Jeugdtheater Studio Orka neemt intrek in Minor-Ndako

Tijdens het jongste TheaterFestival zagen we hoe Studio ORKA met de locatievoorstelling Chasse patate de kijkers tot tranen toe bewoog. Tijdens de koude maanden verruilt het succesvolste jeugdtheatergezelschap van Vlaanderen de openlucht voor de warmte van een (tijdelijke) thuis met Inuk.

Het Gentse Studio ORKA verovert al jarenlang harten én prijzen (Vlaamse Cultuurprijzen, TheaterFestival-selecties…) met theater op locatie. Denk maar aan de open vlaktes in Chasse patate, de kunstenaarsateliers in Carrara, de moestuinen in Warmoes, of de verzorgingstehuizen in Zoutloos.

Bezielers van ORKA zijn artistiek leiders Philippe Van de Velde, die bij de locatie telkens een uniek decor boordevol verrassingen bedenkt, en Martine Decroos, die de originele verhalen-met-een-hart aanstuurt. Dat duo put voor elke voorstelling uit een pool van puike acteurs, zoals Katrien Pierlet, Jo Jochems, Dominique Van Malder, Randi De Vlieghe, Ilse De Koe of Steven Beersmans.

Een aantal van hen vinden we ook terug in de cast van het nieuwe stuk, Inuk, waarmee ORKA dit keer naar het publiek trekt in plaats van omgekeerd. Inuk toert namelijk langs residenties waar kinderen verblijven omdat hun thuissituatie problematisch of onveilig is.

Voor de première hield de mysterieuze container van ORKA halt in de speeltuin van het begeleidingstehuis De Brem in Oostende, waarnaar kinderen met een moeilijke thuis­situatie worden doorverwezen. In Brussel strijkt ORKA tijdens het festival Ménage à deux van Bronks en La Montagne Magique neer bij Minor-Ndako in Anderlecht, waar niet-begeleide minderjarige vluchtelingen én kinderen uit de bijzondere jeugdzorg verblijven. Twee jaar geleden ondersteunde BRUZZ de organisatie met zijn Brussel Helpt-actie.

Wij spraken de acteursploeg van Studio ORKA, samen met artistiek leider Martine Decroos en coach Titus De Voogdt, twee dagen voor de première in Oostende, waar ze met behulp van een heuse flipchart nog allerlei opmerkingen en wijzigingen aan het maken zijn.

Na al die succesvoorstellingen is er dus zelfs bij Studio ORKA twijfel tot het laatste moment?
Steven Beersmans: Die gaat nooit weg. Anders maak je volgens mij geen goede voorstellingen meer. We werken collectief en doen alles zelf. We creëren de personages en we schrijven samen de tekst. Dan zit het grootste werk in het leggen van de puzzel: klopt het verhaal helemaal? Wat vertel je eerst? Wat toon je, wat zég je?

Bij zo’n doorloop worden al die beslissingen op de proef gesteld. Altijd opnieuw ga je door een kluwen, maar als je al vaak zo’n proces hebt meegemaakt, raak je daar minder snel van in paniek. Ik kan me voorstellen dat je, als je voor de eerste keer bij ORKA speelt, twee dagen voor de première zou kunnen denken dat het niet goed komt. Maar als we er tegen vrijdag uit raken, komen we toch weer tot iets wat zo simpel is dat je je niet kan voorstellen dat we er zoveel bochten voor hebben moeten maken.

Tomas Pevenage: Voor mij is het de eerste keer.

Beersmans: En, ben je bang?

Pevenage: Nee, omdat ik van jullie hoor dat het wel zal lukken.

Ilse De Koe: De omwegen die we tijdens het repetitieproces maken, zijn nooit verloren. Uiteindelijk kom je tot een versie zonder ruis, maar uit het hele proces neem je veel subtiele, kleine dingen mee die je personages verrijken.

Pevenage: Een belangrijk uitgangspunt bij ORKA is natuurlijk ook de plek waar alles zich afspeelt. Bij het decor, dat daar in die container zit, stelden we ons een tijdlang een rijdend dokterskabinet of een circuswagen voor. Uiteindelijk is het een hotel geworden.

Decroos: We wilden langs asielcentra en centra voor bijzondere jeugdzorg toeren, omdat het ORKA-publiek meestal uitgesproken blank is en bestaat uit mensen die sowieso vaak naar het theater gaan. Op deze manier bereiken we ook een deel van de 3.500 kinderen die momenteel in Vlaanderen in begeleidings­tehuizen verblijven, terwijl we bij ons klassieke publiek misschien ook een aantal vooroordelen tegenover hen wegnemen.

En omdat we er spelen, wilden we ook een verhaal waar deze kinderen in ‘niet-thuissituaties’ iets aan hebben. Inuk gaat over geborgenheid, rust vinden, familiegevoel, en het wegnemen van wantrouwen zodat vriendschap kan ontstaan. Zo kwamen we inderdaad uit bij de metafoor van het hotel: ook een plaats waar mensen die elkaar niet kennen samenkomen, en waar al dan niet vriendschappen kunnen ontstaan.

Hoe sluit de titel daarbij aan? ‘Inuk’ is geen West-Vlaams maar Inuktitut, de taal van de Inuit.
Decroos: Zoals altijd hebben we veel heen en weer gemaild om een titel te vinden. ‘Inuk’ betekent ‘echte mens’ en dat is mooi. Wanneer ben je een echte mens? Wanneer tel je mee in onze maatschappij en wordt er naar je geluisterd? Wanneer mag je eindelijk even je hoofd neerleggen om tot rust te komen?

