Mayeur: 'Er kunnen nog maar een beetje meer bewoners bij'

Kersvers burgemeester Yvan Mayeur is eerder een sociale cijferaar dan een intellectuele volksmens à la Thielemans. “De stad is arm, en dat vind ik verschrikkelijk, maar er is nog geld om te investeren. In bejaardenzorg, bijvoorbeeld.”

Neen, groter kan het contrast niet zijn. Waar de bon vivant Thielemans graag gezien was op pensenkermissen, daar heeft Mayeur eerder een voorliefde voor het hooggebergte. De nieuwe burgemeester is een alpinist. Waar Thielemans een klassieke socialist is, daar belichaamt Mayeur een modernere versie van het socialisme. En vooral: waar Thielemans vaak het achterste van zijn tong niet liet zien, daar zegt Mayeur wel duidelijk wat hij denkt.

U begint als burgemeester onder een goed gesternte. In Vlaanderen klagen de steden dat ze geen geld meer hebben, maar in Brussel-Stad lijken er geen problemen te zijn. Er is zelfs nog marge voor investeringen. Hoe komt dat?
Mayeur: “Er zijn dan ook twee soorten begroting: een gewone en een buitengewone. Er zijn meer uitgaven in de gewone begroting. Maar echt erg is dat niet, we ontslaan geen personeel. Wel worden in onze administratie tien personen die met pensioen gaan, niet vervangen.”

“Brussel is rijk, maar heeft arme inwoners. Daardoor zijn de inkomsten uit de personenbelasting laag. En Brussel heeft ook hoge pensioenlasten. De lokale besturen moeten meer betalen om de pensioenkassen van gemeenteambtenaren te spijzen. Dat is beslist toen de RSZ van de lokale besturen is hervormd enkele jaren geleden onder Michel Daerden. Tegen 2015 gaan er veel facturen binnenkomen. Er komen per jaar vele miljoenen euro aan extra uitgaven bij voor de pensioenen. Dat is veel geld. Tot zover de lopende uitgaven.”

“Investeringen, dat is iets anders. Grote uitgaven zijn gescheiden van de gewone begroting. Dit omdat investeringen te allen tijde mogelijk moeten zijn. Investeren moet, gezien de stijging van de bevolking. Een voorbeeld: wij bouwen duizend nieuwe woningen, en die mogen geen cent kosten aan stad. Wij weten zeer goed hoeveel onze projecten kosten, kunnen ze met eigen middelen betalen omdat de stad veel eigendommen heeft en we weten ook hoeveel die huurwoningen ons zullen opbrengen. We kunnen dus met een gerust gemoed naar de bank om geld te lenen.”

“En het houdt niet op. Er zijn nog veel bejaarden in Brussel die hulp nodig hebben. De kosten van rusthuizen zijn gestegen omdat mensen ouder worden en omdat mensen die ouder zijn nu eenmaal meer zorg nodig hebben. We hebben net nog geïnvesteerd in een gespecialiseerd rusthuis voor Alzheimerpatiënten. En voor het einde van de legislatuur moet er nog een nieuw OCMW-rusthuis komen.”

Denkt u niet dat de vergrijzing te lang geen prioriteit was in Brussel? Lange tijd leek het alsof er alleen maar kinderen waren. U bent een van de eerste politici die ook aan oudere inwoners denkt.
Mayeur: “Ik heb dan ook achttien jaar ervaring bij het OCMW.”

Maar om het opnieuw over de financiën te hebben: als het gemeentebestuur in de toekomst zal moeten besparen, waarop zal dat dan zijn?
Mayeur: “Hmm…”

Niet in de sociale voorzieningen?
Mayeur: “Zeker niet.”

Eigendommen verkopen?
Mayeur: “Onze eigendommen zijn rendabel. In 2012 heeft het OCMW 37 miljoen euro geïnvesteerd, waarvan 21 miljoen eigen middelen. Waarom zouden wij onze eigendommen verkopen?”

“Als er bespaard zal worden, zal dat door een herstructurering van de administratie zijn. Ontslagen proberen we echter te vermijden. De werkloosheid is al te hoog in Brussel.”

Brussel verarmt. Hoe kijkt u daar als socialist tegenaan?
Mayeur: (fel) “Ik verdraag dat niet. De sociale tijdbom tikt. De vraag is wanneer de explosie er komt.”

Explosie?
Mayeur: “De sociale explosie. Ik weet niet in welke vorm die zal komen. Ik weet niet of de mensen op straat zullen komen of dat er auto’s in brand zullen worden gestoken. Ik hoop maar dat de mensen hun woede in politieke strijd zullen omzetten in plaats van in geweld.”

Wijt u de huidige problemen aan het liberalisme?
Mayeur: “Het financiële kapitalisme heeft tot gevolg dat er steeds meer rijken zijn enerzijds, en meer werklozen en OCMW-behoeftigen anderzijds. Er zijn steeds meer mensen zonder iets: zonder papieren, zonder sociale bescherming, zonder dak… Zelfs mensen zonder rechten. De aanwezigheid van illegalen in Brussel is een probleem: deze mensen hebben weinig rechten. Wat kunnen ze hier nog krijgen? Dringende medische hulp. En daar houdt het op.”

