Commissie: ‘Brandweer was openbare aanbesteding brandstof vergeten'

Ook de Inspectie van Financiën heeft een groot gebrek aan interne controle bij de Brusselse brandweer gemerkt. Daarnaast was de archivering van documenten uiterst slordig. “Het Rekenhof laakt in zijn rapport het gebrek aan een openbare aanbesteding voor brandstof, maar die was er wel. Alleen wist niemand bij de brandweer daar blijkbaar nog van."

In de bijzondere commissie rond de mogelijke malversaties bij de openbare aanbestedingen van de Brusselse brandweer kwamen dinsdagmiddag de inspecteurs van Financiën Christophe Magdalijns en Cécile Boddaert aan de beurt, die voor de regering de boekhouding van openbare instanties controleren.

De Inspectie van Financiën werkt voor de verschillende regeringen in België, het Rekenhof voor de parlementen. Bovendien geeft de Inspectie van Financiën haar adviezen alvorens beslist wordt over bijvoorbeeld een overheidsopdracht; het Rekenhof onderzoekt de dossiers pas achteraf. “Overleg is mogelijk, maar enkel op initiatief van het Rekenhof, en dat is in deze zaak niet gevraagd”, zei Magdalijns.

2.000 overheidsdossiers per inspecteur

2,5 inspecteurs van Financiën beheren samen 5.000 dossiers van overheidsorganen in het Brussels gewest, zeiden Magdalijns en Boddaert. De Inspectie van Financiën moet dus de boekhouding van heel veel overheidsorganen nakijken, en controleert daarom enkel aanbestedingen boven bepaalde drempels. “Het is de bevoegde Brusselse minister of de minister van Begroting die onderzoeksopdrachten kan geven, maar wij kunnen niet op eigen houtje onderzoeken starten.”

Eén keer maar gaven de inspecteurs een ronduit negatief advies aan de brandweer, op een totaal van zowat 30 adviezen in de afgelopen jaren. Bij zowat de helft van de aanbestedingen moest er wel heen en weer gepingpongd worden voor ze hun fiat gaven.

Toen huidig bevoegd inspecteur Cécile Boddaert begin 2015 de brandweer onder haar hoede kreeg, stelde ze problemen vast die in de lijn liggen van de recente kritiek van het Rekenhof. “Er was geen juridische dienst of omkadering, dossiers van openbare aanbestedingen werden gekenmerkt door grove fouten, toekennings- en selectiecriteria werden door elkaar gehaspeld, verantwoordingsstukken ontbraken, verslagen werden toegevoegd op losse blaadjes,.."

Daardoor had Boddaert vaak opmerkingen op de dossiers, en moesten die telkens een paar keer heen en weer naar de Inspectie voor Financiën. “Dat nam veel tijd in beslag. Uiteindelijk hebben ze me gevraagd om een checklist op te maken met schriftelijke aanbevelingen, die ze nu gebruiken.”

Documenten niet of slecht bewaard

In het rapport van het Rekenhof las Boddaert tot haar verbazing dat er geen overheidsopdracht zou uitgeschreven zijn voor de toekenning van het brandstofcontract. “Maar in onze administratie vond ik die aanbesteding wel terug. Dat toont wel aan dat er een ernstig probleem is rond de bewaring van documenten bij de brandweer, als ze zelfs niet meer weten welke overheidsopdrachten gegund zijn.”

En dat was wel vaker zo, merkte de inspectrice. “Voor een aanbesteding van verzekeringen moesten ze bij Ethias aankloppen voor een kopietje, om te weten wat de overheidsopdracht precies inhield. Zo ver ging het!" Er was een serieus probleem met de verdeling van de taken bij de Brusselse brandweer, zei Boddaert. Een lijst met overheidsopdrachten hielden de pompiers niet bij. "Dus die kon ik ook niet opvragen."

Overheidsorganisaties moeten zelf een waterdicht systeem hebben van interne controle om de gunning van overheidsopdrachten te controleren, en dat ontbrak volgens de inspecteurs bij de brandweer. “De bevoegdheid voor interne controle op overheidsopdrachten zit bij de leidend ambtenaar, maar bij de brandweer tekende een operationele medewerker. Sinds die bevoegdheid in 2016 is overgeheveld naar een persoon die aangewezen is door de regering, is de controle verbeterd en geprofessionaliseerd. En sinds eind 2017 is er een verantwoordelijke aangesteld voor de overheidsopdrachten waardoor de presentatie van de dossiers serieus is verbeterd.”

Haar collega Christophe Magdalijns, die de controle uitoefende van 2012 tot begin 2014, is momenteel in politiek verlof. Midden 2014 werd hij dienstdoend burgemeester voor Défi in Oudergem, ter vervanging van minister Gosuin. Toen parlementsleden van andere partijen daar vragen over stelden, zei Magdalijns dat hij zich strikt aan het wettelijke kader heeft gehouden. Hij heeft nooit als inspecteur gerapporteerd aan de huidige staatssecretaris bevoegd voor de brandweer, zijn partijgenote Cécile Jodogne.

Adviezen enkel bestemd voor regering

Commissielid Johan Van den Driessche (N-VA) vroeg nog naar een lijst van de adviezen die de beide inspecteurs in de afgelopen jaren uitvaardigden over beslissingen rond aanbestedingen bij de brandweer, maar kreeg nul op het rekest. “Onze adviezen, dat kunt u ook lezen in de wet, zijn enkel bestemd voor de regering”, zei Boddaert.

Inmiddels heeft de bijzondere commissie besloten het laatste luik van haar hoorzittingen - die van de bevoegde regeringsleden - uit te stellen tot ze bepaalde belangrijke verslagen van de brandweertop krijgt. De brandweer heeft om privacyredenen advies gevraagd aan de Commissie voor Toegang tot Bestuursdocumenten (CTB), die ten laatste op 4 april uitspraak doet.