Pfas in Brussel: een storm in een glas water?

Oppositiepartijen willen woensdag minister Alain Maron aan de tand voelen rond de verhoogde pfas-concentraties in drinkwater in Halle. Dat water bleek afkomstig uit een waterbekken van de Brusselse intercommunale Vivaqua. Moeten Brusselaars zich zorgen maken?

Op twee plekken in Halle zijn eind 2022, begin 2023 te hoge pfas-waarden vastgesteld in het drinkwater. Het ging om een lichte overschrijding van de Europese norm van 100 nanogram pfas per liter water. Die norm wordt pas in 2026 van kracht, maar Vlaanderen hanteert ze nu al. Zwijndrecht, weet u wel.

Omdat het water afkomstig was van een waterbekken dat beheerd wordt door de Brusselse watermaatschappij Vivaqua, maar gelegen is in Écaussines in Henegouwen, stuurde Vlaams minister van Leefmilieu Zuhal Demir (N-VA) op 30 januari 2023 een brief naar zowel de Waalse als de Brusselse ministers. Daarin vroeg ze om meer info over de gemeten pfas-waarden in het waterwingebied, en waarschuwde ze voor een eventuele vervuiling bij de Brusselse en Waalse consumenten.

Voor Brussel waren dat ministers Elke Van den Brandt (Groen) en Alain Maron (Ecolo). Van den Brandt antwoordde dat – net als bij corona – Maron als enige minister die bevoegdheid waarneemt. Maar Maron verklaarde zich ook onbevoegd. Vivaqua is een intercommunale, luidde zijn redenering, en wordt aangestuurd door de gemeenten. Alles rond drinkwater is dus hun verantwoordelijkheid.

Omdat Demir geen inhoudelijk antwoord kreeg, stuurde ze enkele weken terug een rappel. Die werd opgepikt door de media, waarna een RTBF-reportage volgde die aan Franstalige kant deining veroorzaakte. In twaalf Henegouwse dorpen werden pfas-waarden gemeten die soms tot drie keer hoger liggen dan de toekomstige Europese norm. Hierdoor neemt ook de bezorgdheid in Brussel toe.

Maar ook nu wuift Maron die problemen weg. Als Brussels minister van Leefmilieu heeft hij geen bevoegdheid over een vervuiling in Halle of in Wallonië. “Het is aan de Vlaamse overheid om de kwaliteit van het drinkwater op haar grondgebied te controleren,” zegt zijn woordvoerder.

Dioxinecrisis

Waarom Maron hier op deze manier mee omgaat, is een raadsel. Enerzijds omdat de dioxinecrisis uit 1999 aangetoond heeft dat men over voedselveiligheid niet transparant en doortastend genoeg kan zijn. Nog maar de indruk wekken dat je er laks mee omgaat, kan je hopen stemmen van bezorgde burgers kosten.

Anderzijds omdat er in Brussel naar alle waarschijnlijkheid helemaal niks aan de hand is. Vivaqua controleert nauwgezet op pfas en publiceert die resultaten open en bloot. Op de website kan je zelfs de analyse van het drinkwater op een specifiek adres opvragen. Een kleine steekproef leert dat alle waarden op de adressen waar ondergetekende nog gewoond heeft, alvast een heel eind onder de Europese norm zitten.

Pfas of pfos

Maar intussen is de twijfel daar. “En als hij eenmaal opdoemt, blijft hij spoken tussen jou en je klant,” schreef Willem Elsschot al. Een twijfel die de oppositie genadeloos uitspeelt. “Ik ben bezorgd,” schrijft Christophe De Beukelaer (Les Engagés) op X. “Dit zaait twijfel over de toestand van het water in Brussel, dat in Wallonië wordt opgepompt.”

Bianca Debaets (CD&V) stelt “dat het zomaar niet kan dat de Brusselaar met een dergelijk gezondheidsrisico wordt geconfronteerd”. Cieltje Van Achter (N-VA) schrijft dan weer dat Maron in april beweerd had dat de meetapparatuur van Vivaqua niet precies genoeg is om accuraat pfas in het drinkwater te detecteren. In werkelijkheid ging die bewering over de pfos-concentratie in het water dat de waterzuiveringsstations in- en uitstroomt, én liggen die waarden lager dan de ondergrens van de meetapparatuur. Maar de twijfel is er: “Het glimt en danst, het wil niet blijven, maar het wil niet weg.” Benieuwd hoe Maron daar in de commissie van woensdag mee zal omgaan.