Union Suspecte spelt de (godsdienst)les

Het theatergezelschap Union Suspecte stuurt het publiek opnieuw naar de schoolbanken voor een opvallende productie waarin vertegenwoordigers van de drie meest besproken wereldgodsdiensten elk hun bedenkelijke zaakje bepleiten.

B ack to school is een 'locatieproject': het publiek wordt in groepen verdeeld, die allemaal naar drie klaslokalen worden geleid voor een godsdienstlesje van telkens zo'n halfuurtje. De drie monologen worden gespeeld door Haider Al Timimi (de christen), Zouzou Ben Chikha (de moslim) en Mourade Zeguendi (de jood). Union Suspecte wendde zich voor de teksten tot schrijfster-columniste Chris Van Camp (de christen) en schrijver Joost Vandecasteele (de moslim). Nabil Ben Yadir, de auteur en regisseur van de succesfilm Les barons, paste uiteindelijk voor de monoloog van de jood. Onder leiding van regisseur Ruud Gielens schreven de makers zelf die derde monoloog, die in de vorm van een videofilm wordt gepresenteerd. Het joodse personage van Mourade Zeguendi troont het publiek mee naar zijn klas om daar het wervingsfilmpje van zijn website 'Convert to judaism' te tonen.

Het heen en weer geloop tussen de klaslokalen (netjes in de rij) zorgt voor animo, en tijdens een korte speeltijd is er chocomelk. Niet toevallig gedijen de drie godsdienstleraars goed in een lessituatie, waarbij ze hun autoriteit in de schoot geworpen krijgen en het publiek moet zwijgen en stilzitten.

Jattende joden
Laat een gelovige met bekeerdrift een monoloog afsteken, en de retoriek en drogredeneringen die weleens gebezigd worden in irrationele zaken, duiken in verhevigde vorm op. Het zal van uw eigen verhouding met geloof en religie afhangen in welke mate u plezier beleeft aan, of weerstand ondervindt bij, de keren dat de drie 'leraars' metafysische kwesties aansnijden. Voor ongelovige honden maakt vooral de betrokkenheid bij de maatschappelijke impact van de betreffende religies het stuk relevant. Bij de joodse godsdienst is die betrokkenheid er wellicht het minst, als je tenminste niet tot een groep behoort die zich persoonlijk met de Palestijnse zaak inlaat. Niet alleen daarom maakt de videoboodschap van 'Convert to judaism' het minste indruk. Ze leunt nogal uitdrukkelijk tegen de karikatuur aan, en creëert daardoor niet echt een spanningsveld. De zionistische zeloot laat ons weten dat het niet mogelijk is om een 'echte' jood te worden, maar dat een goeie goj ook belangrijke bijdragen kan leveren aan de Joodse zaak: geldelijke steun aan de staat Israël, morele steun aan de strijd tegen de Palestijnen, erkenning van de genetische verbondenheid van het uitverkoren Joodse volk, begrip (omwille van de Holocaust en de huidige terreuraanslagen) voor de gevoeligheid voor alles wat op antisemitisme zou kunnen wijzen.

"Niet lachen" is een van de vele stopwoorden waarvan Zeguendi (een kromme neus heeft hij eigenlijk wel) zich bedient. Hier zat meer in.

Pedofiele priesters
De kerk van de christenen heeft de jongste tijd natuurlijk erg haar best gedaan om zich opnieuw in het maatschappelijke debat te werken. In het Westen ligt het zendelingenwerk al een tijd nagenoeg stil, maar met al die ontdopingen is het wel zaak nog genoeg schapen over te houden om van een kudde te kunnen spreken. Als geloven in God al gemakkelijker is geworden dan geloven in zijn menselijke dienaars, dan is er een probleem. Auteur Chris Van Camp speelt op een wel zeer doortastende en expliciete manier in op de commotie rond de pedofiliezaken, door een van de veelbesproken figuren een rol te laten spelen in het verhaal.

Al Timimi is goed gecast in de rol van het slachtoffer, dat in zijn lijden de perfecte springplank heeft gevonden naar het ware, oorspronkelijke geloof. De tekst van Van Camp kan bovendien ook stilistisch bekoren. Er zitten ook een paar echt geestige kronkels in, al grijpt haar bekeerling ook terug naar de catechetische clichépraatjes die ons al te bekend in de oren klinken. Misschien had een ernstige poging om de verworvenheden van het christendom te verdedigen, nog meer opgeleverd. "Een jood kan je niet worden, en een moslim wil je niet worden," besluit Al Timimi zelfverzekerd. Maar dat valt nog te bezien.

Successoennieten
Is het niet het veiligst om toch maar moslim te worden? Met dat soort 'argumenten' (half goede raad, half dreigement) bouwt de islamleraar de sterkst ogende zaak op. Een discussie over zijn geloof gaat hij niet eens aan. Daar wil hij niet hypocriet over doen. Het zit in de deal, en die deal is an offer we can't refuse. Auteur Joost Vandecasteele heeft de gewoonte om even een paar toekomstscenario's door te nemen voor aan het schrijven te gaan, en dat laat hem toe een stapje verder te zetten: zijn prediker is een gearriveerde moslim.

Geen sorry-soenniet maar een successoenniet, met de glimlach van een Jehova-getuige en een wollen truitje losjes om de nek geknoopt. De comfortabele manier waarop hij zich installeert aan zijn bureau, met een kopje thee in de hand, suggereert hoe de een miljard driehonderd miljoen moslims in de wereld volgens hem bezig zijn zich in de westerse samenlevingen te nestelen.

Een voor een somt de man de slechte tijdingen en de angstdromen op die zijn blanke gehoor in verband brengt met de islam en zijn volgelingen. Hij bevestigt ze niet, maar ontkent ze evenmin. Ook hij draait hachelijke retorische pirouettes en kan zijn agressie en revanchisme soms niet onderdrukken. Maar je betrapt jezelf erop dat je zijn geruststellingen en relativeringen verwelkomt, al klinken die uit de mond van deze even onuitstaanbare als zegezekere moslimarrivist al even hol. "Hadden jullie nu maar een cordon sanitaire rond ons gelegd in plaats van rond jezelf," is zijn treiterige uitsmijter.

------------------------------
Back to school van Union Suspecte, nog te zien op 23, 24 en 25 november om 20.30 uur bij de KVS, op locatie in Institut Bischoffsheim (Vaartstraat 23, 1000 Brussel). Meer op 02-210.11.12, info@kvs.be of www.kvs.be