Uitgelicht: Preformatie loopt vast op Brussel

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest moet meer geld krijgen. Dat eisen de Brusselaars al jaren: vijfhonderd miljoen euro extra, elk jaar opnieuw. Dat is een pak geld, met een besparingsronde van 25 miljard euro in het vooruitzicht. De Vlamingen zeggen niet neen, maar er heerst toch terughoudendheid. "Geen blanco cheque," klinkt het bij N-VA, CD&V en ook bij Open VLD.

In Vlaams-nationalistische kringen heet Brussel al vele jaren de meest gesubsidieerde hoofdstad van Europa te zijn. Toch is N-VA bereid om Brussel meer geld toe te schuiven, in ruil voor de splitsing van het kiesarrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde en ingepast in een herziening van de Financieringswet. De Financieringswet regelt de geldstromen tussen de federale staat, de gewesten en gemeenschappen.

Dat N-VA-voorzitter Bart De Wever te elfder ure de herfinanciering van Brussel aan een herziening van de Financieringswet koppelt, heeft veel, zo niet alles te maken met juichkreten van anonieme Franstalige (waarnemers zeggen: CDH-) bronnen: de herziening van de Financieringswet is uitgesteld!

Genoeg om N-VA over de rooie te laten gaan. Maar ook CD&V wil 'geen blanco cheque' voor Brussel. Onverwachts krijgen N-VA en CD&V de steun van Open VLD-voorzitter Alexander De Croo. Dat is opmerkelijk, want partijgenoten van De Croo, federaal minister van Begroting Guy Vanhengel en Brussels minister van Financiën en Begroting Jean-Luc Vanraes, zijn aan Vlaams-Brusselse kant de grootste voorstanders van een herfinanciering.

Bij de partijen die samen met preformateur Di Rupo om tafel zitten, is er dus bereidheid om Brussel meer geld toe te schuiven; wel moeten de hoogte van het bedrag en de modaliteiten nog vastgelegd worden. N-VA en CD&V eisen dat Di Rupo de engagementen op papier zet, maar die zei daar dinsdag nee op. Groen! en SP.A vinden dan weer dat Di Rupo voldoende in de aanbieding heeft om tot de formatiegesprekken over te gaan. N-VA en CD&V zijn ook bang voor de reactie van de publieke opinie: hoe gaan de Vlamingen rea­geren op extra geld voor Brussel terwijl de overheid op zoek moet naar 25 miljard euro besparingen en/of nieuwe inkomsten? Het zakenblad Trends berekende afgelopen maandag, vlak na het afspringen van de preformatiegesprekken, dat Brussel nu al jaarlijks zevenhonderd miljoen euro extra krijgt. De totale begroting bedraagt 3,1 miljard. De hoofdstad blijft verdelen.

Maar preformateur Elio Di Rupo, die zijn onderhandelingen zag vastlopen op (onder andere) de herfinanciering van Brussel en de herziening van de Financieringswet, haalde grof geschut boven: de partijen die een evenwichtig compromis weigeren, storten het land in de chaos, wist hij. En ook: de hoofdstad heeft nu geld nodig, ook het internationale ratingbureau Standard & Poor's zegt dat. Dat de hoofdstad geen geld op overschot heeft, heeft meer dan een oorzaak. Een niet onbelangrijke daarvan is de verarming van de bevolking de jongste tien, vijftien jaar: het inkomen van de Brusselaars ligt vandaag een flink stuk onder het Belgische gemiddelde.

Daardoor krijgt Brussel wel een solidariteitsbonus via de Financieringswet, maar dat is allerminst goed voor de handel en wandel in de stad. Het is als overheid beter voldoende inkomen uit belastingen te hebben dan te moeten rekenen op de solidariteit van andere beleidsniveaus. Het ontbreken van een doelgericht beleid voor de middeninkomens is al sinds 1989 de achillespees van de Brusselse politiek. Alleen: in 1989 lag het inkomen van de Brusselaar nog een flink stuk boven het Belgische gemiddelde.

En dan rest er nog de vraag welk beleidsniveau er binnen het ingewikkelde institutionele kader van de hoofdstad het meeste geld behoeft. Het Gewest? De Franse gemeenschapscommissie Cocof? De Vlaamse Gemeenschapscommissie? De Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie? Allemaal vragen waar­op in dit complexe land nooit een eenduidig (N/F) antwoord volgt.