Opinie: 'De kanaalbuurt is al volgebouwd en overbevolkt'

Op Brusselnieuws.be verscheen op 29 juli 2014 het artikel ‘Brussel wordt (nog meer) volgebouwd’. Via Facebook reageerde Molenbekenaar Lieven Soete fel en uitvoerig: niet Brussel wordt (nog meer) volgebouwd, wél de al overbevolkte buurten in de laagstad in de Zennevallei, rondom het kanaal.

De centrale buurten in de Zennevallei staan aan de top als het over origine- en taaldiversiteit gaat, maar ook als het over achterstelling en armoede gaat, over vuiligheid, luchtvervuiling en gebrek aan open en groene ruimtes. Belangrijk element daarbij is de overbebouwing en samengaand de overbevolking.

Het Brussels Gewest is met 7.450 inwoners per vierkante km de dichtsbevolkte regio van de EU28. Bekijken we de kanaalbuurten, een stadsdeel begrensd door de centrale lanen in de Vijfhoek, de Leopold II-laan in het noorden, de westelijke spoorlijn en het Zuidstation. Ietsje kleiner dan de Vijfhoek. Er leven minstens 100.000 mensen. De niet-ingeschrevenen meegerekend, 120.000. Op 5 vierkante km betekent dit 22.500 inwoners per vierkante km, drie keer meer dan het gewestelijk gemiddelde. Als het hele gewest diezelfde dichtheid zou hebben, zouden we met 3,6 miljoen zijn.

In Brussel moet er alvast niet bijgebouwd en verdicht worden in de kanaalbuurten. Toch gaat het voort, via opvulnieuwbouw, lofts, renovatie tot kleinere eenheden, woonprojecten op oude industrieterreinen, ‘woningen’ in loodsen, garages, kelders en krotten, steeds meer bewoners per familie in de bestaande wooneenheden,...

So what?
Maakt dit wat uit, overbevolking? Is dat meer dan een stel statistische gegevens die ons niet echt raken? Ik woon en leef ruim 25 jaar in deze kanaalbuurten, eerst 16 jaar in de Anneessenswijk en nu 12 jaar in historisch, laag Molenbeek. Opgeleid als architect en urbanist bekijk en beoordeel ik mijn buurt en stad graag vanuit soms ‘banale’ dingen die te zien, horen, ruiken, voelen en proeven zijn. Mag ik dus in een tiental puntjes beschrijven wat ‘overbevolking’ in de kanaalbuurten aan den lijve betekent? Niet iedereen zal ze wellicht even intens herkennen of ervaren. Ik kan ze alle tien heel concreet maken in mijn directe buurt.

1. Er is bijna geen openbaar en al evenmin privaat groen. Men noemt een speelplein waar enkele struiken of bomen staan hier ‘park’. Er is geen echt park van minstens 4 à 5 hectare en er bestaat geen enkel plan om er een te maken. Een ‘gezondheidswandelingetje’ maken op loopafstand is onmogelijk.
2. Er is weinig openbare ruimte; smalle tot zeer smalle straten met soms vrij hoge bebouwing. Heel vervuilde lucht, weinig spoeling door de wind en geen zuivering door voldoende groen. De levensduur is hier korter. Voor zwangere vrouwen en baby’s is het gevaarlijk wonen. Brengt het kanaal dan geen soelaas? De oevers zijn stadsautowegen en de oriëntatie is noord-zuid terwijl de overheersende windrichting oost-west is. Dus helpt dat kanaal bitter weinig.
3. De woonverdichting gebeurt bijna overal op basis van een netwerk van nutsvoorzieningen dat daarop niet is afgestemd. Rioleringen zijn te klein, dus meer stank en overstromingen bij zware regenval. Te weinig druk op water en gas zodat douchen, afwassen, zelfs koken op sommige uren beperkt is. Onvoldoende piekcapaciteit van elektriciteit en bandbreedte voor internet.
4. Een gesprek op straat wordt ‘ondraaglijk lawaai’ als het een discussie werd en kracht bijgezet door luider te spreken. Veel volk in de straat vergroot de kans en de smalle, hoog ombouwde straten zijn goede klankkasten. Hetzelfde voor kinderen die een inrijpoort als doel voor hun bal gebruiken.
5. Hoe meer volk, hoe meer zwerfvuil wat dan weer uitnodigt tot illegaal en georganiseerd crimineel achterlaten van groot vuil.
6. Veel te weinig parkeerplaatsen en de onmogelijkheid om er bij te creëren, tenzij zwaar betalend. Het is een van de belangrijkste oorzaken van geschreeuw, ruzie tot echte vechtpartijen en een bron van veel stress bij bewoners en hun bezoekers.
7. Overal te smalle voetpaden voor het vele volk. Ze worden netto steeds minder bruikbaar omdat ze volgezet worden met allerlei palen, meters, bakken, onoordeelkundig geplaatste bomen en plantenbakken, afval- en kledijcontainers, vuilniszakken, wachthokjes,...
8. De fiets dan? Het ontbreken van echte, fatsoenlijke fietspaden is ronduit onverantwoord. Openbare of collectieve fietsbergingen zijn er niet terwijl er in de woningen steeds minder plaats overblijft voor fietsen, kinderwagens, rolstoelen,...
9. De soms extreme woondichtheid leidt tot medische klachten door gebrek aan frisse lucht en schimmelvorming (ventilatie), door gebrek aan licht, aan loop- en bewegingsruimte.
10. Moeilijk te geloven maar precies deze dichtstbevolkte buurten mankeren elementaire sociale voorzieningen: voldoende crèches en scholen, zwem- en sportinfrastructuur; fatsoenlijke buurtwinkels; poliklinieken en klinieken; kringwinkels, inzamel- en verwerkingspunten voor restmateriaal;...

Spannend
Is het om te wonen echt wel spannend in de Zennevallei, het is mede ook oorzaak van sociale spanning. Een kleine trilling tussen bewoners kan uitmonden in onverdraagzaamheid, slaande ruzie, groepsdenken en -gedrag.

Onheilsprofeet spelen is mijn ding niet. Als beleidsverantwoordelijken zouden laten merken dat ze zich bewust zijn van de situatie, kan dat helpen. Tot nu toe ontbreekt elk signaal hieromtrent en moet ik toch weer in boosheid eindigen.

Stop met nog meer woningprojecten in de kanaalbuurten, het is er nu al ongezond en dus gevaarlijk.

Lieven Soete, buurtbewoner