Close en Smet: ‘De PS heeft te lang de auto gekoesterd’

Tien jaar geleden werden er nog gaybars gesloten, vandaag wordt de Belgian Pride gepromoot als feest van de diversiteit. Maar de dagelijkse realiteit is een stuk rauwer. Vlaams minister Pascal Smet (SP.A) en Brussels schepen van Toerisme Philippe Close over gaybashing, vuile straten en overvolle trams.

Z e gaan samen naar de verkiezingen in de belangrijkste stad van het land. Minister van Onderwijs Pascal Smet (SP.A) en schepen Philippe Close (PS) zijn het op veel punten roerend met elkaar eens. Hier en daar kan zelfs gewag worden gemaakt van convergentie op punten waar SP.A en PS in het verleden lijnrecht tegenover elkaar stonden.

Close en Smet zijn allebei veertigers met een relatief korte staat van dienst in de actieve politiek. Close was zes jaar geleden kabinetschef, Smet was in 2003 topambtenaar. Vandaag zijn ze allebei schepen in Brussel (zij het een van beiden - Smet - 'met verlof'). Close wordt genoemd als opvolger van minister-president Charles Picqué (PS). En wie Smet hoort praten, zou kunnen denken dat hij ook die ambitie heeft.

Is Philippe Close de aflossing van de wacht in een vermolmde Brusselse PS? Zijn Close en Smet twee handen op één buik? We brachten ze samen op een vroege ochtend in de Week tegen de Homofobie.

Laten we beginnen met een evaluatie van de Belgian Pride. Een succes?
Philippe Close: "Zeker, al heeft de afschuwelijke moord in Hoei de Pride in een ander perspectief geplaatst. De minuut stilte voor de Luikenaar Ihsane Jarfi was een sterk moment. Maar de Pride anno 2012 is in de eerste plaats een feest van de diversiteit, waaraan ook heterostellen met kinderen deelnemen. Dat is niet niks. Laten we niet vergeten dat de Gay Pride nog maar goed tien jaar door het centrum trekt. Even voordien werden nog homobars en darkrooms gesloten. Nu promoot VisitBrussels de hoofdstad als een gayvriendelijke bestemming."
Pascal Smet: "De Pride heeft lang op een laag pitje gestaan. Pas toen we horeca en verenigingen samenbrachten en voor middelen zorgden, werd de Pride opnieuw een succes."

De Pride is een feit, maar gaybashing is dat evenzeer. Heeft Brussel het geweld tegen homo's te lang genegeerd?
Smet: "Nee, er was gewoon geen aangiftebereidheid. Ik heb de burgemeesters en politiecommissarissen van Antwerpen, Gent en Brussel er vorig jaar nog voor samengeroepen. Louter uit de cijfers blijkt niet dat er zich een probleem stelt, maar natuurlijk mag geweld niet getolereerd worden."

"We weten dat geweldenaars hun slachtoffers ook zo uitkiezen. Ze zoeken mensen van wie ze verwachten dat de kans klein is dat ze een klacht indienen: homo's, vrouwen, ouderen, mensen die een glas te veel op hebben. Maar feiten die niet geregistreerd zijn, bestaan niet voor de politie. Slachtoffers moeten aangifte doen. Voorts moeten we ons hoeden voor patroondenken. Niet elke Arabier is een gaybasher. Het gaat om een kleine minderheid."

"In feite is het eenvoudig. Je lost intolerantie niet op met intolerantie. Het is beter om allochtonen te steunen die hun nek uitsteken. Als parlementslid Fouad Ahidar zegt dat homo's mensen zijn als iedereen, dan krijgt hij hatelijke sms'jes. En toch boeken we vooruitgang. Tien jaar geleden was meer dan tachtig procent van de moslims tegen homo's, vandaag minder dan de helft."

Close: "Er leven veel gemeenschappen samen in het centrum. Dat is niet altijd evident. Toch ben ik ervan overtuigd dat het nog altijd een stuk veiliger is in het centrum van Brussel dan in het Parijse Saint-Denis. En wie zegt dat de problemen hier erger zijn dan in Le Marais in Parijs, die kent beide steden niet goed. In Parijs zit de armoede in de banlieues, in Brussel in het centrum: dat is een wereld van verschil."

