Philippe Close: 'Steden mogen punk zijn'

De cannabisverkoop kan maar beter legaal worden, hij ergert zich aan het hoofddoekendebat en de Europese Unie mag haar ambtenaren langzaam weer naar hun kantoor sturen. Philippe Close (49) is ondertussen drie jaar burgemeester, maar zijn opvattingen zijn er niet minder vrank om geworden. “Armoede is mijn grootste frustratie en onderwijs de oplossing.”

Een interview met Philippe Close begint steevast met een kamerbrede glimlach. De Brusselse burgemeester houdt van mensen en live-ontmoetingen. De lockdown met zijn vele virtuele vergaderingen waren dan ook een beproeving voor de man die in 2017 Yvan Mayeur opvolgde. De burgervader verontschuldigt zich meteen voor de krappe timing van ons gesprek – die hij op het einde dan wel royaal overschrijdt – even later moet hij al een partijvergadering bijwonen over de federale regeringsvorming, zo blijkt. Het is meteen een voorzet voor de eerste vraag.

Wordt Philippe Close federaal minister, zoals soms wordt gesuggereerd?
Phlippe Close: (Met iets tussen een grijns en een zucht) Natuurlijk sta ik altijd ter beschikking van de partij, maar ik denk dat ik hier nuttiger ben. Brussel is mijn leven, mijn ziel. Het is trouwens niet het moment voor een casting, we moeten dat akkoord rond krijgen. We hebben een volwaardige regering nodig, die bijvoorbeeld de teststrategie voor de Covid-crisis kan vereenvoudigen. Ik ben ervan overtuigd dat een goede testing voor draagvlak kan zorgen. Want wat je nu ziet, dat kan toch niet? De procedure is zo zwaar dat je twee uur in de rij moet staan met andere risicopersonen. Mensen pikken dat niet.

Is de Stad Brussel harder getroffen dan de andere gemeenten in het gewest en het land? Toerisme en congressen zijn hier belangrijker dan elders, het cultuurleven ook.
Close: Vooral de volkswijken lijden. Quarantaine met zijn zessen in een sociale woning of als gezin in een villa, dat is niet hetzelfde. Mijn obsessie is dat er een echte ruimtelijke dualisering is in Brussel, altijd al geweest trouwens. We moeten meer ruimte creëren voor iedereen. In de hele Vijfhoek is maar één echt park. Voor de rest blijft telewerken een probleem voor veel handelszaken. Ik vraag daarom aan de bedrijven om hun werknemers toch minstens enkele dagen per week weer op kantoor te laten werken. De wijk die daarbij het hardst getroffen is, is trouwens niet de Vijfhoek, maar de Europese wijk. De restauranthouders hebben gewoon geen klanten meer. Zestigduizend ambtenaren die elke dag telewerken … We roepen ook de Commissie op om dat te veranderen.

Als die ruimtelijke kloof uw obsessie is, moet er dan een park bijkomen in de Vijfhoek?
Close: Het zijn eerder ingrepen zoals aan de Ninoofsepoort die belangrijk zijn, met het nieuwe plein en park. Of pocketparken zoals in de Marollen. En wat de stad echt nieuwe zuurstof geeft, is de hele Thurn & Taxis-wijk, met een park dat binnenkort nog beter op het centrum zal aansluiten. Die wijk is dé plek waar de stad beweegt: de magnifieke Gare Maritime, het toekomstige museum voor moderne kunst …

Zal Winterpret plaatsvinden? Tot drie miljoen bezoekers in tijden van Covid, dat is niet niets.
Close: Ik zal er in elk geval alles aan doen. Mijn mantra, dat ik van de infectioloog Nathan Clumeck heb, is dat we mét het virus moeten leven. Ik zal niet de burgemeester zijn die wacht op een vaccin om het sociale, culturele en economische leven te herlanceren. Mét veiligheidsmaatregelen natuurlijk. We hebben de theater- en concertcapaciteit opgedreven naar 60-70 procent, terwijl het federale niveau 25 procent aanraadde. Het doel is 100 procent. Maar natuurlijk zullen het geen metalconcerten zijn waar je kan pogoën.

U bent nu drie jaar burgemeester. Waar bent u trots op?
Close: (Blaast) Ik ben nergens trots op, je suis un éternel insatisfait.