Denkt u dan niet dat er grenzen aan migratie zijn? Of dat de migratie toch in andere banen geleid moet worden dan nu het geval is?
Mayeur: “Immigratie is nodig voor Europa. Want de samenleving neigt naar veroudering. Wie zal de pensioenen betalen? De jongeren. Zulke immigratie moeten wij goed beheren, beter dan nu het geval is. Met heldere regels en met als doel de sociale integratie van mensen. Zulks moet op Europees niveau beslist worden.”

“We mogen natuurlijk niet vergeten dat er in Brussel al 22 procent werklozen zijn. In sommige wijken stijgt de werkloosheid tot 30 procent. We kunnen nieuwe migratie pas aanvaarden als ook de huidige werklozen geholpen worden. Met de christendemocraten in de meerderheid was het niet eenvoudig om het over economie te hebben. De balans op het einde van de legislatuur oogde dan ook povertjes.”

Is dat de belangrijkste reden geweest om met de liberale Mouvement Reformateur in zee te gaan na de jongste gemeenteraadsverkiezingen?
Mayeur: “Zeker. Het was makkelijk om met hen een deal te sluiten over werk.”

Maar de PS heeft daar ongetwijfeld een stevig sociaal hoofdstuk aan gehangen.
Mayeur: “De socialisten zijn voor de heropleving van de Brusselse economie. Samen met de MR pleiten we voor nieuwe jobs voor de Brusselaars. Daarvoor zijn we voorbij ons traditionele socialistische standpunt gegaan.”

Is het dan typisch voor de Franstalige christendemocraten om de werkloosheid niet aan te pakken? Voor de gemeenteraadsverkiezingen hebt u al eens gezegd dat de Brusselse regering in actie moet schieten omdat de werkloosheid te hoog is. Een CDH’er is daarvoor bevoegd op gewestniveau.
Mayeur: “ Ik zeg al jaren dat 20 procent werklozen te veel is. Dat is geen cijfer, maar een schande. Alle politici zouden in de eerste plaats daarmee moeten bezig zijn. Want met werk begint alles: als je geen werk hebt, kan je niet deelnemen aan deze samenleving.”

Hoeveel extra inwoners kan Brussel nog aan?
Mayeur: “Ah... (zucht). In het verleden waren er al eens 200.000 inwoners in Brussel, maar die leefden in slechte omstandigheden. Willen we goede leefomstandigheden voor iedereen, dan kunnen er nog maar een beetje meer inwoners bij. De vraag is dan: waar? Op overlegvergaderingen met de bevolking zijn het altijd dezelfden die tegen zijn. Het not-in-my-backyardgevoel is sterk.”

Maar waar is er dan nog plaats?
Mayeur: “Onder anderen langs het kanaal. Dat kan die buurt alleen maar ten goede komen. In de kanaalzone moeten niet alleen mensen wonen, ze moeten er ook kunnen werken.”

Brussels Havenminister Brigitte Grouwels zal blij zijn: meer jobs in de haven.
Mayeur: (sarcastisch) “Grouwels blij? Dat zou pas een verrassing zijn.”

“Grouwels begrijpt niet altijd goed dat er naast het gewest ook nog de stad Brussel bestaat. Een voorbeeld: wij willen het centrum opwaarderen en willen een grote voetgangerszone op de Anspachlaan. Daarvoor moet het verkeer naar de Kleine Ring geduwd worden. Maar wat doet Brussels Vervoersminister Grouwels? Zij schaft een rijstrook af op de Kleine Ring om een fietspad te kunnen schilderen. En dus rijden de mensen met de auto om door het stadscentrum. Ik ben ook voor fietspaden, maar dan wel als er overlegd is met ons. Ons mobiliteitsplan is tegengesteld aan de ideeën van Grouwels.”

Stel dat u samen met Brigitte Grouwels een mobiliteitsbeleid zou moeten uittekenen, hoe zou er dat dan uitzien?
Mayeur: “Ik pleit voor fysieke obstakels voor auto’s. Het schepencollege wil tussen het De Brouckèreplein en de Beurs een voetgangerszone maken. Dat wil zeggen dat het transitverkeer fysiek onmogelijk wordt gemaakt. We zijn niet geïnteresseerd in mensen die met de auto de stad willen doorkruisen. Een voetgangerszone zal het centrum van de stad doen herleven. Want de horeca, dat betekent jobs, zeker voor laaggeschoolden.”

Op welke termijn ziet u de nieuwe centrale lanen?
Mayeur: “Zo snel mogelijk. Op het einde van januari moet er een onderling akkoord zijn met alle bevoegde stadsdiensten, en dan kunnen we beginnen te praten met het gewest en de MIVB. Het federaal fonds voor Brussel Beliris steunt ons al in onze plannen.” (Beliris is een bevoegdheid van federaal PS-minister Laurette Onkelinx, red.)

