Het Stocletpaleis: 'Wetten dienen niet om één familie te viseren'

Vooruit wil de familie Stoclet verplichten om haar paleis open te stellen voor publiek. Speciaal daarvoor legt het nu een nieuwe ordonnantie op tafel. Maar een wet dient om het samenleven te regelen, niet om één familie op de knieën te dwingen.

De socialisten van Vooruit hebben iets met verplichtingen. Ze willen kinderen verplicht naar de opvang, huisvrouwen verplicht aan het werk, werklozen verplicht naar een basisbaan, nieuwe baasjes verplicht naar de hondenschool en het portier verplicht geopend met de hand het verst van de autodeur – de Dutch reach.

Als het van staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed Ans Persoons (Vooruit) afhangt, komt daar nog een verplichting bij: die om je erfgoedwoning open te stellen voor publiek.

Alles draait rond het Stoclet­paleis op de Tervurenlaan, een architecturale parel die in 2009 Unesco-werelderfgoed werd. De Brusselse politiek wil dat uitzonderlijke gebouw graag openstellen voor publiek, maar de familie weigert pertinent.

Om dat te verhelpen heeft Persoons op 19 oktober een ordonnantie op de regeringstafel gelegd die de familie geen keuze meer laat. Bolsjewistisch is dat niet, volgens Persoons. “We willen de familie uiteraard niet onteigenen. Wel willen we via de creatie van een ordonnantie de familie ertoe bewegen om minstens tien keer per jaar de deuren van het Stocletpaleis te openen voor een breder publiek.”

Morele plicht

Voor die openstelling zijn goede argumenten. Zo stelt Persoons dat het marmeren paleis collectief erfgoed is, en dat iedereen de kans moet krijgen om dit te ervaren. “Collectief erfgoed is van ons allemaal.” Kunsthistoricus Paul Dujardin stelt dan weer dat het de morele plicht is van de familie om dit unieke werelderfgoed open te stellen. “Zonder publieke functie is dat gebouw dood en heeft het geen ziel meer.” En dat klopt. Het gebouw staat sinds 2002 leeg, waardoor zelfs de familie er niet meer van geniet.

Een morele plicht is echter nog iets anders dan een wettelijke plicht. Om te beginnen omdat die in strijd is met artikel 15 van de Grondwet: ‘De woning is onschendbaar.’ Alleen bij uitzonderlijke omstandigheden kan daarvan worden afgeweken, bijvoorbeeld bij het vermoeden van een misdrijf. Daarvan is hier geen sprake. Het erfgoed wordt netjes onderhouden, de familie beheert het eigendom als een goede huisvader.

Wel kreeg de familie subsidies voor onderhoud en restauratie. Daar kan een openstelling voor in de plaats worden gevraagd, het gaat tenslotte om publiek geld. Bij het Stocletpaleis was dat niet de deal. De subsidies bedroegen tussen 2016 en 2022 zo’n 345.000 euro, terwijl er pas vanaf 500.000 euro zo’n openstelling kan worden afgedwongen.

Terugkomen op die deal is niet correct. Daarenboven liet de anders zo discrete familie afgelopen weekend weten dat die bijdrage secundair is aan wat ze er zelf al instak. Wie naar erfgoed.brussels surft, kan inderdaad lezen dat “de bijna volledig oorspronkelijke toestand, in de eerste plaats te danken is aan de eigenaars, die met veel aandacht waken over het goed”.

Njet

Dat Vooruit de familie toch wil verplichten haar privé-eigendom open te stellen, is dus al bedenkelijk. Dat het hiervoor speciaal een ordonnantie creëert, is dat des te meer. Want had de familie niet moeilijk gedaan, dan was van die ordonnantie geen sprake.

Daar komt Persoons trouwens gewoon voor uit. “Omdat we op een njet blijven stoten, rest er mij geen keuze en dien ik een voorstel in bij de regering om de opening juridisch af te dwingen,” schreef ze op X.

Maar een ordonnantie is een algemene wet bedoeld om het samenleven vorm te geven. Niet om één familie op de knieën te dwingen. Dat de overheid nu toch met dat doel een ordonnantie vervaardigt, is een gevaarlijk precedent. Gaat het in het vervolg alle lastpakken op deze manier uitschakelen? Het is, zoals de familie in een reactie terecht stelt, een “dreigement dat geen rekening houdt met de rechtstaat”.

Benieuwd wat de andere regeringspartijen daarvan vinden.