Een burgemeester als bestuurslid bij RSCA: 'Hier komen problemen van'

Brussels burgemeester Philippe Close (PS) treedt toe tot de raad van bestuur van voetbalclub RSC Anderlecht. Volgens kenners is hij de eerste burgemeester die zo'n functie aanvaardt. Zij waarschuwen voor de schijn van belangenvermenging die kan ontstaan, bijvoorbeeld wanneer Anderlecht een vergunning zou zoeken voor een nieuw voetbalstadion, al dan niet op de Heizel. "Politiek-ethisch roept dit serieus veel vragen op."

Het regende verrassingen, dinsdag bij de stoelendans in de bestuursraad van RSC Anderlecht. Alle kranten brengen woensdag Karel Van Eetvelt op hun voorpagina, de bekende ceo die een verrassende overstap maakt van het bedrijfsleven naar het voetbal. Ietwat ondergesneeuwd raakte daarbij dat ook Philippe Close (PS), de burgemeester van Brussel, toetreedt tot de raad van bestuur. Close had bij het laatst bekende mandatenkadaster, dat alweer dateert uit 2017, nog 22 onbetaalde mandaten naast zijn burgemeesterspost. Hoeveel het er vandaag zijn, weten we pas later dit jaar officieel.

Maar zeker is dat Close een opvallende stap neemt door nu te gaan zetelen als bestuurslid bij RSC Anderlecht, ook al is de burgemeester van Brussel niet die van Anderlecht. Noch sporteconoom Trudo Dejonghe (KU Leuven) noch hoogleraar bestuurskunde Filip De Rynck (UGent) heeft weet van binnen- of buitenlandse burgemeesters die tot de raad van bestuur van hun lokale voetbalclub uit eerste klasse behoren.

"Ik zie Bart De Wever nog niet meteen in het bestuur van Antwerp of ook Beerschot stappen", zegt Dejonghe. "Ik heb het nagevraagd: zelfs diehard Feyenoord-fan Ahmed Aboutaleb, de burgemeester van Rotterdam, zit niet in het bestuur van zijn club. Guy Vanhengel ijverde als groot Anderlechtfan voor het Eurostadion, maar hij zat niet in de raad van bestuur van RSCA. Hetzelfde in Gent met voormalig burgemeester Daniël Termont (SP.A). Die zit wel tijdens de wedstrijden naast de voorzitter in de tribunes. Maar dat is toch nog wat anders dan een bestuurszitje."

"Rond de Ghelamco-arena in Gent bestaat een andere constructie, een publiek-private samenwerking", verduidelijkt De Rynck, die gespecialiseerd is in publiek management en stedelijke politiek. "Oud-burgemeester Daniël Termont zetelde daar uitdrukkelijk in namens het stadsbestuur, en werd ook aangeduid door het stadsbestuur."

Partijpolitieke banden

Er is een belangrijke juridische nuancering, zegt bestuurskundige De Rynck. "Als Close voor de Stad Brussel in de raad van bestuur zou zitten, zou hij moeten aangeduid zijn door de gemeenteraad. Hij zetelt dus als natuurlijke persoon, niet vanuit zijn functie. Dat mag hij juridisch gezien doen, maar verstandig vind ik het allesbehalve. Dat heeft dat te maken met politieke ethiek en de eventuele zweem van belangenvermenging." Ook CD&V en N-VA, oppositiepartijen in de gemeenteraad van de Stad Brussel, opperden dat al meteen na de aanstelling van Close in het RSCA-bestuur.

De Rynck wijst erop dat het immers niet om om het even welk commercieel bedrijf gaat. "RSCA is een bedrijf dat erg afhankelijk is van allerlei beslissingen van lokale besturen. Als de club bijvoorbeeld gewestelijke vergunningen nodig heeft, begint dat al delicaat te worden. Close heeft duidelijke partijpolitieke banden met de regeringsleden die daarover de knoop doorhakken. Ook ten opzichte van andere voetbalclubs in het Brusselse die geen bestuurslid hebben die zulke lijnen kan bewerken, vind ik het problematisch."

"Je kunt deze aanstelling een vorm van belangenvermenging noemen", bevestigt sporteconoom Trudo Dejonghe. "Is hij gekozen omdat hij Philippe Close heet en een heleboel connecties heeft, of omdat hij burgemeester is van Brussel? Als het om die laatste reden is, weet je dat die functie aangesproken gaat worden."

"Een van de grote problemen in Brussel is al vijftien jaar lang het gebrek aan een goed voetbalstadion. Allerlei pistes werden geopperd, het was jarenlang een haantjesgevecht tussen politici van de dominante politieke partijen MR en PS. Maar de nood is er nog altijd. Het huidige voetbalstadion is versleten, kan niet uitgebreid worden en is slecht bereikbaar. Ik denk dat er nu nog 20.000 bezoekers in kunnen, met zo'n klein stadion ben je in een hoofdstad niet veel."

"De Stad Brussel heeft de Heizel op haar grondgebied, de meest waarschijnlijke plek voor een voetbalstadion. Maar Close kan ook een hefboom zijn om de gewestelijke regeringsleden van de PS te beïnvloeden als er bijvoorbeeld een vergunning moet worden afgeleverd voor deze of een andere locatie."

Burgemeester van Anderlecht kreeg geen uitnodiging

Anderlechts burgemeester Eric Tomas (PS) laat aan BRUZZ weten zelf geen uitnodiging te hebben gekregen. "Als ik gevraagd was, had ik toch nee moeten zeggen. Als burgemeester over het grondgebied waarbinnen de club opereert, zijn er te veel zaken die niet verenigbaar zijn. Wij moeten erop toezien dat Sporting gemeentebelastingen betaalt, parkeerverboden respecteert, en dergelijke."

Al ontkent Tomas wel dat zijn Brusselse partijgenoot druk zou kunnen uitoefenen op het gemeentebestuur vanwege RSCA. "Wij zijn altijd in gesprek met de club. Het kan ook in de andere richting werken. Voor de paar problemen die wij hebben met RSCA, kan Close nu met de rest van het bestuur gaan praten."

"Dat Close een burgemeester is, voegt nog een extra dimensie toe", zegt De Rynck daarover. "Want daardoor is hij qua veiligheid bevoegd in zijn gemeente. Hij is chef van een van de politiezones in het gewest, en bij grootschalige evenementen werken de zones nauw samen. Zijn zone moet dan misschien ook soms manschappen leveren bij evenementen op RSCA."

Wat met de vergoeding?

De Brusselse burgemeester moet zijn nieuwe mandaat officieel aangeven, inclusief een eventuele vergoeding die hij daarvoor zou opstrijken. Zijn woordvoerder gaf wel al aan dat Close zich niet zou laten betalen voor zijn zitje in de raad van bestuur. "Maar mocht hij toch een verloning krijgen, is dit sowieso een persoonlijk inkomen, dat niet meetelt als een vergoed publiek mandaat. Opnieuw een grijze zone", aldus De Rynck.

"Naar mijn aanvoelen heeft de Brusselse burgemeester toch iets te snel beslist om in te gaan op dit interessante aanbod", vat de bestuurskundige samen. "Alleen al het feit dat je het voor jezelf moeilijker maakt en bij cruciale beslissingen de indruk wekt dat er belangenvermenging zou kunnen spelen, ook al is er niets aan de hand, roept vanuit politiek-ethisch standpunt veel vragen op. Ik denk dat het niet lang zal duren voor hier problemen van gaan komen."