Analyse Etterbeek: De Wolf en de drie partijtjes

Klein, rustig, doordeweeks. Etterbeek staat bekend als een niet erg spannende gemeente, arm noch rijk. Dat beeld moet bijgesteld. De gemeente van alleenheerser Vincent De Wolf heeft enkele interessante trekjes.

Z es jaar geleden stond het al in ons verkiezingskatern: Vincent De Wolf is een verlicht despoot, die zijn gemeente goed bestuurt, maar wel op zijn manier. Dit jaar vierde de liberale Etterbeekse advocaat zijn twintigste verjaardag als burgervader: in 1992 begon hij er als jonge snaak te heersen. Origineel hoef je daarvoor niet te zijn, alleen af en toe een beetje rebels, vooral wanneer het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zich moeit. Bijvoorbeeld wanneer het Gewest het Etterbeekse parkeer­plan wil vervangen door een gewestelijk. Horreur!

Wie 'Etterbeek' zegt, zegt natuurlijk ook 'Europa'. En daar begint de mythe van het rustige Etterbeek al de mist in te gaan. Maar liefst 13.000 inwoners van de gemeente hebben niet de Belgische, maar een andere Europese nationaliteit. Dat is veel op een totale bevolking van 45.000 zielen. De meesten van die 13.000 werken ook direct of indirect voor de Europese instellingen en blijven bijgevolg niet heel lang in Etterbeek wonen.

Etterbeek is sowieso geen gemeente van standvastigen: twee derde van de bevolking vernieuwt zich elke zes jaar. "Dat is geen goede zaak voor de sociale samenhang," verklaarde Vincent De Wolf daarover onlangs.

Die uitspraak wordt niet alleen ingegeven door dat hoge bevolkingsverloop, maar ook door het wegtrekken van de middenklasse uit Etterbeek. Er zijn meer en meer inwoners die een beroep moeten doen op een OCMW-leefloon. En het OCMW van de kleine gemeente heeft al te kennen gegeven dat het de toevloed niet aankan. Voor Vincent De Wolf ligt de bevolkingslimiet op vijftigduizend. Boven dat getal is zijn gemeente voor hem niet leefbaar meer. Geen goed vooruitzicht voor een kleine, ingesloten gemeente midden in het Brusselse gewest.

Het verklaart misschien waarom De Wolf zich vastklampt aan zijn status als verlicht despoot. Alleen hij weet hoe de zaken aan te pakken. Of toch niet?

(Lees verder onder het kader)

Strijd om de francofonie
De liberaal heeft mee dat hij op een brede coa­litie kan steunen. Naast zijn MR maken ook PS en Ecolo deel uit van het bestuur. Alleen een bescheiden CDH-fractie zorgt voor oppositie.

Bescheiden of niet, De Wolf laat zich keer op keer vangen door het felle weerwerk van oppositieleider André du Bus de Warnaffe. De woordenstrijd tussen die twee is legendarisch, maar verlamt de gemeenteraad en elk oplossingsgericht debat. Een beetje vreemd voor een burgemeester die een comfortabele meerderheid achter zich heeft. Du Bus van zijn kant geniet er zichtbaar van. Een deel van het Etterbeekse electoraat bestaat uit oude adel en militairen in ruste, die een francofoon en belgicistisch denkkader hebben. Het CDH teert daarop, op het onbehagen van mensen die het eens zo rustige Etterbeek hebben zien veranderen en als antwoord graag discipline en orde willen.

Nieuw is wel dat het FDF - op twee boegbeelden na - sinds dit jaar is losgeweekt uit De Wolfs coalitie. Voor het eerst ziet het FDF zich verplicht om de strijd met de verlichte despoot aan te gaan. Daarbij moeten zij in dezelfde electorale vijver vissen als de Franstalige christendemocraten. Toen het FDF nog in de coalitie zat, ving het een deel van het francofone electoraat op. Nu ze het alleen proberen, zet dat de deur open voor een grote oppositie tezamen met het CDH. De vraag die dan gesteld zal worden, is: 'Bent u voor of tegen De Wolf?' CDH werd daar nooit heel groot mee, maar twee partijen misschien wel.

Rijke buren
Met dit in het achterhoofd moet wel gezegd worden dat een aanzienlijk deel van de bevolking dus niet in deze strijd meestapt.

Amper twaalf procent van de EU-kiezers en van de vreemde kiezers heeft zich ingeschreven om te gaan stemmen. Deze mislukking voor de lokale democratie toont waarschijnlijk aan dat Etterbeek onmogelijk een kleine rustige uitzondering kan blijven binnen een grootstedelijk Brussel, maar meer dan ooit overgeleverd is aan grootstedelijke dynamieken, en alle problemen en uitdagingen die daarmee gepaard gaan.

Een grootstadsdynamiek die in postcode 1040 relatief beperkt blijft, is de criminaliteit. De Wolf - of was hij het niet? - deed een meesterlijke zet toen hij zijn gemeente kon onderbrengen bij de politiezone Montgomery, samen met de rijkere broers Sint-Lambrechts- en Sint-Pieters-Woluwe, nota bene allebei bastions van liberaal-francofoon beleid. Niet dat De Wolf van een doorgedreven francofonie beschuldigd kan worden, en zelfs niet van hard liberaal beleid. Maar de sociaal-liberaal 'VDW' zag goed in dat het loont in de criminaliteitsstatistieken als je je gemeente vasthaakt aan rijke buren.

Hoe lang Etterbeek dit nog kan volhouden met een veranderende bevolking, is een andere vraag. Vroeg of laat zal De Wolf kleur moeten bekennen, en ofwel socialer, ofwel liberaler moeten worden. Het hangt ervan af wat de buren doen.

Etterbeek een kleine, saaie gemeente, zei u?