Jongeren moeten weer agent willen worden

Toen we enkele jaren geleden voor een interview aan het commissariaat van Molenbeek moesten zijn, wisten we niet goed waar aan te melden. Voor het dubbele loket aan de ingang stonden twee rijen, wat veel te lang zou duren. Gelukkig zat er rechts een zware deur, die om de haverklap open werd geduwd door agenten die aan hun shift begonnen. Toen we aan enkele van hen vroegen waar we moesten zijn, werden we meteen – kin omhoog, borst vooruit – afgesnauwd: “In de rij.” Zachtjes pruttelden we tegen, maar dat werd meteen onderbroken: “In de rij!”

De inwoners van Molenbeek die dit ook probeerden, ondergingen hetzelfde lot. Ook zij kregen een vuile blik toegeworpen en werden afgeblaft. Het maakte ons opstandig en onmiddellijk ging ons beeld van ‘de flik’ omlaag. Aan het interview werden alvast enkele zeer kritische vragen toegevoegd.

Maar toen zwaaide de deur voor ons open en veranderde alles. Wij werden hartelijk begroet, gekust zelfs, geloof ik, en zeer vriendelijk tot bij de afscheidnemende korpschef geleid, met wie wij het interview hadden. Iemand kwam bonbons brengen, want iemand anders was verjaard, waarna de korpschef beminnelijk en begaan vertelde over de vele uitdagingen in zijn gemeenten, en hoe hij die met meer wijkpolitie te lijf wilde gaan. Onze ergernis zakte en uiteindelijk bleef een genuanceerd beeld over van een politie die haar best doet, soms eens faalt, maar zeker niet moedwillig discrimineert of etnisch profileert.

Observaties bij de interventieploeg leken dat te bevestigen. Het waren toen vooral de jongeren die er een zootje van maakten, die onbeleefd waren én agenten dingen toeriepen die ze naar mensen met hetzelfde postuur, maar zonder uniform, nooit zouden durven te roepen. Maar evengoed werden jongeren gecontroleerd die gewoon in hun auto hingen of in een groepje op de trappen zaten – jongeren die soms wel, maar vaak ook niks verkeerd gedaan hebben, en tien minuten lang braafjes en voor de honderdste keer hun identiteitskaart moesten tonen en hun zakken moesten leegmaken.

Wat denken zij van ‘de flikken’? Wetende dat voor hen die zware deur aan het commissariaat nooit opengaat.

Helaas is er geen tijd meer om dit op z’n beloop te laten. Uit een discussiemiddag georganiseerd door Els Rochette (One.brussels/Vooruit) bleek dat het water tussen agenten en jongeren, een jaar na de resolutie daarover in het Brussels parlement, nog altijd erg diep is. Meer dan 76 procent geeft aan zich onveilig te voelen bij contacten met de politie. 62 procent wil zeker geen politieagent worden. Terwijl daar natuurlijk de oplossing schuilt.

Onderzoek aan de VUB bevestigt dat er nog werk aan de winkel is. In de publicatie ‘Zinnekes zijn DEBEST’, die afgelopen vrijdag uitkwam, stellen de onderzoekers dat Brusselse jongeren een grote mate van openheid en mededogen vertonen. Maar ook dat er spanningen zijn, en dat ze negatiever staan tegenover officiële instanties en de politiek. Dat komt omdat ze gediscrimineerd worden. “Door de politie, maar ook op school, door leerkrachten,” zegt onderzoeker Dimokritos Kavadias. Op de stelling ‘Ben je al eens op school beschuldigd geweest van iets wat je niet gedaan hebt?’ antwoordde 32 procent van de Belgische groep ‘meerdere keren of regelmatig’. Bij de Marokkaanse groep was dat 47 procent.

Overdreven slachtofferschap bij die Marokkaanse groep, werpen sommigen tegen, en soms zal dat wel kloppen. Want na verloop van tijd schik je je ook in de rol die je wordt toebedeeld. De rol van Marokkaans-Brusselse jongere zit nu eenmaal in het defensief, waardoor je soms ook zo reageert als je niet aangevallen wordt.

Om dat te veranderen, moet iedereen uit z’n pijp komen, moet die zware deur aan het commissariaat wagenwijd open. Dat daar nu veel goede wil en besef rond zijn, is een goeie zaak. Maar dan nog is het, zoals de onderzoekers zeggen, een werk van lange adem.