Europa waakt nu ook over de gemeentekas

De nieuwe begrotingsregels die Europa oplegt, zet de Brusselse gemeentebesturen het mes op de keel.

De Brusselse regering heeft een nieuwe ordonnantie klaar die de gemeentewet wijzigt. Het is een omzetting van een Europese richtlijn die de lidstaten begrotingsdiscipline oplegt. Voor de gemeenten dreigt een aanzienlijke verslechtering van het financiële plaatje.
Dat heeft te maken met de nieuwe berekeningswijze, ESR 95 (Europees Stelsel van de Rekeningen), die Eurostat oplegt. Die wordt al gebruikt door het Brussels Gewest, maar de gemeentebesturen hanteren nog een klassieke begrotingsopmaak met gewone en buitengewone begroting.

De gevolgen van die nieuwe berekeningswijze zijn erg ingrijpend, zegt Robert Petit van de Vereniging van Stad en Gemeenten. “Als een gemeente een school wil bouwen, dan gaat ze het geld lenen, of haalt ze geld uit haar reserves en plant ze de school op een termijn van bijvoorbeeld vijf jaar. In een ESR-logica zal dat niet meer kunnen: de uitgaven voor het schoolgebouw zullen volledig in één unieke begroting terechtkomen.”

Afhankelijk van het boekjaar zullen hierdoor de tekorten van de gemeentebegrotingen exploderen. “Volgens een eerste berekening leidt de toepassing van ESR 95 op de Brusselse gemeentefinanciën tot een tekort van 50 miljoen euro,” zegt Petit.

Dat is niet zonder gevolgen voor de Brusselse gewestbegroting. De Europese Unie voegt de begrotingen van de lokale besturen en die van de deelstaten samen in Entiteit II, en kijkt of er een evenwicht is bereikt. De lidstaten hebben een evenwicht beloofd tegen 2015.
Het Brussels Gewest heeft in 2014 voor het eerst in jaren een begroting in evenwicht, maar zal dus in de toekomst mogelijk meer en meer met gemeentelijke tekorten rekening moeten houden.

Volgens de burgemeesters zet de nieuwe berekeningswijze echter vooral een rem op de lokale investeringen, omdat de leningscapaciteit drastisch wordt teruggeschroefd. Dat zal zeker een impact hebben op de bevolking: de lokale besturen zijn, van alle overheden, degene die verhoudingsgewijs het meest investeren. In België gebeurt zo’n 50 procent van de investeringen (wegenaanleg, riolen, scholen, woningen, etc...) door de lokale overheden. De deelstaten investeren verhoudingsgewijs minder, de federale nog minder.

Omzichtig
De Brusselse burgemeesters vragen daarom om in de ordonnantie omzichtig om te springen met de verplichte ESR-berekening. Zoals het er nu naar uitziet zullen de gemeenten hun klassieke boekhouding kunnen behouden en zal het Gewest een ESR-simulatie maken en die aan Europa overhandigen. Hoe een begrotingsevenwicht bereikt zal worden binnen Entiteit II, zal afhangen van overleg tussen het Brussels Gewest en de gemeenten.

Opmerkelijk: de SP.A ziet, als enige partij, vooral de voordelen van de nieuwe berekening. “ESR is een goede zaak,” zegt parlementslid en begrotingsexperte Sophie Brouhon. “Gemeenten zullen minder snel in het rood gaan, en het gewest zal een grotere controle kunnen uitoefenen op de bevoegdheden, uitgaven en lokaal beleid.”

Volgens Brouhon worden vooral gemeenten die in het verleden gedesinvesteerd hebben, getroffen door de maatregel. Maar SP.A ziet in ESR ook een middel om de gemeenten te verplichten om meer samen te werken, bij voorkeur onder het goedkeurend oog van het Brussels Gewest.