Opiniestuk: De ziel uit de Zuidwijk

In Brussel bruist het van de feestelijkheden dezer dagen. Voor het Irisfeest van het Brussels Gewest was vorig weekend de hele Vijfhoek verkeersvrij gemaakt - waarom zou je voor Pinksteren over een overvolle snelweg of met een al even overvolle trein naar zee zijn getrokken als je die dag ook in verkeersvrij, rustig Brussel kon doorbrengen?

En volgend weekend wordt de auto opnieuw gebannen in bepaalde delen van de stad en kunt u deelnemen aan Bicycity, Stadskriebels of de Gay Pride. In Sint-Gillis vieren ze intussen de twintigste verjaardag van het Parcours d'Artistes: drie weekends in mei openen 170 kunstenaarsateliers er de deuren. Zeg nu nog dat Brussel geen bruisende stad is...

Ja, dat is ze. Maar er zijn ook plekken in de stad waar het niet meer bruist. Bent u de jongste jaren nog in de Zuidwijk in Sint-Gillis geweest? Allicht niet, want veel valt er voor buitenstaanders niet meer te beleven. Maar neemt u soms de trein in Brussel-Zuid of spoort u er voorbij, dan moet de ravage er toch op z'n minst al zijn opgevallen. Naar aanleiding van het Parcours d'Artistes en een zoveelste uitwijzingsbevel organiseert het wijkcomité er een affichecampagne om te protesteren tegen de teloorgang van hun buurt. De affiches tonen een grote irisbloem - symbool van het Brussels Gewest - die kleine huisjes opslokt.

Al zeventien jaar lang leeft de buurt tussen wurgen en hangen. Begin jaren 1990 werd beslist dat vijf grote huizenblokken zouden worden opgeofferd om er kantoren neer te poten. Drie blokken zijn intussen onteigend, 22 huizen zijn nog bewoond. Niet door mensen die absoluut het onderste uit de kan willen halen en de prijzen van hun huizen willen opdrijven, maar die met de hun aangeboden, veel te schamele som gewoon geen andere woning kunnen aanschaffen. Dag in, dag uit leven ze in het helse lawaai van de bouwontwikkelaars; overal rondom staan lege huizen te verkrotten. Die huizen trekken krakers aan; het is al gebeurd dat bewoners thuis oog in oog staan met daklozen die komen kijken of hun huis ook leeg staat; sommige panden zijn zwartgeblakerd.

De Noorwegenstraat - op de nieuwste stratenplannen niet meer vermeld en dus onvindbaar voor bijvoorbeeld de hulpdiensten - is het trieste symbool geworden van de kaalslag. Maar ook in de De Merodestraat, ooit een levendige straat waar het aangenaam rondkuieren was, is de aanblik verschrikkelijk. En eerlijk gezegd zijn de neergepote kantoorgebouwen aan de Fonsnylaan ook niet meteen toonbeelden van goede hedendaagse architectuur.

Was u al op het Broodthaersplein, waar de politiepost zich bevindt? Marcel Broodthaers zou beschaamd zijn dat zijn naam is verbonden aan zo'n 'minderwaardig' plein. (Horta, die ook een plein kreeg, maar dan aan de andere kant van het station, zou ook zijn wenkbrauwen fronsen, maar op 'zijn' plein zijn er tenminste bankjes en bomen.)

De meeste waarnemers zijn het erover eens dat Charles Picqué, die indertijd als burgemeester van Sint-Gillis op zoek was naar financiële middelen voor zijn arme gemeente en daarom bedrijven hoopte aan te trekken aan de hst-terminal, goede bedoelingen had. Maar zoveel jaar later zijn die goede bedoelingen - met 'dank' aan de speculanten - op een tragedie uitgedraaid voor de betrokkenen.

Na de Noordwijk is de Zuidwijk ter ziele gegaan; je zou op den duur je hart vasthouden voor de toekomst van de andere Brusselse stationsbuurten... Maar vooral moet je hopen dat men ondertussen zijn lesje heeft geleerd en geen hele - levendige - wijken meer opoffert voor grote vastgoedprojecten.

Er wordt soms geklaagd dat de Belgen hun hoofdstad niet graag zien, en geen oog hebben voor de fantastische dingen die er allemaal gebeuren. Zoals de verkeersvrije zondagen, de parades, het enorme culturele aanbod. Brussel is fantastisch op dat vlak. Maar het beeld van een stad wordt natuurlijk ook mee bepaald door de stationsbuurt langs waar je ze binnenkomt. Laten we met een understatement zeggen dat men daar steken laat vallen.