Dan herformuleren we de vraag: wat deed uw bestuursploeg de voorbije drie jaren goed?
Close: Participatie. Mensen accepteren niet meer dat ze een bestuur kiezen en er dan zes jaar niets meer van horen. Tijdens de lockdown was die participatie erg moeilijk en het doet enorm deugd om weer live met mensen te kunnen discussiëren over onze stadsprojecten. Ik heb dat contact echt nodig. Verder blijven we timmeren aan ons project van de 10-minutenstad, waar alle belangrijke functies als winkels, scholen, openbaar vervoer en parken op wandelafstand liggen. We waren daar pionier in. De tram naar Neder-Over-Heembeek is daar een goed voorbeeld van. Mensen merken dat: erg veel mensen komen weer in de stad wonen, vaak expats trouwens.

Dat verhaal slaat nog niet aan in de Krakeelwijk in de Marollen. Het zat er weer bovenarms op de voorbije weken en de jongeren kaarten onder meer een gebrek aan infrastructuur aan.
Close: Het ergste wat Brussel ooit overkomen is, was de noord-zuidtreintunnel, die hele wijken heeft verwoest. De Krakeelwijk, dat is exact daar.
Erg dichte bebouwing, waar men destijds niet in degelijke infrastructuur heeft voorzien en waar de overheid de sociale woningen liet verrotten. Ondertussen hebben we enorm veel geïnvesteerd in die sociale blokken, in een jeugdcentrum, een sportzaal, soms in naburige wijken. Maar het belangrijkste waren onze onderwijsinvesteringen. Het debat draait in Brussel vaak rond mobiliteit, maar het echte debat is de sociale kloof: Brussel heeft heel rijke en heel arme mensen. De sleutel om daar iets aan te doen, is het onderwijs en dat is ook onze grootste uitgavenpost. Dat is ook de eerste vraag van de ouders in die wijken als de Krakeelwijk: goed onderwijs voor hun kinderen.

Toch bleef het explosief in die wijk, ook in de maanden en jaren voor de Covid-crisis. Waarom?
Close: In dat soort volkswijken zal er altijd sociale spanning zijn. We moeten in dat verband ook eens over cannabis spreken. Onze maatschappij besteedt miljoenen euro’s aan iets dat ondertussen al lang ingeburgerd is. Laat ons dat liberaliseren en laat ons de politiemiddelen voor repressie inzetten waar dat echt nodig is. De politie zelf heeft het gevoel dat het een zinloze strijd is.

U noemde zichzelf een eeuwige ontevredene. Waarover bent u het meest ontevreden?
Close: De armoede maakt me nog steeds kwaad. We zijn erin geslaagd om mensen met middelen terug te halen naar Brussel, maar daarmee hebben de armsten het nog niet beter. De Covid-crisis zal dat alleen maar verergeren. En elke keer dat iemand in armoede verzeild raakt, vind ik dat een nederlaag. Het is de strijd tegen de armoede die me bij de PS heeft gebracht, zelf kom ik uit een burgerlijk milieu.

Wat wil u vooral nog realiseren de volgende jaren?
Close: Scholen bouwen. Met Faouzia Hariche (Schepen Franstalig Openbaar Onderwijs, red.) hebben we vijfduizend nieuwe plaatsen gebouwd. Nu komt er nieuwe secundaire school aan de Vuurkruisenlaan in Neder-Over-Heembeek, een op Thurn & Taxis, in de Zennestraat komt er een nieuwe Nederlandstalige basisschool … Ik zei het al: onderwijs is de sleutel tegen armoede.

De jongeren uit de Krakeelwijk vertelden opnieuw over politiegeweld. Die beschuldigingen blijven geregeld de kop opsteken, vaak in het kader van betogingen ook. U verdedigt dan steevast uw korps, maar verdient het thema niet wat meer aandacht?
Close: Neen. De overgrote meerderheid van de agenten doet haar werk bijzonder goed in moeilijke omstandigheden. En als agenten toch ontsporen, neemt mijn korpschef Michel Goovaerts meteen maatregelen. Mensen – ook in de Krakeelwijk – vragen trouwens meer politie, vooral voor verkeersdelicten. Mobiliteit is vaak de eerste zorg geworden in de woonwijken, terwijl dat vroeger onveiligheid was. Onze fietsbrigade doet op dat vlak uitstekend werk. Ze draagt ook bij tot een veel beter imago van de politie, terwijl ze van alle agenten de meeste boetes uitschrijven. De politie is ook stedelijk, diverser en vrouwelijker geworden. Maar wie ordehandhaving verzorgt bij betogingen wint nooit bij de publieke opinie.

