Opinie: De Marokkaanse namenlijst in perspectief geplaatst

Anderhalf jaar hield Mimount Bousakla (LDD) een pleidooi tegen de zogenaamde 'Marokkaanse namenlijst'. Die lijst zou Belgische ouders die ook de Marokkaanse nationaliteit hebben, het recht ontzeggen om hun pasgeborene een Berberse of westerse naam te geven. Uit het niets laaide vorige week de discussie weer op, met een hoop parlementaire vragen. Wat de politicoloog Bilal Benyaich telkens opnieuw opvalt, is dat politici veel onjuistheden verkondigen. "Fouten die de pers klakkeloos overneemt. Laten we naar de feiten kijken, wars van ideologie en persoonlijke voorkeuren."

door Bilal Benyaich, politicoloog

Ben Weyts (N-VA) en Peter Logghe (VB) stelden op woensdag 4 februari in de commissie Justitie enkele vragen aan minister Stefaan De Clerck (CD&V) over de Marokkaanse namenlijst. "Wanneer in België wonende Marokkaanse koppels, of gemengd Marokkaans-Belgische ouderparen, hun kind ook de Marokkaanse nationaliteit willen geven, worden ze door de Marokkaanse overheid verplicht een voornaam te kiezen uit een beperkte lijst. Op die lijst staan uitsluitend Arabische voornamen, geen westers-christelijke en - sinds kort - ook geen Berberse namen," zegt Weyts. In deze eerste zin van zijn vraag staan maar liefst drie onjuistheden.

Ten eerste is zijn bewering dat er geen Berberse namen gebruikt mogen worden, onjuist. Artikel 21 van de Marokkaanse wet betreffende de burgerlijke stand stelt: "Alle voornamen die neergelegd worden bij de ambtenaar van de burgerlijke stand, moeten worden geaccepteerd, of ze nu Arabisch of Berbers zijn." Ook kunnen de joodse en christelijke Marokkanen, van oudsher, joodse dan wel christelijke namen geven aan hun kinderen.

Ten tweede zegt Weyts dat er een "beperkte lijst" bestaat, waar ouders niet van kunnen afwijken. Ook dat klopt niet, want de lijst is een open lijst, waar wekelijks 'nieuwe' namen aan toegevoegd worden. Bovendien is de lijst indicatief. Als ouders hun pasgeborene willen inschrijven met een 'niet al te Marokkaans klinkende naam', zegt het consulaat, dan kunnen ze, via de ambtenaar van de burgerlijke stand op het Marokkaanse consulaat in Hoboken of Vorst, de formele vraag tot het Haut Commissariat à l'État Civil in Rabat richten.

Deze Hoge Raad, voorgezeten door de historicus Abdelwahhab Benmansour, heeft als bedoeling elke vraag tot erkenning van een nog niet bekende naam te onderzoeken. Conform artikel 21 van de Marokkaanse wet betreffende de burgerlijke stand kan de naam worden geaccepteerd en toegevoegd aan de lijst op voorwaarde dat de naam "een Marokkaans karakter heeft (1), geen familienaam is (2), geen voornaam is bestaande uit meer dan twee voornamen (3), geen naam van een dorp of stad is (4), geen onzedelijke bijklank heeft (5), geen naam is die de openbare orde raakt, (6) en geen naam is die begint met voorvoegsel (mijn)heer of mevrouw."

Ten derde strookt ook de bewering dat gemengde koppels geen niet-Arabische naam mogen kiezen, niet met de realiteit. Met de herziening van het Marokkaanse familierecht (Moudawana) in 2003 werd de positie van de Marokkaanse vrouw versterkt. Zo mogen sinds 2003 Marokkaanse vrouwen met een niet-moslim trouwen; voordien was dat bij wet verboden. Dit impliceert dat het kind van een Marokkaanse vrouw en een niet-moslim de familienaam van de vader mag (moet) dragen, maar ook dat ze haar kind de voornaam kan geven die ze wil. Stel dat de vader Peeters heet, dan kan hij samen met zijn Belgisch-Marokkaanse echtgenote het kind perfect de naam Jan of Nele geven. Met een tweede Arabisch-islamitische voornaam, weliswaar. Met Jan Karim Peeters bijvoorbeeld is er geen vuiltje aan de lucht. In de Arabische en islamitische juridische context kan dit best wel beschouwd worden als 'revolutionair'.

Gedateerd
Minister De Clerck stelde als antwoord op de interpellaties van Weyts en Logghe terecht dat, binnen het internationaal privaatrecht, België zich niet kan moeien met de interne Marokkaanse keuken. Als soeverein land kan Marokko dus de pot koken zoals hij hem wil eten. Maar dat geldt dan ook in omgekeerde zin: het kan niet dat Vlaamse ambtenaren Marokkaanse Belgen die hun pasgeborene willen inschrijven op het gemeentehuis, een gedateerde Marokkaanse namenlijst - en gedateerd is hij altijd, want de lijst wordt continu aangevuld met nieuwe namen - voorschotelen. Vlaamse ambtenaren moeten de Belgische wet toepassen, en de mensen hooguit attent maken op het bestaan van een open namenlijst, voor als men het kind ook een Marokkaanse identiteitskaart wil geven.

Ten slotte maakte de schepen van Diversiteit en Gelijke Kansen in Mechelen, Ali Salmi (ex-Vl.Pro, nu onafhankelijke binnen de SP.A-fractie), anderhalf jaar geleden al een veelbetekende opmerking (in De Morgen van 25 mei 2007): "De meeste Belgen van Marokkaanse origine kiezen sowieso voor een Arabisch klinkende naam. En dat zouden ze ook doen als die lijst er niet zou zijn." Hoe verklaar je anders het feit dat de naam Mohamed al zes jaar op rij de populairste jongensnaam is in Brussel?

Rechtzetting van Bilal Benyaich op 18 februari 2009:

"Punt 3 van het opiniestuk 'De Marokkaanse namenlijst in perspectief' in BDW 1168 van 12 februari (blz. 8) bevat een vergissing. De verantwoordelijke van het Marokkaanse consulaat in Vorst - met wie ik uitvoerig belde - heeft zich hieromtrent slecht en onduidelijk uitgedrukt: de communicatie dat het huwelijk van een Belgisch-Marokkaanse vrouw en een niet-moslim erkend wordt door Marokko sinds de modernisering van de Moudawana, klopt niet. Wel is het zo dat een kind uit een burgerlijk huwelijk afgesloten in België, tussen een Belgisch-Marokkaanse en een niet-moslim, onmiddellijk de Marokkaanse nationaliteit krijgt - omdat de moeder Marokkaanse is, ook al is het huwelijk niet erkend door Marokko. Dit staat duidelijk in artikel 6 van de Marokkaanse Code de la Nationalité. Dat de nationaliteit doorgegeven wordt door de moeder, van wie het huwelijk niet erkend wordt in Marokko, vormt dan het 'revolutionaire' van de hervorming. Het kind, dat dus onmiddellijk recht heeft op de Marokkaanse nationaliteit, mag een westerse, christelijke of andere naam dragen."