Praat achteraf: The search project van Tristero

Altijd een raar woord gevonden, zoekertje. Een verkleinwoord is al bedenkelijk, en dan is er nog iets wat niet klopt. De zoeker is toch degene die het bericht plaatst, en niet dat bericht zelf? Of niet? Maar misschien zit er wel iets achter die taalkundige kronkel: als men het over een plassertje heeft, dan doelt men ook niet zozeer op de plasser zelf, maar op zijn plasgerief. Zoals het voor plassers makkelijk, anoniem en hygiënisch is om je plassertje in jouw plaats te laten plassen, zo zal het zoekers makkelijk, anoniem en proper toeschijnen om hun zoekertjes het werk te laten doen. The search project van het Brusselse gezelschap Tristero – een ‘toneelstuk’ dat helemaal is opgebouwd met zoekertjes – toont dat met die aanpak wellicht veel optimisme of wanhoop gemoeid is.

Tristero maakt gebruik van een projectiescherm en een hele troep acteurs (m/v, jong/oud) die er zo gewoon mogelijk uitzien. Je zou de geselecteerde zoekertjes kunnen onderverdelen in de banale of bizarre, en de ernstige of zelfs levensbelangrijke. Tot eerstgenoemde categorie behoren zoekertjes naar een luipaard, leden voor een dynamische damesvolleybalploeg, een 'groot formaat hond', of lakens met groene lijnen die niet langer door Ikea verkocht worden. In de laatste categorie wordt gezocht naar verloren vaders en kinderen, partners om samen oud mee te worden, een dierbare chihuahua die het laatst werd gezien op oudejaarsavond, een penvriendin voor een gedetineerde... Natuurlijk wordt er ook veel gevist naar (buitenechtelijke) seks, wat soms poëzie oplevert genre 'vochtige voor verkennen' of 'gezegend grasperk gevoelen'.

Een evidente vaststelling is dat zich achter de vierkante centimeters krantenpapier *delete* vol afkortingen levensgrote mensen ver­schuilen met een verhaal vol uitweidingen. Écht banaal is zo'n zoekertje dan ook zelden. Als een meisje een oproep lanceert voor iemand die de bindteksten uit de concer­ten van de Macedonische zanger Toše Proeski op *delete* YouTube kan helpen vertalen, dan is er met dat meisje toch iets aan de hand. De meest trieste zoekertjes zijn wellicht die van mensen die niet meer weten hoe ze de zaken moeten aanpakken, en hun probleem in de groep gooien in de hoop dat het zoekertje zijn werk doet. De hoop op een antwoord dat hen zal redden, is dan gebaseerd op de overtuiging dat ze een antwoord waard zijn, of zelf ook iets waardevols te bieden hebben (ook veel 'aanbiedingen' zijn aandoenlijk). Maar uiteindelijk gaat het om een schreeuw in het donker, een boodschap in een fles, waarop in de meeste gevallen helemaal niemand antwoordt. Fijne materie voor drama, dus. Maar wat doet Tristero ermee?

In het begin, als de zoekertjes geprojecteerd worden (in twee talen), hoor je veel gegrinnik in het publiek, of zelfs ontzetting. Vooral dan bij de gore zoekertjes, waarvan er wellicht enkele gefingeerd of bewerkt zijn. Tristero speelt niet alleen met het komische effect van de afkortingen, maar ook met de vertalingen. De seksbeluste Vlaamse timmerman die 'een wip wil maken', wordt in het Frans een schoorsteenveger op zoek naar een schoorsteen; de halve analfabeet op zoek naar iemand die hem wil peipen, is in het Frans tevreden met iemand die hem wil susser.

Daarna komen de acteurs stelselmatig op. Ze spreken de zoekertjes uit en richten zich daarbij tot het publiek. Ze bekijken hun collega's om te zien of die misschien hebben wat ze zoeken. Dat schijnt niet het geval. Om beurten komen ze naar voren met alweer een ander verzoek. De allianties die de personages aangaan, zijn bedoeld om bepaalde zoekertje te 'ensceneren' (koppel zoekt draagmoeder, gezin in financiële moeilijkheden zoekt bouwgrond). Toch zet Tristero nauwelijks een stap verder van het goede uitgangspunt. Hun zoektocht naar een adequate vorm en toegevoegde waarde levert te weinig op. Wat meer fictie had deze voorstelling echt geen kwaad gedaan.

Het is al een verdienste de poëzie en kleinmenselijkheid in deze objets trouvés op te merken en eruit te halen, maar het was ook niet verboden daar nog meer van datzelfde aan toe te voegen.