Het is hallucinant hoe vaak we vergeten dat we allemaal volwaardige mensen zijn, en dat er veel mensen zijn die dat niet mogen ervaren. Mensen die werken in de zorg- en de asiel­sector getuigen dat er heel veel mensen zijn die dat gevoel hebben: geen mens meer te zijn. We waren in een asielcentrum waar slechts één persoon aanwezig is om 93 mensen een ontbijt te geven. En in alle asielcentra is er een tekort aan psychologen, omdat daar geen geld voor is. Eten en een bed vormen de basis.

Titus De Voogdt: Inuk gaat over een plek vinden, een tweede kans krijgen, je verhaal kunnen doen… Het personage Ivan bijvoorbeeld, dat door Tomas wordt gespeeld, oefent de hele tijd zijn Nederlands door te herhalen: “Ik ben Ivan, ik ben een man, ik drink graag koffie, ik drink liever koffie dan thee...”

Alsof hij zich altijd weer moet voorstellen of definiëren. Meer dan die paar zinnen kunnen deze mensen ook vaak niet zeggen, en dat is een pijnlijke illustratie van hun situatie. Als wij op een feestje naast iemand komen te staan die Frans spreekt, dan vinden we dat al zo moeilijk en vermoeiend.

De Koe: Dat je de taal niet spreekt, maakt dat je minder jezelf kan zijn. Het lijkt dan alsof je persoonlijkheid er minder toe doet.

Randi De Vlieghe: Het stuk Zoutloos speelden we in verzorgingstehuizen: een puur realistisch kader waarin we fictieve toevoegingen aanbrachten. Chasse patate speelde zich ook af in de realistische setting van een café op het platteland. Nu spelen we op een puur fictieve locatie met een realistische aankleding. Er staat een hotel op een plaats waar je het totaal niet zou verwachten.

Decroos: Het grootste geschenk voor Philippe is het moment waarop de spelers het decor tot leven brengen. We vertellen dat onze container vroeger een elektriciteitscabine was, die door de vader van de hoteleigenaar werd omgebouwd tot een hotel. De hoteleigenaar mist zijn geboorteland.

Het decor geeft het gevoel samen in de woon­kamer te zitten. Kan theater nest­warmte bieden?
Beersmans: Theater neemt je mee naar een andere wereld, en in dit geval bieden we kinderen uit de bijzondere jeugdzorg, die vaak in een keiharde realiteit leven, even een veilige plek.

De Voogdt: Al is het niet het gezelligste hotel dat er bestaat. Niet iedereen is er welkom.

Pevenage: En het is ook niet echt performant.

Decroos: De eigenaar is niet meer vertrouwd met bezoekers. Hij heeft al lang geen gasten meer ontvangen, en is er ook niet tuk op omdat zij hem confronteren met wat hij al een hele tijd mist. Net als de kinderen van de tehuizen waar we spelen, van wie er velen hun ouders amper zien, is hij het gevoel van geborgenheid kwijt. Als we al een boodschap zouden willen geven, dan is het misschien dat gezelligheid niet zit in de keuze van je behangpapier, maar in het vertrouwen dat je kan hebben in de mensen met wie je aan tafel zit.

> Inuk. 11/11, 12/11 & 15/11, 7+, Minor-Ndako, Anderlecht
> Ménage à Deux. 10/11 > 12/11, verschillende locaties, Brussel

WIE IS WIE IN HOTEL ORKA?

Docent speltraining en improvisatie aan LUCA School of Arts. Maakt cabaret met kompaan Koen Monserez en jeugdtheater bij onder meer fABULEUS. Werkte al met Studio ORKA voor Warmoes en Zoutloos.

Richtte Studio ORKA in 2004 op, samen met Philippe Van de Velde. Het gezelschap staat bekend om zijn theater op locatie met de meest vindingrijke decors. ORKA ontving in 2009 de Vlaamse Cultuurprijs voor Theater en werd al vijfmaal geselecteerd voor het TheaterFestival.

Stond op de planken bij onder meer 4Hoog, Bronks en Compagnie Cecilia. Speelde bij Studio ORKA mee in Lava, Warmoes, Zoutloos en De spreeuw. Bekend van tv dankzij Kafka en haar rol van kringloopcentrumseut in Bevergem.

Ontving in 2009 de Vlaamse Cultuurprijs voor Jeugdtheater. Bekend van zijn samenwerking met Pascale Platel (de hit Ola pola potloodgat). Speelde onder meer bij Bronks, Tuning People en fABULEUS. Eerder te zien in de Studio ORKA-producties Warmoes en Jacobsneus.

Is als theatermaker verbonden aan Compagnie Cecilia van Arne Sierens en Johan Heldenbergh. Werkte bij Studio ORKA mee aan Duikvlucht en Chasse patate. Speelde in films als Steve + Sky, Welp en Broer. Bekend van de tv-serie The Missing en als handige harry in de rubriek ‘De loft’ in Plan B op VIER.

Is kernlid van ZET6, het gezelschap van GC De Zeyp voor inclusieve dans en theater. Vaste acteur in de kortfilms van opkomend Brussels talent Nelson Polfliet (In de Palace). Debuteert met Inuk als acteur bij Studio ORKA.