Kritiek op avondklok neemt toe binnen meerderheid en oppositie in Brussel

Zowel binnen meerderheids- als oppositiepartijen in het Brussels Parlement neemt de kritiek op de avondklok toe. Sinds eind oktober zijn niet-essentiële verplaatsingen binnen Brussel verboden tussen 22 en 6 uur. “Gelijkschakelen met Vlaanderen naar middernacht zou een eerste goede stap zijn”, klinkt het bij One.brussels-SP.A en Défi. “Tijd voor een parlementair debat”, zeggen N-VA en MR.

In Nederland, waar de avondklok eind januari werd ingevoerd, komt de maatregel onder druk te staan. Een rechtbank oordeelde dat de maatregel onwettig is, al blijft ze voorlopig nog van kracht. In België is de avondklok al langer onderwerp van politieke en juridische discussies. Brussels advocaat Jan De Groote trok eind oktober, toen de maatregel nog maar net was ingevoerd in België, naar de Raad van State om de avondklok aan te vechten.

“Hier zou de maatregel met dezelfde argumenten als in Nederland onderuit kunnen worden gehaald”, zegt De Groote. “De wet waarop de Nederlandse avondklok rust, heeft hier een equivalent dat ook bij ons de basis vormt voor deze maatregel. Het gaat om wat in de volksmond het rampenplan wordt genoemd.”

Maar van een rampsituatie is nu geen sprake meer, klinkt het, waardoor er volgens De Groote geen wettelijke basis is voor een maatregel als de avondklok. Een uitspraak in de zaak heeft de Raad van State nog niet gedaan. Ze oordeelde dat er geen sprake was van hoogdringendheid en moet de zaak nog ten gronde behandelen.

“Wij zeggen niet alleen dat de wettelijke basis er niet is”, gaat De Groote verder. “Onze grondwet sluit een maatregel als de avondklok uit.” Daarvoor verwijst de jurist naar artikel 187 van de Belgische grondwet. Dat artikel stelt dat de grondwet “noch geheel, noch ten dele kan worden geschorst.” De Groote: “Niets is zo erg dat mensenrechten, grondrechten, tijdelijk opzij kunnen worden gezet. Er is geen enkele reden waarom men dit soort maatregelen kan nemen, dan nog zonder parlementair debat.”

N-VA en MR willen parlementair debat

Het Overlegcomité, waarin zowel het federale als de lokale niveau’s in vertegenwoordigd zijn, besliste op 16 oktober vorig jaar over een avondklok tussen middernacht en 5 uur. Een week later besliste Brussel, na Wallonië, om die maatregel uit te breiden naar 22 en 6 uur. Vier maanden later vinden ook oppositiepartijen in het Brussels Parlement N-VA en MR dat het tijd is voor een parlementair debat.

“Ik stel me de vraag of wat in Brussel gebeurt wel wettelijk is”, zegt N-VA-parlementslid Mathias Vanden Borre. “Over de maatregel zelf is op federaal niveau beslist. Brussel kan de avondklok wel verstrengen, maar moet dan ook de noodzakelijkheid en proportionaliteit daarvan aantonen. Ondertussen is de maatregel wel al drie keer verlengd, telkens zonder motivering.”

De avondklok zelf stelt Vanden Borre niet meteen in vraag, wel waarom de uren vandaag nog in Brussel verschillen van de avondklok in Vlaanderen. “Misschien is er wel een reden waarom dat zo is, maar de gegevens die dat zouden aantonen heb ik nog niet gezien. De coronacijfers lijken in Brussel niet af te wijken van de rest van het land.” Hij zou daarom pleiten voor een gelijkschakeling van de avondklok.

Ook MR-fractieleider Alexia Bertrand vraagt een parlementair debat over de Brusselse avondklok. “De maatregel opnieuw zomaar verlengen, dat kan gewoon niet meer. De publieke opinie verwacht ook een debat. Ik kan het niet meer aan de burger uitleggen dat dit soort maatregelen genomen wordt in gesloten kring, zonder debat”, zegt ze. “Wat wij willen is objectivering. Het kan zijn dat de maatregel, proportioneel en noodzakelijk is, maar dan willen we ook wetenschappelijke studies zien die dat aantonen.”

'Gelijkschakelen met Vlaanderen'

Ook binnen de Brusselse meerderheidspartijen is er steeds meer kritiek op de maatregel. “Binnen onze partij is er verdeeldheid”, zegt fractieleider van One.brussels-SP.A Fouad Ahidar, die verder doorverwijst naar collega-parlementslid Els Rochette, die voor haar partij de coronacommissie heeft bijgewoond.

“Het is niet dat er nog geen debatten over hebben plaatsgevonden. Er worden parlementaire vragen over gesteld”, sust Rochette. “De maatregelen zijn in Brussel heel streng geweest, maar ze hebben wel effect gehad. Anders zouden we deze cijfers niet zien.”

Rochette erkent dat de balans tussen mensenrechten en volksgezondheid moeilijk is. Dat de avondklok in Brussel verschilt van de avondklok in Vlaanderen, maakt het leven van sommige Brusselaars ook niet makkelijker. “Een eerste stap lijkt me een gelijkschakeling met Vlaanderen”, zegt Rochette. Daarmee zouden Brusselaars al enkele uurtjes langer buiten mogen blijven om niet-essentiële redenen. “Dat zou natuurlijk een lichtpuntje zijn voor de Brusselaar, want de bevolking heeft getoond dat ze zich aan de regels heeft gehouden.”

Voor Défi-fractievoorzitter in het Brussels Parlement Emmanuel De Bock zou het nog wat verder mogen gaan. “Men moet de avondklok opheffen. Het gaat om een extreme maatregel die enkel in tijden van oorlog kan”, zegt De Bock. Al lijkt ook hem een avondklok van middernacht tot 5 uur geen slechte tussenstap. “Ik woon in Ukkel, net op de grens met Vlaanderen. Dit leidt tot absurde situaties waarbij enkele meters het verschil kan maken tussen legaal en illegaal.”

Voor Brussels parlementslid Martin Casier, partijgenoot van minister-president Vervoort, is het verschil tussen de Brusselse en Vlaamse avondklok wel verdedigbaar, "gezien de Brusselse grootstedelijke context." "Daarom is ook het mondmasker alleen in Brussel algemeen verplicht en in de andere gewesten niet", aldus Casier.

Zijn collega voor Groen Juan Benjumea-Moreno verwijst naar eerdere adviezen van medische en wetenschappelijke experten rond de avondklok. Groen pleit voor een "blijvende evaluatie door experten" en een "open en transparant debat op basis daarvan."

"Blijkt hieruit dat er geen duidelijke motivering meer is, dan moet de avondklok voor ons afgeschaft worden, zodat er geen misbruik van wordt gemaakt", aldus het parlementslid voor Groen. "En voor alle maatregelen willen we zo snel mogelijk een pandemiewet, met een beter kader, meer controle en meer debat.

Overleg op 26 februari

In Brussel geldt de avondklok tussen 22 en 6 uur nog tot 1 maart. Op 26 februari, de dag van het volgende Overlegcomité, zal de maatregel geëvalueerd worden met de 19 burgemeesters en het federale niveau, laat Brussels minister-president Rudi Vervoort (PS) weten.

“We beseffen dat het geen aangename maatregel is, maar die beslissing werd genomen op basis van de epidemiologische situatie en onze specifieke grootstedelijke context”, zegt hij via zijn woordvoerster. Vervoort verwijst onder meer naar de heropening van de scholen en de teruggekeerde vakantiegangers. “Beslissingen zullen worden genomen in functie van het overleg en de actuele cijfers.”