De grote verwarring van Luckas Vander Taelen

Luckas Vander Taelen was lid van Groen, maar verliet de partij uiteindelijk na een slecht verteerd schrift over de malaise van zijn multiculturele wijk. Nu heeft hij een boek over verwarring geschreven. Verwarring over identiteit, geschiedenis en de islam. Gesprek op de arrestatiedag van Salah Abdeslam.

Een gekleurd schoolklasje wandelt voorbij.
“Tel eens hoeveel kinderen van vreemde origine er tussen zitten,” zegt Luckas Vander Taelen.
“De meerderheid, inderdaad. Ons onderwijs is daar niet aan aangepast. Mijn dochter is kleuterleidster en heeft al dingen meegemaakt. Zo vroegen een jongen en een meisje uit haar klas haar eens waarom er verschillen waren tussen jongens en meisjes. Mijn dochter maakte van de gelegenheid gebruik om op een pedagogisch verantwoorde manier daarover uitleg te geven. ‘s Anderendaags waren de ouders kwaad omdat er over ‘seks’ was gesproken in de klas.”

Hij zegt pessimistisch te zijn. “Je moet niet onderhandelen over je samenlevingswaarden. Jammer genoeg hebben we het nog slechter dan dat aangepakt en hebben we zelfs niet onderhandeld, maar gewoon toegelaten dat heel wat mensen met een zeer sterke andere overtuiging zich in onze steden hebben gevestigd en weinig kritiek kregen over die overtuiging. De meerderheid van de mensen zwijgt, maar we zijn wel in oorlog met de fundamentalisten, de luidste schreeuwers, die hen opzweept.”

Als geschiedkundige vindt de voormalige politicus van Groen dat niet eens vreemd. Volksverhuizingen zijn immers van alle tijden geweest, zegt Vander Taelen, en zijn onvermijdelijk en moeilijk te controleren.

Alleen hebben onze politici de opportunistische kaart getrokken toen de migratie op gang kwam, zegt hij. “Een andere kaart was er niet te trekken, want we beleefden zogezegd het einde van de geschiedenis. Vooral links zag zijn kans schoon om een massaal nieuw proletariaat aan te spreken. Ze vergaten het sterke godsdienstbesef bij hun nieuwe kiezers. Zo verward was links na de val van de Berlijnse muur. Met de ineenstorting van de Sovjetunie viel hun ideologische zekerheid weg. Migratie was een dankbaar thema om dan niet-ideologisch op voort te borduren.”

De voormalige partij van Vander Taelen verzuimde niet zozeer uit ideologische verwarring de strijd met de islam, gelooft hij.

“Groen is uiteindelijk een katholieke partij die nooit het antiklerikalisme van de socialisten gedeeld heeft. Zij kunnen zich niet inbeelden dat atheïsten geen godsbeeld hebben, en geen godsdienstige regels in hun leven willen. Dat is bij Groen het probleem.”

Werkloos
En dus leven we in verwarring, vindt Luckas Vander Taelen. “We zeggen niet meer wat we belangrijke waarden vinden. We zwijgen te veel over alles wat door de fundamentalistische islam veroorzaakt wordt.

“Tegenover het wereldbeeld dat er bij veel moslims bestaat, het gevoel dat zij altijd onderdrukt worden en dat zij altijd het slachtoffer zijn, brengen we niets in. Als ze werkloos zijn, dan is het onze schuld. Terwijl we tegen onze eigen kinderen zeggen dat ze naar de avondschool moeten als ze geen diploma hebben.”
Hij was trouwens zelf werkloos na zijn studies, in de jaren 1980, zo voegt Vander Taelen er aan toe. “Niemand van mijn studiegenoten vond werk, maar we trokken allemaal ons plan.”

Wie tegenwerpt dat politiek links de voorbije decennia toch niet zo verward leek - men geloofde daadwerkelijk in het multiculturalisme en prentte dat aanhoudend in het hoofd van de mensen - krijgt van de journalist Vander Taelen een antwoord. “Sociale rechtvaardigheid nastreven is niet hetzelfde als zwijgen tegenover een fundamentalistische godsdienst. We moeten maar eens af van dat geloof dat elk conflict vreedzaam opgelost kan worden.”

De stekelige vraag komt op of het Vlaams Belang geen gelijk heeft gekregen. Het Vlaams Blok was ronduit racistisch; hun enige antwoord was een ranzig discours over deportaties, meent Vander Taelen. “De analyse over de islam klopte grotendeels, maar mensen als Filip De Winter bezondigden zich aan hetzelfde platte opportunisme als Philippe Moureaux: burgers die er een achterlijk discours op nahielden werden zonder gidsing gepaaid.”

Het zwijgen van zijn eigen partij deed hem echter de politiek verlaten. Na zijn beroemde opiniestuk in De Standaard uit 2009 - waarin Vander Taelen honderduit over zijn slechte ervaringen in zijn gemeente Vorst vertelde - lag hij moeilijk binnen Groen en de Franstalige mede-ecologisten van Ecolo.
“Ik had gedacht dat mijn billet d’humeur een debat op gang ging brengen. In werkelijkheid werd ik uitgescholden door Ecolo-voorzitter Zoé Genot. Van de Brusselse groenen heeft alleen parlementslid Annemie Maes me altijd verdedigd.”
“Nog jaren later kwam Kristof Calvo me zeggen dat ik meer aan politiek moest doen, en niet zoveel moest schrijven. Terwijl Groen met mij een ouder kiespubliek kon aanboren, iets wat ze steeds meer verzuimen te doen. Dat, en jonge mensen historisch besef bijbrengen. Want ik denk dat onze jeugd – die in de steden op Groen stemt – in slaap is gevallen na zeventig jaar Europese vrede.”