Wat vindt u van de aangekondigde sluiting van Mini-Europa?
Close: Dat is nu al de derde of vierde keer dat ze dat zeggen, het is telkens gelijkaardige chantage. Er ligt een contract voor tien jaar op tafel dat lachwekkend goedkoop is, terwijl het bedrijf echt goed boert. Het oude contract verlengen zou betekenen dat de Stad bijlegt om een winstgevend Mini-Europa open te houden. Het is vooral jammer dat het bedrijf dertig werknemers gijzelt.

Wanneer zal Neo I, met shoppingcentrum en woningen, nu eigenlijk van start gaan. In 2023?
Close: Iedereen is klaar, maar het Gewest moet zijn bestemmingsplan nog aanpassen. Dat is intussen twee keer geannuleerd door de Raad van State. Ik hoop dat het ongeveer dan wordt, ja.

De Stad is erg aanwezig in de entertainmentsector: het Koninklijk Circus, de Magdalenazaal, Paleis 12 … Is dat de rol van een gemeente of overheid?
Close: De Ancienne Belgique hangt af van de Vlaamse Gemeenschap, toch ook een overheid? Wil u die privatiseren?

De Vlaamse of Franse Gemeenschap zijn geen gemeenten. Brussel-Stad heeft een heel entertainmentimperium dat wellicht uniek is in België.
Close: Super toch? We zijn ook de eersten op het vlak van ziekenhuizen, cultuur, stedelijk onderwijs, politie, OCMW … We zijn de hoofdstad.

U noemt allerlei functies die andere gemeenten ook organiseren. Maar qua entertainment doet de Stad wat de privésector elders doet.
Close: We doen dat toch goed? Kijk naar de KVS, eigendom van de Stad. Het Koninklijk Circus is gerenoveerd en we nemen vier-vijf werknemers voor onze rekening, maar er zijn geen subsidies. Terwijl de AB en de Botanique miljoenen krijgen van de Vlaamse en Franse Gemeenschap.

Iets anders: Molenbeek stemde een motie die het makkelijker moet maken voor vrouwen met een hoofddoek om in gemeentediensten te werken. Binnen de PS zijn er verschillende standpunten, uw afdeling wil er bijvoorbeeld niet van weten. Is het geen tijd om één PS-standpunt te bepalen?
Close: Dat lijkt me niet dringend. Ik ben inderdaad voor een volledige neutraliteit en het is ook juist dat er een echte nuance tussen de verschillende standpunten is in onze partij. Maar ik vind ook dat je een sereen debat moet kunnen voeren over die kwestie en dat kan nu niet. Iemand die de volledige neutraliteit verdedigt, is daarom niet islamofoob, net zoals iemand die een inclusieve neutraliteit wil mét levensbeschouwelijke symbolen daarom geen moslimbroeder is. Ik sta persoonlijk heel dicht bij mensen binnen de PS die helemaal niet dezelfde mening daarover hebben, zoals mijn vriend Jamal Ikazban. Maar moties helpen het debat niet vooruit, vrees ik.

De gemeentelijke vzw’s kregen twee jaar extra om in regel te raken met de nieuwe bepalingen inzake transparantie. Hadden die in Brussel dat nodig?
Close: Ik denk het niet, ik geloof dat ze allemaal in orde zijn, hoewel ik ook altijd bang ben dat we er ergens een vergeten zijn (lacht). Het is vooral belangrijk dat we tonen wat we in die structuren doen. Op den duur werd vzw een scheldwoord …

Is uw visie op de stad veranderd sinds u burgemeester bent geworden?
Close: Ik kijk vandaag echt anders naar participatie. Vroeger vond ik dat maar window dressing was, maar ik weet beter. Ik sta er van te kijken hoe je die participatie op een bijna wetenschappelijke manier kan ontwikkelen. Chapeau voor schepen Arnaud Pinxteren. Voor de rest verander ik de hele tijd, ma force est le doute. Steden doen dat ook, ze ontwikkelen zich niet langs een rechte lijn. Ze mogen wat mij betreft ook een beetje punk zijn. Als alles gepland is, wordt het al snel saai. Picnic The Streets, dat was ook ongepland, maar het lag wel aan de basis van de voetgangerszone.