Uitgelicht: Dexia waarschuwt voor stilstand in investeringen

Negen van de negentien Brusselse gemeenten gaan dit jaar in het rood. Toch oogt het globale plaatje voor de hoofdstad niet zo slecht. Het onzekere economische klimaat weegt wel op de financiën van de lokale besturen en hun investeringscapaciteit. En dan volgt er misschien nog een tweede indexaanpassing. Dat blijkt uit de jongste doorlichting van de Dexia-bank.

T raditioneel pieken de gemeentelijke investeringen het jaar voor de gemeenteraadsverkiezingen. Deze keer is dat niet zo. De investeringsuitgaven (in de begrotingen) stijgen in vergelijking met 2010 maar met 4,5 procent, wat weinig is op het einde van een bestuursperiode. Bovendien waren in 2010 de investeringen ook al maar met 1,5 procent gestegen. Oorzaak van de stagnatie is volgens Dexia de verwachte besparingsgolf die ook de gemeenten zou kunnen treffen.

Dexia waarschuwt voor desinvesteringen , de invloed op de veroudering van het gemeentelijke patrimonium en de invloed op de plaatselijke en nationale economie. "Zoals in veel Europese landen zijn de gemeenten de belangrijkste overheidsinvesteerders," zegt Frank Lierman, chief economist bij Dexia. Ook zijn de gemeentelijke schulden globaal gezien onder controle en maken ze maar vier procent uit van de totale overheidsschuld.

De Brusselse gemeenten doen het in 2011 beter dan de Vlaamse. In Vlaanderen gaan zeven op de tien gemeenten in het rood, in Brussel 'slechts' negen van de negentien. Het verschil moet gezocht worden langs de inkomstenzijde. Vlaanderen geeft minder steun en subsidies aan zijn gemeenten dan Brussel. Het Brussels Gewest geeft de gemeenten met financiële problemen jaarlijks 30 miljoen euro steun; die haalt negen gemeenten uit het rood, zo heeft minister-president Charles Picqué eerder berekend. Zonder die steun gingen dus achttien van de negentien gemeenten in het rood (allemaal, op Ukkel na). Die 30 miljoen is dus wel degelijk een buffer in financieel penibele tijden zoals 2011.

Even terzijde: voor heel België dalen de inkomsten uit de opcentiemen op de personenbelasting met 0,4 procent. Het crisisjaar 2009 laat zich nu voelen. Ter vergelijking: in 2010 stegen de inkomsten uit de opcentiemen nog met 4,5 procent, in 2009 zelfs met 7,4 procent, maar die hoge stijging had ook te maken met een snellere doorstorting van de gemeentelijke opcentiemen dankzij Tax-on-web.

In en uit
In 2011 stijgen de ontvangsten in Vlaanderen met 0,7 procent, in Wallonië met 3 en in Brussel met 2,8 procent. Het verschil tussen inkomsten en uitgaven is het grootst in Vlaanderen, het kleinst in Brussel. Volledigheidshalve moet hieraan toegevoegd worden dat Vlaanderen nog wel een flinke reserve van de vorige jaren heeft. Maar met algemene cijfers is het opletten geblazen. Doet Brussel het minder slecht dan verwacht, dan moet er naar afzonderlijke gemeenten gekeken worden - en die cijfers mag Dexia niet vrijgeven.

Zijn de inkomsten uit de personenbelasting gedaald, dan doen de gemeenten gretig een beroep op lokale belastingen. Tussen 2010 en 2011 stegen ze met niet minder dan 4,9 procent. Brusselse gemeenten grijpen vooral naar een parkeerbelasting; in Vlaanderen en Wallonië zorgt een huisvuilheffing voor bijkomende inkomsten. Belastingen zorgen voor de helft van de gemeentelijke inkomsten, fondsen en toelagen voor 37 procent. De rest zijn eigen inkomsten zoals huurgelden, prestaties en dividenden.

De Gemeentelijke Holding van Dexia heeft de dividenden dit jaar beperkt tot 7 in plaats van de verhoopte 13 procent. Die dividenden maken slechts 0,25 procent van de gemeentelijke inkomsten uit, maar ze zijn wel belangrijk voor bepaalde gemeenten zoals Brussel-Stad en Schaarbeek.

In 2011 stijgen de personeelsuitgaven met 2,4 procent (maar daar is een mogelijke tweede indexaanpassing niet inbegrepen), de werkingskosten stijgen met 1,8 en de overdrachten met 4,4 procent. Vooral de sociale uitgaven stijgen, zij het minder in Brussel dan in Wallonië. Over heel de bestuursperiode zijn in Brussel de OCMW-uitgaven echter met gemiddeld 5,7 procent gegroeid. De Brusselse gemeenten verarmen gestaag. Ook de politiezones kosten de gemeenten handenvol geld. Gemiddeld stijgt de toelage in 2011 met 3,3 procent in Vlaanderen, 4,9 procent in Wallonië en 5,8 procent in Brussel. En zeggen dat er dan nog heel veel politieagenten ontbreken...