Parlement beperkt macht van monumenten en landschappen

De Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen zal niet langer haar veto kunnen stellen tegen bouwplannen voor beschermde gebouwen. In de plaats moet een nieuwe ambtenaar waken over erfgoed. Vraag is of die kan weerstaan aan druk vanuit de regering of de vastgoedsector.

De commissie Territoriale Ontwikkeling van het Brussels parlement stemde vorige week in met de afschaffing van het zogenoemde eensluidend advies van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen (KCML). Die zal met andere woorden niet langer eenzijdig bouwprojecten kunnen blokkeren.

Het bindend advies kwam er na tal van traumatische verminkingen van het Brussels erfgoed, zoals de afbraak van het Volkshuis van Victor Horta. De sterke positie van de KCML heeft onder meer de site van Thurn & Taxis behoed voor afbraak.

De laatste jaren groeide echter het gevoel dat Brussel in het andere uiterste vervalt. Als we alles van een zekere ouderdom willen bewaren zoals het is, blijft er weinig marge om nieuwe dingen te realiseren of gebouwen een nieuwe bestemming te geven. Bouwheren en architecten voelen zich gefnuikt in hun creativiteit. Dat terwijl de stad niet alleen nood heeft aan nieuwe scholen en woningen, maar ook nieuwe landmarks die de veranderende identiteit van Brussel symboliseren.

Almacht
De afkeer leeft zeker niet alleen bij ontwikkelaars. Ook tal van politici ergeren zich regelmatig aan de orthodoxie en de almacht van de KCML. Die blokkeerde immers ook heel wat publieke projecten, zoals het plan van het Brussels OCMW om het Byrrh-gebouw om te vormen tot een bedrijvencentrum en crèche. Het gevolg was dat de overheid in sommige gevallen bewust niet voor een bescherming koos om de KCML buiten spel te zetten.

Andere politici vinden de afschaffing van het eensluidend advies een stap in het onbekende. Ook binnen de meerderheid zijn er kritische stemmen. Julie De Groote (CDH) en Bernard Clerfayt (Défi) ondertekenden samen met oppositieleden van Ecolo, Groen en MR een opiniestuk van wijkcomités en erfgoedverenigingen tegen de hervorming. Verdedigers van het patrimonium vrezen dat ze de deur openzet voor een nieuwe verbrusseling en dat bouwpromotoren vrij spel krijgen. Een petitie tegen de wetswijziging verzamelde al bijna vierduizend handtekeningen.

Schimmig
Verdedigers van de hervorming wijzen erop dat de KCML wel advies blijft geven, en dat de administratie er een bijzondere ambtenaar bij krijgt die bevoegd is voor erfgoed. “Er zijn genoeg waakhonden in de administratie, en daarnaast is er ook de bouwmeester,” zegt Brigitte Grouwels (CD&V). “We moeten ons erfgoed koesteren, maar we moeten het ook een plaats geven in de toekomst van de stad. Brussel mag geen Bokrijk worden.”

Tegenstanders vrezen echter dat de ambtenaar uiteindelijk de regering zal moeten gehoorzamen, daar waar de KCML onafhankelijk opereerde. In een stad waar de vastgoedlobby traditioneel dicht bij de politiek staat, houdt dat risico’s in. Het feit dat de politiek het laatste woord krijgt, noemen voorstanders dan weer een stap naar meer democratie. “Het is beter dat mensen die verkozen zijn hun verantwoordelijkheid nemen dan dat een schimmig orgaan de beslissingen neemt,” zegt Els Ampe (Open VLD).

De afschaffing van het bindend advies van de KCML is slechts een element in een veel bredere hervorming van het Brussels Wetboek van Ruimtelijke Ordening (BWRO), beter bekend onder de Franse afkorting Cobat. Dat is de juridische basis voor de Brusselse stedenbouw. De hervorming moet de vele ingewikkelde procedures stroomlijnen om projecten sneller te laten vooruitgaan en geen investeringen mis te lopen.

De commissie Territoriale Ontwikkeling heeft tot nu toe 84 van de ruim 300 artikels gestemd. De hervorming zal pas definitief goedgekeurd zijn als er ook in de plenaire zitting van het Brussels parlement een meerderheid is.