadswachten willen niet ingrijpen, "tenzij ze echt iemand kwaad doen." En 's nachts? Dat weet ik niet, want dan neem ik een bocht rond het parkje, omdat ik net iets te vaak verhalen hoorde over diefstallen, daar in het donker.
Vandaar mijn voorstel: breek de meubelzaak af en zaai er gras. Met al de fondsen die overblijven uit het geplande dure herinrichtingsproject kan een team straathoekwerkers, monitoren en schoonmakers samengesteld worden om een fijne tijd in het parkje te garanderen aan iedereen. Geef hen een sleutel om het park 's avonds, na hun werk, af te sluiten. En gebruik de leegstand in de wijk om bijkomende woningen te creëren in plaats van ons kostbare groen te marginaliseren in de schaduw van een nieuwe toren.

Jo Breda, Buurtbewoner