'Uw stad is verkocht', over de vermarkting van Brussel

Medeoprichter van burgerinitiatief Les Boulistes Bruxellois Bram Dewolfs maakt zich zorgen over de privatisering van de Brusselse publieke ruimte. De Brusselse politici vergeten een globale, inclusieve en gezonde visie te ontwikkelen op gebied van mobiliteit, publieke ruimte en luchtvervuiling, vindt de bezorgde Brusselaar.

C ontainers. Gestapeld. Mannen met en zonder helmen die zonevreemde objecten op ons petanqueveldje installeerden.

Ik wist hoe laat het was, de maand maart. Precies een jaar geleden was ik getuige van éénzelfde ritueel op het Muntplein: Het pop-uprestaurant. Of hoe een Vlaamse Televisiemaatschappij een uitgemolken modewoord nog weet uit te persen. Wie besliste dit in de publieke ruimte te droppen en niet in één van de vele leegstaande kantoorgebouwen die Brussel rijk is, is niet geweten.

Vergelijkbaar met de verkeerslichten aan de Beurs, gedeeltelijk afgezaagd ten voordele van een reclamebord van JC Decaux. Exemplarisch ook voor het beleid dat de Stad Brussel onder leiding van Yvan Mayeur, op stempapier een socialist, blijft voeren. Politieke kleuren vervagen. En de toelating voor de winteropvang van daklozen blijkt geen prioriteit voor onze nieuwe burgemeester en wordt zodoende twee weken te laat getekend.

De kerstmarkt daarentegen wordt zelfs te vroeg geïnstalleerd. Drie maanden winterpret. Het wordt al snel duidelijk welke richting de nieuwe meerderheid ingeslagen is: die van het snelle geld.
U voelt waar ik naartoe wil. Neoliberale stadsplanning.

Parkingbouwwoede
Je kan geen stuk schrijven over de privatisering van de Brusselse publieke ruimte zonder ook het totale wanbeleid in één adem te noemen. Ik geef u even de grote lijnen van de Brussel-Stad Soap mee. 2012, Rood (PS, Spa) & Blauw (MR, Open VLD) besluiten na de gemeenteverkiezingen met elkaar in zee te gaan. Een verstandshuwelijk met een huwelijkscontract. De politieke filosofieën van beide kampen lijken op het eerste gezicht lijnrecht nochtans tegenover elkaar te staan.

De praktijk leert ons anders. Een ménage à trois met een gedeelde minnaar houdt dit liefdeloze verbond in leven. De minnaar, privé-spelers met het grote geld, wordt met veel wellust langs een achterdeur de stedelijke slaapkamer binnengeloodst. Beslissingen die meer dan een miljoen Brusselaars aanbelangen worden in de kleine kamertjes genomen en later zonder veel tegenwind in de gemeenteraad goedgekeurd.

Wie zijn deze urbane actoren met zoveel macht? Het zijn de vastgoedontwikkelaars, de bierconsortia, de parkinguitbaters. Zij worden de nieuwe eigenaars van wat ooit Brussels erfgoed geworden was. Het zijn zij die gaan bepalen hoe ons Brussel er straks gaat uitzien, niet u. Parking 58 met zijn alom bekende guerrilla-dakterras krijgt nu voornamelijk een kantoorfunctie met privé-daktuin. Het Beursgebouw zal een biertempel worden, manifesteren op de symbolische trappen is nu al verboden wegens verkocht. En laten we onze pleinen niet vergeten die dreigen ten prooi te vallen aan de parking(bouw)woede.

Hoe zit dat nu met die parkings, zegt u?

Gedeelde verontwaardiging
Juni 2013. De kersverse burgemeester laat zich gewillig fotograferen op de redderstoel op Picnic the Streets en Rood recupereert in 2014 de luidkeelse schreeuw voor autovrije centrale lanen. Men “vergeet” echter een globale, inclusieve, gezonde visie te ontwikkelen op gebied van mobiliteit, publieke ruimte en luchtvervuiling.

Yvan Mayeur, die zoals voorspeld de burgemeesterssjerp overnam van de naar Neo verkassende Freddy Thielemans, is op zoek naar zijn eerste wapenfeit. Zijn natte droom: een autovrij hypercentrum dat plaats biedt aan evenementen, vol consumerende toeristen. De pseudo-participatie met betrekking tot de centrale lanen wordt in allerijl afgewerkt, “het moet vooruitgaan”, gebruikt Mayeur als argument. In ruil krijgt Blauw een miniring in het centrum en vier extra centrumparkings. Beslissingen die tot op heden op geen enkele manier kunnen worden gestaafd.

Procedures, zoals studies en testfases, worden bewust niet gevolgd, hopend dat het middenveld zich in slaap laat wiegen door de toegeving van de voetgangerszone. De proteststemmen klinken nog steeds erg hevig, ondanks de sluwe zet om de parking gepland onder het Vossenplein, te verplaatsen naar de Brigitinnen. Els Ampe, schepen van Mobiliteit en de vrouw achter het elektrisch-trein-ideetje, vindt naast campagne voeren in de Marollen, ook nog tijd om een ‘Pocketpark’ vlak naast de miniring te openen. Spelende kinderen op nog geen tien meter van al dat kankerverwekkende fijn stof. Waan-zin.
Gelukkig is Brussel slimmer dan zijn beleid en gezonder dan zijn luchtkwaliteit. Door de gedeelde verontwaardiging is de cohesie tussen de bewuste Brusselaars sterker dan ooit. Protesten en burgerbewegingen duiken vaker op dan pop-up-restaurants. De mensen zijn het beu, en terecht. Politici worden ruimschoots vergoed om de belangen van alle Brusselaars te verdedigen, niet enkel die met een dikke portefeuille. Ethiek lijkt vaak zonevreemd.

Echte publieke ruimte
Één raad, voor de Brusselse overheid: Gebruik uw menselijk kapitaal in plaats van het te negeren. Er zijn genoeg kansen om de publieke ruimte in samenspraak én met de verschillende belangengroepen vorm te geven. Maak letterlijk en figuurlijk plaats voor echte inspraak en laat daarbij inwoners, handelaars en collectieven samen dromen én realiseren. De versterking van deze publieke ruimte heeft niet alleen tot doel deze op te smukken, maar ook om in dialoog te treden met andere actoren. Zo wordt niet alleen de betrokkenheid verhoogd maar ook het welbevinden en de gezondheid van alle stadsbewoners verbeterd. Het zou van deze vrijgekomen ruimte ook een meer gedragen, gedeelde ruimte maken. Een plaats door en voor echte mensen, waar het leuk vertoeven is zonder te hoeven consumeren. Echte publieke ruimte, voor elke Brusseleir, quoi.

Bram Dewolfs
mede-oprichter Les Boulistes Bruxellois