Praat achteraf: Niels, 'kindvriendelijk oratorium voor verteller en koor'

Niels Hóóóólgersson vliegt op een gans naar de zon... Mensen van een bepaalde leeftijd is het beeld van het boerenjongetje op de nek van een gans, vliegend door het Zweedse zwerk, altijd bijgebleven. Alleen al voor het in herinnering brengen van de tekenfilmserie naar het boek van Selma Lagerlöf verdienen het Brusselse koor Stemmer en ex-FM Brussel-/Ketnet-presentator Peter Pype, die in Niels de rol van verteller-acteur op zich neemt, felicitaties.

Niels Holgersson gaat over een ontdekkingstocht - niet alleen van het uitgestrekte Zweden, maar ook van de weg naar de volwassenheid. Het jongetje dat zich op de ouderlijke boerderij vermeit met het kwellen van weerloze diertjes ('konijntjes insmeert met kak'), leert dat botte machtsspelletjes een mens niet gelukkig maken. Betoverd tot een klein mannetje komt hij in een stoere vlucht wilde ganzen terecht. Daar ziet hij onder meer in dat hij als mens net in staat is tot medelijden, wat hem onderscheidt van de soms wrede natuur.

Nu is de Spiegelzaal van De Markten, hoe mooi ook, niet echt een geweldige locatie voor dat verhaal. Niet alleen omdat Pype er nauwelijks speelruimte had tussen de twee zuilen die hem van het publiek scheidden, maar vooral omdat de zaal met haar pracht en praal juist mensencultuur uitstraalt: het absolute tegendeel van de natuur die het verhaal evoceerde. De makers gaven daar een handige draai aan: de verteller liet op het einde weten dat hij als kleinzoon van Niels Holgersson in Brussel was beland. Vandaar wellicht dat het koor zo netjes was uitgedost. De blote voeten en de scheuren in het pak van de verteller waren het enige wat visueel nog naar het woeste noorden verwees. Je kunt die wat (plecht)statige aanpak ten kwade duiden, of je kunt er een bewuste ode aan de verbeelding in zien. De koorleden hebben niets in de handen, behalve de knappe muziekpartituur van Peter Spaepen. De verteller heeft niets in de mouwen tenzij zijn gave om, vlot de ene na de andere diersoort vertolkend, de aandacht van het jonge publiek bij zijn verhaal te houden. De kleurrijke, vormelijk interessante tekst ("Ik praat niet helemaal normaal / Ik doe wat extra's met mijn taal") zette het publiek al een heel eind op weg naar Zweden. Alleen vliegen moest de toeschouwer zelf doen - door zijn verbeelding te gebruiken. Voeg daarbij het vleugje wreedheid dat dit soort oude verhalen kenmerkt ("Eén van de ganzen hangt stil tussen de tanden van de grij(n)zende vos"), en je krijgt muziektheater dat ook de jongste kijkertjes volledig au sérieux neemt.

Pype heeft de charme van iemand die moeite moet doen om te verbergen dat hij misschien wel voor het spotlicht geboren is. Toen hij zingend moest optornen tegen het koor, werd het soms link, omdat hij ondertussen ook een geconcentreerde fysieke prestatie moest leveren. Maar hij rekende terecht op zijn flair om iedereen op sleeptouw te houden. Daarbij moest hij maar af en toe gebruikmaken van de 'Ketnet-modus', die alles ietsjes te veel uitvergroot.

En dan was er nog het koor, dat van bij het begin ontzag inboezemde. Ze genoten zichtbaar van de teksten die ze mochten zingen. Die waren misschien het mooist wanneer ze in twee regels een Zweeds landschap schetsten, maar ze waren ook geregeld grappig. "Houd uw bakkes dicht en luister nu naar de kracht van dit koraal," klonk het aan het begin. En tijdens de pauze zongen ze dat ze pauzemuziek zongen. Wellicht heeft het koor nog meer in zijn mars, want die enkele solo (bas Jeroen Leenaerts als beer) en de aria van de muisjes smaakten naar meer. Dat heeft natuurlijk ook veel met de intelligente en levendige compositie te maken.

Misschien had de Kraanvogeldans als louteringsmoment iets indrukwekkender gemogen; wellicht deed de pauze de opgebouwde spanning geen goed, en misschien hadden de makers nog iets harder aan de verhaallijn mogen trekken om de spanningsboog strakker te krijgen, maar verder was dit een heel mooie matinee.

--------------------------
Gezien: Niels, 'kindvriendelijk oratorium voor verteller en koor', door Peter Pype en amateurkoor Stemmer onder leiding van dirigent en componist Peter Spaepen, zondag 15 mei in De Markten.