Vies Brussel en Dirty Brussels: 'Stop met dweilen!'

“Van alle boutades die een politiek verantwoordelijke ter beschikking heeft, moet ‘Het is dweilen met de kraan open’ zonder meer de populairste zijn. Onze schepenen (en de staatssecretaris) van Netheid slaan ons in hun communicatie met dat cliché om de oren. Ondergetekenden pleiten voor een verbod op Brussels gedweil! We verklaren ons.”

Tijdens de Netheidscomités van Karine Lalieux (PS-schepen in Brussel-stad, red.) krijgt het opgekomen publiek steevast eerst een presentatie over alle maatregelen die werden genomen. Gemiddeld enkele boetes meer per dag, extra ophalingen van sluikstorten, een bewustmakingscampagne... Als een aandachtige toehoorder dan wijst op het resultaat van die maatregelen, een permanent vuile stad, dan is het antwoord steevast "Het is dweilen met de kraan open." Het is de maskering van het eigen falen, de meest frustrerende manier van beleidvoeren, symptoombestrijding.
Is een vuil Brussel, Molenbeek, Anderlecht, Laken... dan een fataal feit? Vermoedelijk wel. In de prioriteitenlijst van de politiezone Brussel/Elsene is geen spoor van netheid te bekennen. Op de druk bijgewoonde meeting die de Molenbeekse schepen van Netheid Jan Gypers (Open VLD, red.) organiseerde naar aanleiding van een uit de kluiten gewassen sluikstort in de Brunfautstraat, liet burgemeester Philippe Moureaux (PS) duidelijk verstaan dat netheid geen prioriteit is.

New York en Schaarbeek
Nochtans kan - nee, moet - het anders. New York kampte in de jaren 1980 met dezelfde problemen. De oplossing werd toen verpakt als 'the broken window theory'. (The broken window theory stelt dat als er in een buurt ergens één ruit wordt ingegooid, er meer ruiten zullen volgen, samen met graffiti, sluikstorten enzovoorts. Zulke buurten trekken dan makkelijk andere vormen van criminaliteit aan. Om dit te vermijden moet je dus ook de bron aanpakken.)

In New York werden nieuwe normen gesteld, en onder andere wildplassen, vandalisme, asociaal gedrag en vuil dumpen werden zwaarder aangepakt en vooral bestraft. Het resultaat was dat in die nettere en aangenamere buurten ook minder zware criminaliteit voorkwam. En toevallig is dát wel prioritair voor de Brusselse politie.

Dichter bij huis werd het experiment ook gevoerd door de Universiteit van Groningen (dr. Kees Keizer, 2008, gepubliceerd in Science 322) in twee vergelijkbare Groningse wijken. In de wijk die werd aangepakt en waar asociaal gedrag niet meer werd getolereerd, gingen na een tijdje zelfs de zwaardere vormen van criminaliteit omlaag. In de conclusie van het onderzoek werd letterlijk gezegd dat focus op netheid resulteert in een veiligere stad.

Nog dichter bij huis kan niemand naast de inspanningen kijken die Schaarbeek levert. Sinds een aantal jaar heeft de dienst Netheid & Groene Ruimten van netheid een topprioriteit gemaakt. Adjunct-directeur Geert Pierre is erin geslaagd om in nauw overleg met lokale politie en politiek (eerst met schepen Jean-Pierre Van Gorp, een beleid dat werd verdergezet onder Michel De Herde) een gedreven netheidsbeleid te voeren. Samen slaagden ze erin om in enkele jaren tijd het beeld van Schaarbeek als vuilste gemeente van het Gewest om te buigen. Of dit ook een effect heeft op andere vormen van criminaliteit, is onduidelijk, want (nog) niet onderzocht.

Het is bizar dat Brusselse politici netheid nog altijd niet als prioriteit zien. Het is bewezen dat inzetten op netheid loont, het maakt dat mensen (weer) fier kunnen zijn op hun stad. Gooi in New York eens een blikje op straat, en je wordt direct aangesproken door voorbijgangers. Doe hetzelfde hier op de Grote Markt en het zal iedereen worst wezen.

Vanuit die ergernis riepen verschillende Brusselaars de voorbije jaren initiatieven in het leven zoals de website Vies Brussel (www.vies-brussel.be). Op Facebook lopen er ondertussen een tiental pagina's die allemaal oproepen voor meer focus op netheid (bijvoorbeeld www.facebook.com/groups/dirtybrussels). Vooralsnog blijft dat allemaal zonder veel resultaat. Buiten de sporadische interesse van een oppositielid wordt het thema nog altijd net opgepikt.

Is het omdat men denkt dat de kiezer er niet wakker van ligt? Het tegendeel is waar. Op stap met onze camera's door de vuile straten van Brussel worden we continu aangesproken door mensen die het vuil in hun straten moe zijn. We mochten als bevoorrechte getuigen mee met de politie van Schaarbeek op Trash-missie (antisluikstort). Elke vijf minuten werd er een overtreder betrapt, en telkens kwam de halve buurt op straat. Niet om de verdediging van de sluikstorter op zich te nemen, wel om hun ongenoegen te ventileren over het vuil op straat. De Facebook-pagina DirtyBrussels heeft bijna tweeduizend Brusselaars verenigd met één enkele focus: netheid. Op brusselnieuws.be halen de artikels rond vuilnis telkens het hoogst aantal commentaren.

Doen de politici dan niets omdat ze niet geloven in een oplossing? Dat moet dan wel. Ondanks succesverhalen in steden overal ter wereld, ondanks eerste successen dichter bij huis is men klaarblijkelijk niet bereid om een stapje verder te gaan. Om in plaats van te dweilen, de kraan voor eens en voorgoed dicht te draaien.

Dat vergt uiteraard moed, de moed om die paar procent van de Brusselse bevolking die vervuilt, te bestraffen, iets wat vandaag amper gebeurt. Zodat de overgrote meerderheid van de Brusselaars eindelijk beloond wordt met een nette stad, en daaruit voortvloeiend hopelijk ook een betere veiligheid.

Daarom willen we van netheid een (de?) inzet maken bij de komende gemeenteraadsverkiezingen. Daarom willen we een absoluut verbod op politici die de boutade 'dweilen met de kraan open' nog langer gebruiken.

--------------------------
Wim Didelez en Tom Flamend (initiatiefnemers www.vies-brussel.be) en Tom Pintens (initiatiefnemer www.facebook.com/groups/dirtybrussels)