De strijd is nog niet gestreden.
Close: "De strijd is nooit gestreden wat discriminatie betreft, de strijd tegen homofobie niet, die tegen racisme en antisemitisme evenmin. Maar elke gewelddaad is er een te veel. Met de gemeentelijke administratieve sancties (GAS) geven we het signaal dat mensen uitschelden niet langer kan. Normen moeten gerespecteerd worden. Maar dat is niet alles. We moeten tegelijk werkloze jongeren een toekomst bieden. Het gaat om gasten die van dag tot dag leven, zonder perspectief. Ook die strijd is werk van lange adem."

Brussel kreunt onder het imago van vuile stad. Hoe promoot je een vuile stad als toeristische bestemming?
Close: "Mijn collega-schepen Karine Lalieux heeft zwaar ingezet op netheid, en toch: in Brussel heerst het gevoel dat je alles op straat mag gooien. In vijf jaar tijd heeft de Stad twintigduizend boetes uitgedeeld. Dat volstaat blijkbaar niet. We moeten ook inzetten op de opvoeding."

Smet: "Er moet nog meer opgetreden worden. Ik heb zelfs al Brusselse parlementsleden vuil op straat zien gooien. Er moet de komende jaren veel meer geld naar de Stad vloeien voor de aanleg van de publieke ruimte. Het Beursplein moet een heus plein met terrasjes worden. Als de openbare ruimte een echte ontmoetingsplaats wordt, dan hebben Brusselaars en pendelaars er meer respect voor en wordt de stad schoner. Hervorm de zone rond het Begijnhof tot een slow city waar bewoners en bezoekers de drukte van de stad kunnen ontvluchten."

"Er is de voorbije jaren al heel wat beslist: de Dansaertstraat wordt versmald en aan het jeugdtheater Bronks komt een plein. Alle steden waar ik kom - en ik heb het geluk veel te reizen -, hebben de auto teruggedrongen. Dat is de wens van de inwoners en toeristen."

De PS lijkt nog niet overtuigd van minder auto.
Close: "Ik beken: we hebben de auto te lang gekoesterd. We waren bang voor de economische gevolgen als we het de auto moeilijk zouden maken, terwijl er een radicalisering nodig is. Wel, die is er nu. En ik moet toegeven: Pascal heeft me helpen van mening veranderen. Kijk maar naar ons mobiliteitsplan. In Frankrijk dringen zowel rechtse als linkse stadsbesturen de auto terug. Brussel is een grootstad. Il faut l'assumer, we moeten die identiteit ten volle aanvaarden."

En wat is die identiteit dan?
Close: "Een stad met twee gemeenschappen staat steeds verder van de werkelijkheid. We zijn een internationale hoofdstad, met al het goede van dien. Toen ik in de politiek stapte, kon je nog een verkiezing verliezen met zo'n uitspraak. We moeten ophouden met te doen alsof de eurocraten fraudeurs zijn omdat ze in België geen belastingen betalen. Natuurlijk zou ik liever hebben dat ze belastingen betalen aan de Stad, maar ze consumeren hier wel."

Van de interne Brusselse stadshervorming horen we intussen niets meer.
Close: "Die vordert veel te traag. We moeten binnen het Gewest duidelijk afspreken wat de een - het Gewest - en wat de ander - de gemeente - doet. Het moet maar eens gedaan zijn met de concurrentie tussen Gewest en gemeenten. Ik geloof in de negentien gemeenten, en ook de negentien OCMW's moeten blijven. Mobiliteit moet dan weer naar het Gewest, stedenbouw ook. Ik ben er daarentegen niet van overtuigd dat Brussel veiliger wordt als we de zes politiezones fuseren."

Dat is niet meteen een SP.A-standpunt.
Smet: "We verschillen daar inderdaad van mening. Er moet een eindverantwoordelijke komen. Ik heb het al eerder gezegd: 'Iedereen bevoegd, niemand verantwoordelijk.' Er zijn verschillen tussen ons, de SP.A is de PS niet. Maar als we elk een deel van onze ideeën realiseren, dan staan we al een heel stuk verder."

