GGC-topman: 'Tweetalig onderwijs is de enige oplossing'

Met de zesde staatshervorming komt de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie in het middelpunt van de belangstelling te staan. Een gesprek met Alain Joris, leidend ambtenaar van de kleine maar veelgeplaagde instelling. "Ik ken het klappen van de zweep. Ik heb drie staatshervormingen van zeer dichtbij meegemaakt."

D e GGC, bevoegd voor de tweetalige gemeenschapsvoorzieningen in Brussel, huist in een statig hôtel de maître op de Louizalaan maar echt vaak komt de instelling niet in het nieuws. In het parlement is de interesse pover, bij het grote publiek is de GGC helemaal onbekend. "Nochtans zijn we de grootste instelling op vlak van persoonsgebonden voorzieningen," zegt leidend ambtenaar Alain Joris. "De GGC is goed voor 4.400 ziekenhuisbedden, 800 psychiatrische bedden, 600 geriatrische en revalidatiebedden en 10.000 rusthuisbedden. De Vlaamse gemeenschap, de Franse en de Cocof zijn hierbij vergeleken maar kleine spelers in de hoofdstad."

De zesde staatshervorming kent een pak nieuwe bevoegdheden toe aan de GGC.
Alain Joris: "De GGC wordt bevoegd voor kinderbijslag, en krijgt ook in de gezondheidszorg en het bejaardenbeleid een nieuw takenpakket, zowel qua financiering en investeringen als qua normering. De GGC wordt ook bevoegd voor het jeugdsanctierecht en de justitiehuizen. Alles bij elkaar zal het aantal ambtenaren van de GGC verdrievoudigen. Ons budget gaat van negentig miljoen naar mogelijk een miljard euro."

Hoe zal die transfer gebeuren?
Joris: "Daar is nog niet de minste duidelijkheid over. Wij hebben ons met werkgroepen en fiches goed voorbereid, met het Vlinderakkoord als enige basis. Er was namelijk geen mogelijkheid om contact te hebben met de federale diensten die de bevoegdheden zullen afstoten. De komende weken zullen we voor het eerst samenzitten met het ministerie van Volksgezondheid in het kader van de overdracht van de bevoegdheid rond de ligdagprijs."

De overdracht van de kinderbijslag springt het meest in het oog.
Joris: "Ook daar moet de politiek nog knopen doorhakken. We moeten bijvoorbeeld weten of de kinderbijslag zal worden beheerd door de GGC zelf, via een pararegionale die onder het toezicht staat van het Verenigd College, de zogenaamde parastatale A, of door een para-GGC van categorie B met een beheerraad, zoals nu federaal het geval is."
"Dat verschil is niet onbelangrijk. Voor de kinderbijslag is de beheerraad paritair samengesteld. Ook de werkgevers maken er deel van uit. Logisch: zij betalen een deel van de bijdrage. Maar de kinderbijslag wordt toegekend aan kinderen die in het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad wonen. Dat zegt niets over waar de ouders werken. Vraag is dus welke werkgeverskoepel hierbij betrokken moet worden."

Vraag is ook: zal de GGC een ander beleid voeren op vlak van kinderbijslag dan de Vlaamse en Franse gemeenschap?
Joris: "Ook dat is een politieke beslissing. Het is perfect mogelijk dat de kinderbijslag verschilt naargelang de gemeenschap waartoe de kinderen behoren, Vlaanderen, Wallonië of Brussel. Maar we kunnen toch best streven naar een zekere gelijkvormigheid. Ook daar zit een logica in. Als Vlaanderen beslist om de kinderbijslag fors te verhogen, kan dat een verhuisbeweging op gang brengen. Kleine verschillen tussen de gemeenschappen moeten wel mogelijk zijn."

Op vlak van bejaardenbeleid blijven in Brussel de Vlaamse gemeenschap en Cocof bevoegd, naast de GGC. Schept dat geen problemen?
Joris: "Volgens een recente ordonnantie, en de Raad van State geeft ons hierin gelijk, zijn wij bevoegd voor de coördinatie van de programmering. Met name de vraag hoeveel rusthuizen, serviceflats e.d. er gebouwd moeten worden. Dat kan alleen als we zicht krijgen op de programmering van de twee andere gemeenschappen. Maar wij zijn er tot nu toe niet in geslaagd om tot een akkoord te komen. Dat zal hopelijk dit jaar wel lukken."

Dat doet denken aan de discussie over de coördinatie van de scholenbouw.
Joris: "Inderdaad. Als leidend ambtenaar kan ik geen politieke standpunten innemen, maar als echte Brusselaar zou ik het logisch vinden indien er tweetalig onderwijs zou worden aangeboden in Brussel, zoals vroeger. Ik kom zelf uit die periode. Dat heeft mij tweetalig gemaakt. Bovendien biedt de grondwetgever de mogelijkheid aan de GGC om onderwijs te organiseren."

