Gemeenteraadsverkiezingen: Vlamingen op FDF-lijst en andere lijstscenario's

De politieke partijen zetten zich in stelling voor de gemeenteraadsverkiezingen. BDW geeft een eerste overzicht, met bijzondere aandacht voor de Nederlandstalige partijen. Wist u bijvoorbeeld dat Walter Vandenbossche een plaats krijgt op de MR-lijst in Anderlecht? Of dat de Vlamingen in Oudergem best op de FDF-lijst kunnen landen?

De gemeenteraadsverkiezingen in Brussel worden gedomineerd door het machtsspel tussen de Franstalige partijen. Toch spelen ook de Nederlandstalige partijen hun rol. Ze leveren de Vlaamse schepen: gemeenten met een Vlaamse schepen worden financieel beloond.

Wat wordt het in oktober 2012? Drie tendenzen tekenen zich af. De Vlaamse kartellijst verdwijnt, de politieke families worden herenigd, en het sterke blok MR-FDF valt uit elkaar, wat nieuwe kansen creeërt voor Open VLD. Het zijn de uitzonderingen die die tendenzen bevestigen.

De Vlaamse kartellijst verdwijnt

Al bij de gemeenteraadsverkiezingen van oktober 2006 waren er minder Nederlandstalige kartellijsten dan bij de verkiezingen ervoor. Die tendens lijkt zich verder te zetten. Niets is zeker, maar bijvoorbeeld in Vorst, waar Open VLD en CD&V samen opkwamen in 2006, is vandaag nog geen enkel initiatief in die richting genomen. "We kijken de kat uit de boom," zegt Jos Claes van CD&V-Vorst. "Alles is nog mogelijk. Ja, zelfs een kartel met N-VA." Toch is er, ook bij Claes, weinig animo voor zo'n kartellijst. Er zijn negenhonderd stemmen nodig om een zetel te halen in Vorst. Zelfs als alle Vlamingen in Vorst voor die kartellijst stemmen, dan nog komt de lijst een paar honderd stemmen te kort.

Voor Jutta Buyse, SP.A-schepen in Vorst, is een Vlaamse kartellijst om nog een andere reden geen goed idee. "Wie een Vlaams schepenambt binnenhaalt als kandidaat op een Franstalige lijst, kan veel meer wegen op het beleid in de gemeente, zelfs in domeinen waarvoor hij of zij niet bevoegd is. Dat is veel moeilijker voor een schepen afkomstig van een kleine kartellijst." Een samenwerking met de Franstaligen draagt daarom Buyses voorkeur weg.

Ook in die andere voor Vlamingen moeilijke gemeente, Oudergem - waar de Vlamingen sinds jaar en dag met de kartellijst Samen opkomen -, zijn er nu gesprekken met de lijst van burgemeester Didier Gosuin (FDF). Toch is het niet uitgesloten dat er in oktober weer een lijst Samen zal zijn, met daarop Vlamingen van diverse partijen, maar met de aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid dat niemand verkozen zal zijn.

Dat wil dan weer niet zeggen dat de Vlaamse lijsten volledig verdwijnen. Alvast de N-VA heeft aangekondigd om zich in een aantal gemeenten solo aan de kiezer te presenteren. In Schaarbeek, Ganshoren en Brussel is dat al een certitude. Andere gemeenten kunnen volgen.
Vlaams Belang tot slot komt zeker op in acht Brusselse gemeenten.

De politieke families herenigd

Als een Vlaamse kartellijst electoraal weinig oplevert, dan bieden de Franstalige zusterpartijen een welgekomen opportuniteit. Groen gaat daar het verst in. In alle gemeenten waar de Vlaamse groenen kandidaten hebben, staan ze op de Ecolo-lijst. Waar sterke lokale afdelingen zijn, krijgt Groen ook goede plaatsen (Annemie Maes in Jette op twee bijvoorbeeld, en Alain Beeckmans trekt zelfs de Ecolo-lijst in Ganshoren).

Ook SP.A verkiest een zichtbare plaats op een PS-lijst. In nagenoeg alle gemeenten bestaat hierover een afspraak; alleen voor een aantal zuidoostelijke gemeenten (de Woluwes, Ukkel) is er minder duidelijkheid. In één gemeente (Koekelberg) gaat SP.A bij voorkeur op de Lijst van de Burgemeester staan.