Is het ook tijd voor een aflossing van de wacht? Volgt u binnenkort Charles Picqué op, meneer Close?
Close: "Er zijn bij ons geen presidentiële verkiezingen. Ik ben kandidaat voor de gemeenteraadsverkiezingen, Freddy (Thielemans, DV/SVG) trekt de lijst. We kunnen een mooie balans voorleggen."

Iets anders nu. Shoppingcentra zijn dodelijk voor de stadscentra. Dat geldt niet alleen voor Uplace, maar ook voor Neo.
Close: "Dat Neo nadelig zou zijn voor het stadscentrum, klopt niet. Neo is een investering van 900 miljoen euro, waarvan tachtig procent van de privésector komt. Het project, met een congrescentrum, concertzaal, winkels en woningen, én met drieduizend nieuwe banen, is een historisch moment voor de stad. Het Gewest en de Stad hebben elkaar rond Neo gevonden."

Smet: "Ik heb Neo gesteund in de gemeenteraad. Neo is goed voor de stad, op voorwaarde dat er tegelijk wordt geïnvesteerd in het stadscentrum. Er werd een gerenommeerde architect (Kees Christiaanse, DV/SVG) aangetrokken, er komt meer groen, er is goed openbaar vervoer - al moet dat nog beter - en vlakbij ligt Parking C. De Lijn is vragende partij voor een tram naar de Heizel."

En steunt u Uplace ook, meneer Smet? Louis Tobback is allerminst enthousiast.
Smet: "Mijn collega-minister Joke Schauvliege is bevoegd om te beslissen. Uplace is nog een dossier van de vorige regering. Er zijn procedures die gevolgd moeten worden, en er is het principe van de continuïteit. Laat collega Schauvliege haar werk doen."

Dat is een Kris Peeters-antwoord.
Close: "(antwoordt in Smets plaats) Het verschil tussen Neo en Uplace zit 'm in de mobiliteit."

Er zijn de komende jaren bakken geld nodig voor de mobiliteit. Trams, bussen en metro zitten overvol. De MIVB raamt tegen 2016 tussen 1,2 en 1,9 miljard euro nodig te hebben. Waar moet dat vandaan komen?
Close: "Er groeit een consensus om bijna het hele bedrag van Beliris (federaal geld voor Brussel, red.) naar de MIVB te laten vloeien. En Brussel moet ook leren beslissen. Het is niet alleen de fout van Beliris dat het geld al jaren niet besteed geraakt, het is ook de fout van de Brusselaars zelf. Daarnaast voert het Gewest met het gratisverhaal een suïcidale politiek. Het kost de MIVB 50 tot 60 miljoen euro per jaar. Reizigers vinden stiptheid en comfort belangrijker dan de prijs, dat blijkt uit elke enquête."
Smet: "De MIVB moet ook creatief met de middelen leren omgaan."

Is het gratisverhaal nog van deze tijd? De SP.A heeft het altijd gesteund.
Smet: "Je moet naar het doel kijken. Kinderen moeten tegen verlaagd tarief naar school kunnen, ouderen met een klein pensioentje moeten de stad in kunnen. Aan die doelstellingen mag niet geraakt worden, al kunnen de tarieven wel herzien worden."

Tot slot: het Amerikaans Theater staat binnenkort leeg. Wat moet ermee gebeuren?
Close: "Het moet zo vlug mogelijk een nieuwe bestemming krijgen. Een maand leegstand is al lang. Ik ben bang dat het gekraakt en gevandaliseerd zal worden. De AB kan de zaal krijgen, het Tentoonstellingspark de kantoren. Het zou niet zo moeilijk mogen zijn. Het is een zaak onder Brusselaars: Steven Vanackere (oud-voorzitter raad van bestuur van AB, DV/SVG) moet er als federaal minister van Financiën een prijs op plakken."
Smet: "Ik zie de mensen van de AB binnenkort voor een tweede gesprek."