Steeds meer Nederlandse Marokkanen wijken uit naar Brussel

Nederlanders die naar België verhuizen, zijn al jaren een trend. Maar Nederlandse Marokkanen die naar Brussel verhuizen? Dát is nieuws. Sinds een aantal maanden kent Molenbeek een ware toestroom van Nederlandstalige Marokkanen uit Nederland. Wat beweegt hen ertoe om hun geluk in Brussel te zoeken?

Brussel, en Sint-Jans-Molenbeek in het bijzonder kennen een toenemend succes bij Nederlandse nieuwkomers. Volgens schepen van Nederlandstalige Aangelegenheden Jef Van Damme (SP.A) ziet men bij zowat alle gemeentediensten een toename, zowel op de inschrijvingen en op de bevolkingsdienst als bij het huwelijks­register en in de scholen.

Zijn het de veelgeroemde Belgische gemoedelijkheid en het Brusselse mozaïek van talen, culturen en religies, die Brussel steeds populairder maken bij onze noorderburen van Marokkaanse afkomst? Of worden Nederlandse Marokkanen eerder aangetrokken om pragmatische redenen, zoals economische factoren, gezinshereniging of zelfs het halen van een 'importbruid', zoals geregeld wordt gezegd?

Directeur Erwin De Mulder van de Toverfluitschool in Molenbeek denkt dat het vooral goed opgeleide en jonge Marokkanen zijn die voor de emigratie kiezen. Zowel in zijn athe­neum als op zijn basisschool ontvangt hij het laatste anderhalf jaar opvallend meer inschrijvingen van Nederlandse Marokkanen. Een tendens waar de school trots op is en die door het onderwijspersoneel warm begroet wordt, ook omdat minder dan twee procent van de kinderen op de Toverfluit het Nederlands als moedertaal hebben.

De beweegredenen van de nieuwkomers zijn niet onder één noemer samen te brengen, maar de keuze voor Brussel lijkt De Mulder duidelijk. "Ten eerste denk ik dat de meertaligheid in Brussel een troef is. Daarnaast is er een grote islamitische gemeenschap in Brussel, wat de integratie vergemakkelijkt. Maar ook de kwaliteit van het (Nederlandstalig) onderwijs is volgens mij een factor. Ik heb ook lesgegeven in de grensstreek en daar zien we al meer dan vijftien jaar een grote toestroom van Nederlanders, omdat het Vlaamse onderwijs veel betere toekomstkansen voor hun kinderen zou bieden. Dus ik veronderstel dat de mensen die naar Brussel komen, denken dat ze hier makkelijker integreren, en dat hun kinderen hier een mooiere toekomst hebben."

Leven en laten leven
Zin voor avontuur bracht de 42-jarige Mohamed en de 34-jarige Bouch­ra naar Brusssel. "Het idee kwam van mijn werkgever. Hij deed me het voorstel om hier in Brussel te komen werken, voor mijn Nederlandse beveiligingsbedrijf. We hebben meteen toegehapt. In twee weken tijd hebben mijn gezin en ik beslist. Ik ben in juni 2006 naar Sint-Jans-Molenbeek gekomen, en mijn vrouw Bouchra is me in september van dat jaar met de drie kinderen gevolgd."

Het was niet één reden die de doorslag gaf, veeleer een combinatie van factoren. Mohamed haalt economische beweegredenen aan, zoals de dalende levensstandaard in Nederland door onder meer de steeds hogere huur- en hypotheeklasten, de levensmiddelenprijzen en de kosten voor de ziekteverzekering. Vooral voor jonge gezinnen met kinderen in Nederland wordt het leven in Nederland steeds harder. Maar Mohamed had ook genoeg van het negatieve klimaat in Nederland, vooral gericht tegen allochtonen en moslims. "Ik heb meer dan dertig jaar in Nederland doorgebracht. Ik ken dus de cultuur heel goed, ik ken het land als mijn broekzak. Maar ik weet dat ik er steeds aan herinnerd zal worden dat ik een buitenlander ben. En dat dat altijd zo zal blijven. Nederland vergelijk ik met een dorpje: iedereen kent elkaar en bemoeit zich met elkaar. En je kunt het nooit goed genoeg doen. Zelfs als je geïntegreerd bent, vloeiend Nederlands spreekt en een Nederlands paspoort hebt. Voortdurend wordt erop gehamerd dat je je moet aanpassen, dat je de taal goed moet leren,..."