CD&V onderhandelt vooral met CDH. Dat is onder meer het geval in Brussel, Elsene, Schaarbeek en Sint-Joost-ten-Node. In Sint-Pieters-Woluwe, Jette, Sint-Agatha-Berchem, Watermaal-Bosvoorde en Sint-Jans-Molenbeek is een samengaan met de Franstalige christendemocraten meer dan waarschijnlijk.

In Sint-Gillis is een plaatsje op de CDH-lijst wel de bedoeling, maar niet zeker. CDH moet er eerst zelf intern orde op zaken stellen. Ook in Sint-Lambrechts-Woluwe is het wachten; ook daar is CDH verdeeld.

CD&V kiest in een aantal gevallen voor de Lijst van de Burgemeester. Dat is zo in Evere, Koekelberg en Etterbeek, al is daar nog weinig concreets. Wel concreet is het in Anderlecht, waar Walter Vandenbossche naar verluidt een goede plaats heeft kunnen bemachtigen op de lijst van MR-burgemeester Gaëtan Van Goidsenhoven.

Ook Open VLD kijkt nu nadrukkelijk naar zusterpartij MR sinds het kartel van de Franstalige liberalen met de Fédéralistes Démocrates Francophones (FDF) uit elkaar is gespat (zie verderop). Ter herinnering: in 2006 had FDF-voorzitter Maingain een fatwa uitgesproken over de aanwezigheid van VLD'ers op de MR-FDF-lijsten in Brussel.

Toch betekent dat niet dat Open VLD vanzelf op de lokale MR-lijst geraakt. In heel wat gemeenten moet hierover nog onderhandeld worden. In Anderlecht lukt het wel. Parlementslid Ann Brusseel zal er de Nederlandstalige liberalen vertegenwoordigen op de lijst van burgemeester Van Goidsenhoven (MR). Ook in Jette, Brussel-stad (artikel op p. 12), Sint-Pieters-Woluwe, Sint-Joost en Ukkel staat niets een samenwerking tussen Franstalige en Nederlandstalige liberalen nog in de weg.

Moeilijker is het wanneer het kartel MR-FDF overeind blijft en er met een FDF-kopstuk onderhandeld moet worden, zoals in Schaarbeek (met Bernard Clerfayt) of Sint-Lambrechts-Woluwe (met Olivier Maingain). In Schaarbeek is de MR voorstander van een samenwerking met Open VLD; in Sint-Lambrechts-Woluwe zegt MR nog geen vraag te hebben gekregen. Onduidelijk is wat Open VLD-gemeenteraadslid Stefan Ector gaat doen. Die zong onlangs in La Dernière Heure de lof van Olivier Maingain en lijkt gebrouilleerd met zijn partij. Het onafhankelijke gemeenteraadslid Xavier Liénart (ex-CD&V) weet wel dat hij een plaats krijgt op de lijst van Olivier Maingain.

Het einde van MR-FDF

Levensvatbaar is het liberale kartel niet gebleken, en MR en FDF gaan hun eigen weg voor de gemeenteraadsverkiezingen. Dat betekent dat de MR een tandje zal moeten bijsteken, nu die partij niet meer kan rekenen op het electoraat van het FDF. In FDF-gemeenten Schaarbeek en Sint-Lambrechts-Woluwe lijkt de kartelformule stand te houden.

De splitsing van het Franstalige kartel is een gevolg van de federale communautaire onderhandelingen. De gevolgen van die onderhandelingen laten zich ook op een ander vlak voelen. MR en PS zijn opnieuw on speaking terms, en dat opent perspectieven voor de gemeenteraadsverkiezingen. Er zouden tal van voorakkoorden tussen PS en MR in de maak zijn. Onlogisch is dat niet. Liberalen en socialisten hebben als vanouds goede banden met elkaar in de Brusselse agglomeratie. Misschien kunnen die banden bij de verkiezingen van 2012 dubbel en dik opnieuw gesmeed worden, en dit ten koste van de (progressieve) Olijfboomcoalitie, die veel van haar glans heeft verloren.