Maakt u dat nog mee, zolang u hier zit?
Joris: "Dat denk ik niet. Er is geen politiek draagvlak voor. Tweetalig onderwijs is nochtans de enige oplossing. Ik heb van de kleuterschool tot de universiteit in tweetalig onderwijs gestudeerd. Zelfs in Leuven, waar ik in het Frans rechten heb gevolgd. Als Brusselaar stoorde me dat hoegenaamd niet."
"Ik ben opgevoed in het Brusselse dialect. In feite is dat mijn moedertaal. Dat heeft me nog geholpen toen ik leidend ambtenaar werd bij de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie, en dus verantwoordelijk werd over de Brusselse rusthuizen. Sommige oudjes spraken noch Frans noch Nederlands. Met hen kon ik Brussels praten. Je kon zo de opluchting in hun ogen lezen."

U heeft de oprichting van de GGC van dichtbij meegemaakt.
Joris: "Meer nog. Ik sta mee aan de wieg van de GGC. In 1983 - ik werkte toen nog voor de federale overheid - kwamen de bevoegdheden van Volksgezondheid in handen van de Vlaamse en Franse gemeenschap. Wat later, toen ik directeur werd, stelde ik vast dat Brussel volledig in de kou bleef staan. Vlaanderen en Wallonië kregen alle voordelen, Brussel kreeg niets."
"Dat zorgde voor drama's. De psychiatrische instelling Titeca stond op instorten. Fond'Roy in Ukkel was niet om aan te zien. Het Sint-Anna-ziekenhuis in Anderlecht moest van de brandweer dicht omwille van de houten trappen. De Brusselse gezondheidsinstellingen voldeden aan geen enkele norm. Dat vond ik niet aanvaardbaar. Ik heb toen als directeur mijn beklag gedaan bij de ziekenhuisraad. En kreeg ei zo na een tuchtstraf!"

Niet veel later werd de GGC opgericht.
Joris: "Ik ben naar toenmalig minister van Sociale Zaken Jean-Luc Dehaene (CD&V) gestapt, en heb hem het Brusselse ziekenhuisdebacle uit de doeken gedaan, en gezegd dat het niet langer houdbaar was. Toen vroeg Dehaene: wat stelt u voor? Dat Brussel zijn eigen gemeenschapsbeleid kan voeren, antwoordde ik. Voor de Duitse gemeenschap was in 1983 ook een oplossing gevonden."
"Toen vroeg Dehaene om dat op papier te zetten. Ik stelde een Brusselse gemeenschap voor. Dat vond zijn kabinet niet kunnen. Minister Philippe Moureaux (PS), ook bevoegd voor de institutionele zaken, stelde daarop een Franstalige instelling voor, waarop Dehaene zei: dan moet er ook een Nederlandstalige komen. Waarop ik zei: de openbare sector is tweetalig. En zo zijn de drie gemeenschapscommissies geboren: de Vlaamse, de Franse en de Gemeenschappelijke."

De federale ambtenaren zijn toen naar de GGC overgegaan, onder wie uzelf. Brussel kreeg de allerslechtste ambtenaren, zo wil het verhaal.
Joris: "De federale dienst voor Welzijnszorg liet de Brusselse dossiers inderdaad beheren door 'slechte' ambtenaren, ambtenaren die ziek waren, of vaak afwezig, of recalcitrant. Die ambtenaren zijn naar de GGC gekomen. Dat heeft me tien jaar lang hoofdbrekens bezorgd. Maar het klopt niet dat ambtenaren niet voor Brussel wilden kiezen, en dat Brussel daardoor met de overschot achterbleef."

Sommigen vrezen nu een gelijkaardig scenario.
Joris: "Alles hangt er vanaf hoe de ambtenaren worden overgedragen. Is het zoals in 1995? Toen kreeg de GGC een deel van de ambtenaren van de gesplitste provincie Brabant. Die mochten zelf kiezen. Hoe hoger de anciënniteit, hoe groter hun keuzevrijheid. Zo kregen we een tuinman! Wat konden wij daar als GGC mee aanvangen? We kregen ook twee ambtenaren die zich bij de provincie Brabant met folklore hadden beziggehouden. Ik heb die moeten integreren in de GGC."
"Ik verwacht dus dat de federale ambtenaren die Brusselse dossiers beheren, en al een zekere expertise hebben, naar de GGC zullen overkomen. De arbeidsvoorwaarden en verloning zijn hier zeker niet slechter dan bij de federale. Eerder integendeel."