'Samusocial te veel Solo Social'

De aanloop naar deze editie van de winteropvang voor daklozen in Brussel verloopt nog stormachtiger dan de vorige jaren, zeggen Daniël Alliët en Gregory Cremmerye van het Brussels Platform Armoede. Samusocial gedraagt zich eens te meer als Solo Social, klinkt het, terwijl alle organisaties die zich inzetten voor daklozen net zouden moeten samenwerken.

Laten we toch met een eenzaam lichtpuntje beginnen. Na vele jaren komt er eindelijk een serieuze investering in het voorzien van extra dagopvang voor daklozen deze winter. Dit initiatief biedt een begin van antwoord op het probleem dat daklozen al jaren ervaren: het vinden van een warme plek om de dag door te brengen.

Over de nachtopvang zijn er dit jaar echter weer heel wat kanttekeningen te maken. De compleet onverantwoorde ontruiming van het Gesùkraakpand vlak voor de aanvang van de winter heeft voor heel wat chaos gezorgd. Samusocial – de organisatie die instaat voor de nachtopvang voor daklozen tijdens de winter in Brussel – lijkt de enige actor te zijn die in een beter daglicht kwam te staan na de potige ontruiming van het voormalige klooster. Bijna onmiddellijk kondigde de vzw aan om onderdak te voorzien voor de gezinnen die nu op straat stonden. De boodschap in de media was ondubbelzinnig: Samusocial neemt wel haar verantwoordelijkheid, op deze organisatie kunnen de daklozen rekenen. De realiteit is jammer genoeg veel genuanceerder. 115 personen waarvan 63 kinderen (!) werden opgevangen door Samusocial. Een kleine honderdtal van de ex-bewoners blijft momenteel op de dool. Het beeld dat Samusocial dé speler is inzake dakloosheid in Brussel werd echter opnieuw bevestigd. Dat daardoor niemand Maggie De Block (Open VLD) aansprak op haar verantwoordelijkheid als federaal staatssecretaris ten aanzien van de Romabewoners, kwam haar goed uit.

De eind oktober gelekte financiële doorlichting van Samusocial heeft heel wat stof doen opwaaien. Vooral de huidige directrice Pascale Peraita kreeg de wind van voren wegens van haar (hoge) loon. Bovendien zou de financiële transparantie van de vzw te wensen overlaten. Het moment waarop deze zaken werden uitgelekt, doet vermoeden dat het de bedoeling was om mevrouw Peraita (genoemd als toekomstig Brussels OCMW-voorzitster) in diskrediet te brengen. Jammer dat er voor zo’n doeleinden aandacht geveinsd wordt voor de daklozen. Meer woorden maken we hier niet aan vuil. Over de trieste komedie bij de opmaak van de overeenkomst inzake de Brusselse winteropvang voor daklozen tussen de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC), OCMW Brussel en Samusocial kunnen we niet zwijgen.

Gebrekkige communicatie
De Brusselse winteropgang zal dit jaar van start gaan op 20 in plaats van op 15 november. Die geplande startdatum heeft meer met traditie te maken dan met objectieve factoren. Er valt dus altijd over te discussiëren. Wat niet kan is dat – zoals nu het geval was – de opvang niet van start gaat omwille van nukkigheid bij Samusocial. Sinds 7 november staat op hun website: “Samusocial wijst er wel op dat de onderhandelingen met de kabinetten van de ministers van Welzijn bij de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie nog steeds niet zijn afgerond, die moeten uitmonden in een overeenkomst voor het wintermandaat. Pas hierna kan het Winterplan echt van start gaan.” Daarmee leken ze ook te bedoelen dat elke communicatie over het plan ook kon wachten. Niemand, behalve Samusocial, weet op dit moment hoe het winterplan dit jaar concreet aangepakt zal worden. Alle andere diensten en organisaties staan met hun mond vol tanden bij de vragen van daklozen. Eens te meer gedraagt Samusocial zich als Solo Social. Uit een bevraging die het Brussels Platform Armoede (BPA) vorige winter gedaan heeft bij daklozen die bij Samusocial overnachtten, bleek de gebrekkige communicatie al een belangrijk verbeterpunt. Deze non-communicatie gaat ten koste van de rest van de sector die instaan voor de toeleiding naar de nachtopvang, en dus van de daklozen zelf.

Cavalier seul
De vraag die niemand luidop durft stellen, is waarom de overeenkomst zo lang uitbleef aangezien de winter toch een jaarlijks terugkerend fenomeen is. Wij vernemen dat Samusocial er alles aan deed om een overeenkomst te onderhandelen met zo weinig mogelijk specifieke opdrachten en vereisten. Dit is uiteraard onaanvaardbaar. Ten eerste krijgt Samusocial publieke middelen om een publieke dienst uit te voeren. Het gaat om 1,1 miljoen euro om 400 slaapplaatsen te voorzien voor 135 dagen. Omgerekend 20,22 euro per dakloze per nacht of 606,62 euro per maand. We mogen niets minder verwachten van een (arme) overheid als GGC dat ze eist dat er efficiënt omgesprongen wordt met haar middelen. Ook moeten er duidelijke eisen zijn inzake kwaliteit van de dienstverlening. Uit de hierboven vermelde bevraging van het BPA blijkt dat de gebruikers van de diensten van Samusocial heel wat opmerkingen hierover hebben. Gebrek aan warme douches of opbergkastjes voor persoonlijke spullen en vuile lakens zijn maar enkele van de problemen die aangekaart werden. Het kan niet de bedoeling zijn dat een dakloze schurft oploopt tijdens zijn overnachting.

Ten laatste moet Samusocial ophouden met zich als cavalier seul te gedragen. Heel wat andere organisaties zetten zich heel het jaar door in voor de Brusselse daklozen. Een winterplan gericht op de noden van de daklozen zelf zal er één zijn waarin al deze organisaties samen werken. Niet een plan waarvan die organisaties de startdatum via de pers moeten vernemen. De eindverantwoordelijkheid van de winteropvang in Brussel ligt echter niet bij Samusocial, ook al hebben ze nu een monopolipositie, maar bij de overheden die deze organisatie het mandaat en de middelen geven om de winteropvang te voorzien. Ministers Grouwels en Huytebroeck en staatssecretaris De Block hebben de politieke verantwoordelijkheid hier in. Hopelijk grijpen zij of hun opvolgers volgende winter hun kans om in te zetten op een kwalitatieve en op de noden van de daklozen gerichte winteropvang. Van hun collega’s verwachten we dat ze er zo snel mogelijk voor zorgen dat die winteropvang niet meer noodzakelijk zal zijn.

Daniël Alliët en
Gregory Cremmerye,
voorzitter en coördinator
Brussels Platform Armoede