Mohamed en Bouchra voelen zich goed in Sint-Jans-Molenbeek, waar zo'n veertig procent van de 84.000 inwoners van Marokkaanse afkomst zijn. Mohamed waardeert vooral het feit dat er in Brussel voor iedereen een plaats is, welke afkomst hij of zij ook heeft. "De mensen bemoeien zich niet zo met elkaars leven. En het werkt. Kijk maar naar Brussel: negentig procent is buitenlands. Er zijn hier wel ook wat problemen, natuurlijk, maar de Belgische overheden gaan daar een beetje soepeler mee om. Op mijn werk bijvoorbeeld. Of ik nu Nederlands praat of Engels of Arabisch, het maakt niet uit."

Bouchra: "In Nederland mag dat niet. Daar mag je geen Arabisch praten op het werk. Maar hier zijn hoofddoekjes dan weer verboden op school."

Mohamed: "Je wordt hier niet constant gecorrigeerd. Het is hier meer zoals in Frankrijk of Spanje: de mensen willen werken, leven en genieten - en ze bemoeien zich niet met elkaar."

Schoolachterstand
Alleen maar positieve geluiden? Nee, toch niet. Een grote tegenvaller was de Belgisch-Nederlandse administratie. Mohameds diploma's en werkervaring in Nederland werden hier niet erkend. Bovendien werd pas na maanden duidelijk welke formulieren er nodig waren om in België te kunnen werken, met als gevolg veel onnodig heen-en-weer gereis tussen Nederland en België. Volgens Erwin De Mulder, de directeur van de Toverfluit, is dat een vaak voorkomend probleem. "Het is een absurde situatie. Het is bij wijze van spreken makkelijker om de gelijkwaardigheid van de diploma's van iemand uit Latijns-Amerika aan te tonen, dan van iemand uit Nederland. Er zijn blijkbaar veel verschillen tussen het Nederlandse en het Vlaamse onderwijssysteem."

Door het lange wachten op de goedkeuring van het Vlaamse ministerie van Onderwijs hebben al veel Nederlandse kinderen een of meer jaren schoolachterstand opgelopen.

Daarbovenop kwam de bureaucratie in het gemeentehuis van Sint-Jans-Molenbeek, waar de inschrijvingsprocedure voortdurend veranderde, of waar documenten plots spoorloos verdwenen bleken.

Zo gezellig
De goede sfeer in hun nieuwe buurt maakte veel goed. Zo vond Bouchra vrijwel meteen werk als busbegeleidster op de school van haar zoontje en maakte ze nieuwe vriendinnen. Mohamed geniet van de gezellige drukte en de talrijke horecagelegenheden en levensmiddelenwinkeltjes in Molenbeek. Aangenaam vindt hij ook dat de handelszaken laat open blijven: "Ik hou ervan onder de mensen te zijn en buiten te leven. Hier gaan mensen gewoon buiten zitten en met elkaar praten, heel relaxt. Dat zijn wij niet gewend in Nederland. In Nederland is het meer 'deurtje dicht, en iedereen tussen z'n vier muurtjes'. Als ik om drie uur 's middags de deur uitga om te gaan werken en na acht uur terugkom, is het zo gezellig. Dan is nog alles open, je kunt overal shoarma halen en zo. Of het nou winter is of zomer, dat maakt helemaal niet uit. Ik heb het gevoel dat ik in eigen land woon. Ooit heeft bezoek uit Marokko tegen mij gezegd: 'Dit is Marokko in het modern.'"

Mohamed en Bouchra zeggen "nog geen dag spijt" te hebben gehad van hun beslissing, ook al moest Bouch­ra haar baan opzeggen en haar vertrouwde bestaan in Amsterdam inruilen voor een avontuur in een onbekend land. "Het is de moeite waard geweest. We hebben het hier heel erg naar onze zin. En bovendien is Nederland niet ver weg. We gaan vaak een weekendje naar Amsterdam om onze familie te zien en te shoppen. En telkens als we naar Nederland gaan, nemen we typisch Belgische dingen mee voor de familie. We hebben het beste van twee werelden."