De Uber-files: 'Het wordt een moeilijk najaar voor Pascal Smet'

Als alles goed gaat is die vermaledijde taxioorlog, die Brussel al lang in de tang houdt, definitief voorbij. Maar Pascal Smet wacht nog een moeilijk najaar.

Het Brussels parlement heeft enkele maanden geleden een nieuwe taxiwet goedgekeurd en de Brusselse regering heeft onlangs de besluiten goedgekeurd die bepalen hoeveel taxi’s er mogen rondrijden, en tegen welke tarieven. De Raad van State moet nog zijn fiat geven, maar veel problemen worden niet verwacht. Platformtaxi’s en standplaatstaxi’s zullen binnenkort naast elkaar kunnen bestaan, in een volledig gereglementeerd kader. Men kan veel zeggen over de daadkracht van minister-president Rudi Vervoort (PS), maar deze pluim kan hij op zijn hoed steken.

Maar de hele saga eindigt niet zonder staart. En het is er een die weinig fraais belooft. Het parlement buigt zich de komende weken over de nog op te richten onderzoekscommissie of bijzondere commissie over de Uber-files. Op 10 juli bracht het International Consortium of Investigative Journalists in veertig landen een verhaal over de agressieve lobbypraktijken van taxibedrijf Uber.

Daar zat een serieus Brussels hoofdstuk aan. Brussel, als hoofdstad van de EU, bleek vanaf 2013 een van de belangrijkste doelwitten van Uber om een doorbraak te forceren om de taxi-app legaal te krijgen. Als het in Brussel lukte, konden andere Europese steden makkelijk volgen, zo luidde de redenering.

Uber vond hiervoor een belangrijke bondgenoot in minister Pas­cal Smet (One.brussels/Vooruit), die bevoegd werd voor de taxisector in de Brusselse regering, én wel heel goed bevriend bleek met de Uber-lobbyist van dienst. Uit het datalek blijkt hoe Smet en zijn kabinet onder één hoedje speelden met het Amerikaanse bedrijf, met als doel het taxibedrijf hier in Brussel voet aan de grond te doen krijgen.

Van strafrechtelijke misbruiken, laat staan van corruptie, lijkt er, met wat nu is gelekt, geen sprake. Maar de mails en sms-berichten uit de periode 2013-2017 tonen wel een weinig fraai beeld van het politieke bedrijf in die periode. Als minister had Smet de taak om toezicht uit te oefenen over de taxisector, maar hij liet zich, zo lijkt het toch, voor de kar spannen van één Amerikaans taxibedrijf.

Smet wist dat het tricky was, en speelde een gewiekst spel, zo blijkt uit de Uber-files, om zijn voorkeur voor Uber niet te veel te laten uitschijnen. Hoe je het draait of keert: wat er gebeurd is, is het fatsoen ver voorbij.

Dat kan moeilijk zonder politieke gevolgen blijven. Uiteraard is het afwachten op de commissie en de antwoorden van Smet op de vragen die zullen opduiken over de lobby-praktijken van Uber, maar de politieke beschadiging voor Smet, die al sinds 2003 meedraait in de Brusselse politiek, riskeert niet min te zijn.

Het is een wet van meden en perzen dat politieke schandalen, en al zeker schandaaltjes nogal snel uit het geheugen van de mensen verdwijnen. Wat overblijft is een algemeen onbehagen over het politieke bedrijf. Maar de herinnering hoe de vork aan de steel zat? Dat vervaagt snel. Dat zal nu anders zijn. De Uber-files en de betrokkenheid van Smet, en andere Brusselse politici, kunnen weken in het middelpunt van de belangstelling staan. Op minder dan twee jaar voor de verkiezingen, is dat voor One.brussels/Vooruit geen prettig vooruitzicht.

Op de lange termijn is er de vraag welke lessen de Brusselse politiek hieruit zal trekken. Het Samusocial-schandaal uit 2017 heeft heel wat teweeggebracht op het vlak van transparantie en goed bestuur in de Brusselse politiek. Het is nog niet perfect, maar er is vooruitgang geboekt.

De Europese Commissie tikte België al vaker op de vingers omdat het niet in orde is met de integriteitsregels. Er moet, op het federale niveau, een kader komen, en een register met contacten met lobbyisten, zowel in het parlement als in de regering. Wat voor de federale regering en parlement van toepassing is, kan ook makkelijk naar de deelstaten worden gebracht. Want laten we wel wezen: lobbying is op zich niet verkeerd, maar het moet wel in de nodige transparantie gebeuren, zodat de bedrijfsbelangen en publieke belangen niet met elkaar verstrengeld raken.

Dat is bij Uber wel gebeurd, en dat kunnen regering en parlement niet zomaar naast zich neerleggen. En voor wie zegt dat het oude koek is, nog geen jaar geleden dook er, via een Brussels regeringslid, een wetsvoorstel op in het parlement, geschreven door juristen van Uber. Het is nu aan het parlement om uit te zoeken hoe dat is kunnen gebeuren.