Moskeemoord
Vander Taelen bracht zijn lidkaart binnen, en zwoer nooit meer aan politiek te doen. “Tenzij er een kans voorbijwandelt,” voegt hij er aan toe. “Maar op mijn leeftijd begin ik vrede te nemen met afstand. Ik pas niet echt in de politiek omdat ik oprecht wil zijn. In een partij is dat moeilijk. Tachtig procent van de Groen-kaders was het met mijn analyses eens, maar ze zwegen nadat ik voor de partijinquisitie verschenen was.”

Hij is ook nog te veel journalist. Haalt zijn reportages over het Vlaams Blok in de jaren 1990 voor de geest, en wil nog altijd onderzoeken wat er met de moskeemoorden eind jaren 1980 in Brussel is gebeurd.
Hij begrijpt dat VRT-reportagemaker Eric Goens oprecht gelooft in de eerlijkheid van de mens, maar houdt hem en ons toch voor dat het niet is omdat iemand iets zegt, dat noodzakelijkerwijs ook zo is.

“Toen Goens onlangs in De Afspraak op Canvas was, tezamen met de sublieme arabist en journalist Arthur van Amerongen, zei hij dat een oude Marokkaanse man hem had gezworen dat hij de radicalisering van zijn zoon niet had zien aankomen. Terwijl ik dan zeg: ‘Eric, in de Marokkaanse gemeenschap zorgt het schaamtegevoel er vaak voor dat de meest evidente dingen niet gezien worden.’”

Vander Taelen haalt een gesprek met zijn ex-partijvoorzitter Meyrem Almaci aan, die hem “in een moment van politiek eerlijk dialoog” eens zei: ‘In mijn Turkse gemeenschap is het besef van schuld en boete ondergeschikt aan eer en schande.’
“De islam, de complottheorieën, het misplaatste eergevoel, het steeds weer excuses verzinnen én van ons ook krijgen over hun eigen falen, het begint zo langzamerhand een omvattend wereldbeeld te worden. Je kan al geen vragen meer stellen bij een hoofddoek, of bij het falen van moslimjongens zonder dat je direct een koloniale en onderdrukkende vrijzinnige bent.”

“Europa is wat het is door zijn geschiedenis, en door zijn waarden. Daarover onderhandel ik niet. Ik ben dat beu. De meerderheid van de mensen hier denkt volgens de verlichtingswaarden. Wel, wij zijn in de meerderheid, dus moeten fundamentalistische moslims zich daar maar bij neerleggen.”
Religie verbannen? “Dat gaat niet, en dat zou voor nog meer extremisme zorgen. Maar je kan de godsdienst wel controleren. En, dus: nooit onderhandelen over onze basiswaarden. Nooit, nooit, nooit.”

Kneedbaar

Het gesprek vindt plaats enkele uren voor terrorismeverdachte Salah Abdeslam in Sint-Jans-Molenbeek wordt aangehouden, op een boogscheut van zijn ouderlijke huis. Luckas Vander Taelen, die zich tijdens het gesprek nog hoopvol genoeg over Brussel had opgesteld, schrijft op de website van deredactie.be dat het genoeg is geweest.

Nog tijdens het gesprek zelf vroeg ondergetekende - pakweg dertig jaar jonger dan Vander Taelen - waarom de meest evidente dingen, vanaf de islamitische revolutie in Iran tot nu, nooit werden besproken door de oudere generaties.
“De menselijke geest is kneedbaar, en wil dingen niet zien,” is het vertwijfelde antwoord. “Historisch besef – of het gebrek daaraan – is eveneens kneedbaar, en niet alleen bij jongeren.”

“Ik wil Brussel niet verlaten. Maar er loopt te veel mis. En het wordt steeds enger. Salah Abdeslam - de zogezegde loser van de terroristische bende die in Parijs lukraak 130 mensen de dood heeft ingejaagd - verschool zich niet ver van waar ik woon in Vorst. Wanneer de politie hem dan zoekt, wordt de politie direct getrakteerd op zwaar geschut.”

Safehouses. Oorlogswapens. Groot banditisme. Moslimterrorisme. “Dat kan dus allemaal in ons Brussel, vandaag. Het zal voorbijgaan, zegt de geschiedenis ons, maar niet vanzelf.”

-------------

• Luckas Vander Taelen (1958) is historicus van opleiding en reportagemaker van beroep. Hij werkte onder meer voor de RTBF en VTM.
• Hij was schepen in Vorst van 2006 tot 2009, en Europees parlementslid van 1999 tot 2002
• De voormalige politicus heeft meerdere boeken op zijn naam staan. 'De grote verwarring' is zijn voorlopig laatste. Het telt 120 bladzijden, is uitgegeven bij Houtekiet.
• Vander Taelen is ook bekend van zijn new-waveband Lavvi Ebbel uit de jaren 1980.