Iets anders nu. De SP.A heeft onlangs voorgesteld om de verschillende Brusselse OCMW’s te fuseren…
Mayeur: (lacht) “Ik weet het. Om mij te overtuigen heeft Pascal Smet me zelfs beloofd dat ik de voorzitter mag blijven.”

“Serieus nu: een OCMW is geen administratie. Ons werkmodel is gebaseerd op projecten die duidelijk gelieerd zijn aan problemen van mensen. Dus moet het OCMW dicht bij de burger blijven. Ik pleit wel voor een verplichte samenwerking tussen OCMW’s voor bijvoorbeeld rusthuizen, bijvoorbeeld in de vorm van een koepelstructuur zoals we voor de ziekenhuizen gedaan hebben. In kleine Brusselse gemeenten weegt het beheer van rusthuizen te zwaar. Die koepel zal in het begin moeilijk liggen, dat weet ik wel, maar als we mensen ervan kunnen overtuigen dat er geen rusthuizen zullen verdwijnen, dan denk ik wel dat het mogelijk is.”

Een OCMW-voorzitterschap is iets anders dan het burgemeesterschap. Zou u als burgemeester het Gesu-dossier op dezelfde manier als uw PS-collega Emir Kir van Sint-Joost aangepakt hebben?
Mayeur: (denkt na) “Dat is een moeilijke.”

“Neen, ik zou dat al twee of drie jaar geleden opgelost hebben en het niet tot een noodsituatie hebben laten komen. Maar Emir Kir had geen andere keuze dan te ontruimen. De burgemeester is wettelijk verantwoordelijk, uiteindelijk.”

Vier jaar geleden zei u in een interview met deze krant dat u het Zuid-Amerikaanse socialisme wel bewonderde. Doet u dat nu als burgemeester van de Europese hoofdstad nog?
Mayeur: “Ik denk dat er ook in Europa plaats is voor een nieuw socialisme. We moeten niet meer per definitie alleen met de sociale zekerheid de problemen van de mensen oplossen. Er is vandaag opnieuw ruimte voor gemeenschappelijk beheer, maar de socialistische beweging heeft geen idee hoe die te organiseren. We hebben een mooi sociaal systeem, maar geen goed fiscaal systeem. De mensen die gesteund moeten worden zijn de mensen die werken, maar zij betalen de belastingen. Grote bedrijven daarentegen betalen geen belastingen. We zitten in een systeem waarin de aandeelhouders van grote bedrijven veel krijgen, en de werkende mens betaalt. De rentenier is terug. Er zijn opnieuw heel wat mensen die leven van rente en niet werken. Net zoals in de negentiende eeuw.”

Stel dat men u als burgemeester van Brussel uitnodigt in de Europese wijk, gaat u daar dan hetzelfde zeggen?
Mayeur: “Natuurlijk. Waarom niet?

Europa heet tegenwoordig neoliberaal te zijn.
Mayeur: “Weet u: zelfs klassieke liberalen zijn geen voorstander van het financiële kapitalisme van vandaag.”

Wie is Yvan Mayeur?

Yvan Mayeur (53) werd geboren in Etterbeek en groeide op in de Marollen. Hij is sociaal assistent van opleiding en is sinds 1987 actief in de politiek.
In 1995 kwam Mayeur aan het hoofd te staan van het Brusselse OCMW, een functie die hij tot deze maand bleef uitoefenen. Daarnaast was Yvan Mayeur van 2005 tot 2008 voorzitter van de Iris-koepel, het netwerk van openbare ziekenhuizen in Brussel.
Mayeur wordt beschouwd als een politieke zoon van Philippe Moureaux, de ex-burgemeester van Molenbeek en sterke man van de PS. Naar verluidt werd dat vertrouwen wel beschadigd toen Mayeur vorig jaar na de verkiezingen met succes aandrong om CDH in te ruilen voor MR in Brussel.

Stad Brussel let op de kleintjes

De stad Brussel hoopt in 2014 op 728.181.554,19 euro inkomsten, ze raamt de uitgaven op 728.140.364,06 euro. Dat blijkt uit de voorstelling van de begroting op de jongste gemeenteraad. Dat betekent een overschot van 41.190,13 euro, een begroting in evenwicht. De personeelskosten – de helft van het budget – stijgen met 2,21 procent: de stad voorziet een indexsprong per 1 augustus. Brussel-Stad telt 7.350 werknemers, onderwijzend personeel inbegrepen maar zonder politie, OCMW en gemeentelijke vzw’s. Schepen van Financiën Philippe Close (PS) onderstreept dat de stad ook een grote investeerder is. Stad en OCMW investeren volgend jaar bijna 300 miljoen euro in scholen, crèches, woningen, rusthuizen en collectieve voorzieningen. In Heembeek staan een school met 900 leerlingen en vernieuwing van de sportinfrastructuur op de agenda. OCMW-voorzitter Pascale Peraita (PS) legde de eed af als gemeenteraadslid.