Jan Béghin schrijft tweede boek over armoede

Hij werd een miserabilist, een poujadist genoemd. Het deert Jan Béghin niet. Voor de voorstelling van zijn nieuwe boek over armoede in België, De schande van een rijk land, kreeg hij hulp van de professoren Rik Coolsaet en Bea Cantillon.

Vrijdag 3 april, twee dagen nadat Jan Béghin zijn tweede armoede-boek heeft voorgesteld, melden de kranten van De Persgroep dat er vijf procent werkende armen zijn. Dat blijkt uit een rapport van federaal staatssecretaris voor Armoedebestrijding Jean-Marc Delizée (PS), die zich zorgen maakt over het groeiende aantal working poor. Het cijfer staat ook al in De schande van een rijk land.

Eveneens vorige vrijdag stond in De Standaard een interview met Manuel Chiguero van het thuislozenonthaal Bij Ons/Chez Nous. Chiguero ziet in Brussel steeds meer verborgen armoede. De laatste lichting armen die bij hem aanschuift, zijn ongeschoolde Marokkaanse arbeiders die in Spanje, door de economische crisis, geen werk meer vinden in de bouw.

Het boek van Jan Béghin - zijn eerste boek ging over armoede in Brussel, nu heeft hij zijn horizon tot België verbreed - komt om meer dan een reden op het 'juiste' moment, en dat is niet cynisch bedoeld. Zo lokken torenhoge ontslagvergoedingen voor bankiers verontwaardigde reacties uit. Béghin citeert de 'Franse historicus van de sociaal-democratie', Pierre Rosanvallon: "Tot in de hoogste echelons beseft men dat het misschien geen goed idee was om hebzucht als centrale en enige drijvende kracht van de financiële wereld te installeren."

Béghin stelde zijn boek voor in het Huis van het Nederlands. Er waren maar vier collega-parlementsleden aanwezig, twee groene en twee rode: Adelheid Byttebier (Groen!) en Paul Galand (Ecolo), Marie-Paule Quix (SP.A) en Fouad Ahidar (SP.A). Dat zegt veel over het gebrek aan (politieke) interesse voor de armoedebestrijding.

Bea Cantillon telt in navolging van haar leermeester, professor Herman Deleeck, al 25 jaar armen. Ondertussen gebeurt dat in heel de Europese Unie; Eurostat coördineert de resultaten. "Om problemen op te lossen moet je ze eerst in kaart brengen," zegt Cantillon nuchter. Maar de voorbije kwarteeuw is er in heel Europa weinig of geen vooruitgang geboekt. En dat is jammer, klonk bij de voorstelling: de voorbije tien jaar boomde de economie en waren er nog nooit zoveel mensen aan het werk. En toch liep het fout. De oorzaak hiervan is al terug te vinden in het Nieuwe Testament. Het is ook op het Evangelie volgens Mattheus dat Deleeck een beroep deed om het fenomeen te beschrijven: "Wie heeft, zal nog meer krijgen, en wel in overvloed, maar wie niets heeft, hem zal zelfs het weinige wat hij heeft, nog worden ontnomen." Met andere woorden: hoe goed bedoeld de maatregelen in het raam van de actieve welvaartsstaat ook waren (kinderdagverblijven, tijdskrediet, jobkorting,...), ze kwamen de middenklasse ten goede en niet de armen.

Herverdeel!
Jan Béghin schreef, zoals Rik Coolsaet in zijn inleiding poneert, zijn boek uit verontwaardiging en schaamte. Schaamte om de vijftien procent armen die dit rijke land telt. Bovendien heeft hij Coolsaets boek De geschiedenis van de wereld van morgen aandachtig gelezen.

Als Brusselaar schenkt Béghin uitgebreid aandacht aan de hoofdstedelijke armen. Hij schrikt er gelukkig niet voor terug om de armoede onder senioren aan te klagen, een onderwerp dat allerminst 'politiek correct' is. Béghin: "In 2005 was 23 procent van de Belgische 65-plussers arm, tegenover 13 procent in Duitsland, 16 procent in Frankrijk en zes procent in Nederland." En met de toestand van de federale financiën is het weinig waarschijnlijk dat er de eerstvolgende jaren verbetering optreedt. Of toch? Béghin klaagt aan dat het afschaffen van de hoogste belastingvoeten (55 en 52,5 procent) de staatskas jaarlijks zes miljard euro kost. De sociale minima optrekken tot boven de armoedegrens zou 'maar' 1,25 miljard euro kosten. De eerste maatregel werd doorgevoerd, de tweede werd te duur bevonden.

Om te besluiten halen we nog even een zinsnede van Bea Cantillon aan. Het was haar opgevallen dat in geschriften over armoede woorden als verheffen, verbreden en verzekeren voorkomen. "Terwijl armoede bestrijden over het (her)verdelen van de rijkdom gaat."

:: Jan Béghin, 'De schande van een rijk land - Armoede in België', uitg. Roularta Books, 176 blz., 12,95 euro