Grote onenigheid over heraanleg Havenlaan

De mond vol hebben van duurzame ontwikkeling en dan de kasseien in de Havenlaan vervangen: dat gaat niet samen, vindt de Koninklijke Commissie van Monumenten en Landschappen. Voor het project van de asfaltering van de Havenlaan heeft de KCML een veel goedkoper, ecologisch beter te verantwoorden én socialer alternatief.

In 1906 werd de Havenlaan als kasseiweg aangelegd. De site Thurn & Taxis was dan net klaar. De laan werd een deel van het succesverhaal van de Brusselse haven.

Voor de herinrichting van de Havenlaan tot aan het De Troozplein zouden de een eeuw oude kasseien nu moeten verdwijnen en worden vervangen door een laag asfalt. "Nodig voor het zware verkeer in de haven," en: "Als je ziet hoe ze erbij liggen, dan weet je het al. Ze moeten elke drie jaar opnieuw gelegd worden," klinkt het bij de minister van Mobiliteit en Openbare Werken Pascal Smet (SP.A).

Een heel ander verhaal is te horen bij de experts van Monumenten en Landschappen. De kasseien uit de porfiergroeven van het Waals-Brabantse Quenast zijn onovertroffen in duurzaamheid en hergebruik.

Kunnen volgens Smet kasseien er alleen maar stevig bijliggen met een cementlaag ertussen, dan klopt dat volgens de Commissie niet: "De manier waarop de kasseien gelegd worden, is cruciaal: zonder voegsel en met hun brede kant naar onder op een bed van zand. Het gewicht van het rollend materieel zelf zorgt ervoor dat de stenen zich vastzetten. De verzakkingen in de Havenlaan komen omdat het van de jaren 1970 geleden is dat de kasseien werden heraangelegd. Normaal gezien gebeurt dat elke 25 jaar. Geasfalteerde wegen, die niet zoveel zwaar vervoer als van de TIR (het toekomstige BILC, Brussels International Logistic Center, AD) te verwerken hebben, worden in die tijd twee of drie keer vervangen."

"Acht à tien arbeiders, meer is er niet nodig om de kasseien weer goed te leggen. Dat is ook wat er gebeurt in andere havensteden zoals Amsterdam en Antwerpen, waar kasseiwegen wel hersteld worden. En wat is dan ecologischer: de last van het wegvoeren van vijftienduizend ton kasseien, plus alle energieverbruik nodig voor de voorgestelde 55 centimeter asfalt en beton, plus het onderhoud achteraf?"

"Je zou denken dat het Gewest geld te veel heeft. Er is niets nostalgisch aan onze visie, het is gewoon veel goedkoper en de ecologische voetafdruk ervan is veel kleiner," zo drukt een expert van de Commissie het uit.

Platanen
Bijkomende kwaliteiten zijn er in overvloed: "De kasseien absorberen schokken en trillingen, ze vertragen het verkeer, en het natuurlijke materiaal heeft de thermische kwaliteiten om niet snel te bevriezen én niet snel op te warmen. De manier van plaveien zorgt er ook voor dat het regenwater in de grond in plaats van in het kanaal terechtkomt."
En het lawaai van kasseien? "Toen ze gelegd werden, bestonden er nog geen auto's, maar reden er koetsen op die met ijzer beslagen waren. Dát klonk veel luider, en toch hoorde je er geen klachten over."

In elke kassei van tien, twaalf kilo zit ook een verleden. "Elke steen is minstens zeven keer door de handen gegaan van arbeiders die het werk zo snel mogelijk uitvoerden, want dat betekende meer loon. De grond dynamiteren, de stenen loswrikken, op maat kloppen, laden en lossen, plaveien,... De laan is een hommage aan het werk van al die arbeiders."

Ook de voorgestelde herbeplanting is volgens de Commissie weinig doordacht. De platanen die in 1927 de Havenlaan haar eenheid schonken, zouden in het nieuwe project vervangen worden door een afwisseling van drie verschillende boomsoorten. Volgens Smet is een op de vier platanen ziek, maar volgens staatssecretaris Françoise Dupuis, bevoegd voor Huisvesting en Stedenbouw (PS), kan het dan weer niet dat die bomen verdwijnen. Ook de Commissie vraagt bijkomend onderzoek naar de noodzaak om de bomen te vellen. Deze bij uitstek aan de stad aangepaste boom verzorgen, en vervangen waar nodig, lijkt ze verstandiger.

Dat de voetpaden beter kunnen en dat er fietspaden moeten komen, daarmee is de Commissie het eens, maar ze betreurt het dat er geen globale visie op de ontwikkeling van de hele wijk is. En: "Brussel ondertekende het programma van Agenda 21 van de Verenigde Naties, dat duurzame ontwikkeling voorschrijft. Wel, dat Brussel Agenda 21 nu ook volgt en niet vervangt om te vervangen."