Vanhengel: 'Brusselaars niet tegen elkaar uitspelen'

Minister Guy Vanhengel (Open VLD) gaat zijn veertiende jaar in als Brussels minister van Begroting. Een routineklus wordt het niet. Er moet 300 miljoen euro bespaard worden. Maar Vanhengel voorziet weinig problemen. Hij is vooral nieuwsgierig naar de nieuwe politieke krachtverhoudingen in dit land. "Dit is de asymmetrie in het kwadraat."

De federale en de Vlaamse regering zijn koortsachtig op zoek naar miljarden, om de begrotingsnorm te halen maar ook om de economie de nodige ademruimte te geven. Dat het pijn zal doen, ontkent geen enkele federale of Vlaamse minister.

Vakbonden en middenveld wachten met een bang hart af.

Daar steekt de budgettaire windstilte aan Brusselse kant schril tegen af. Minister Guy Vanhengel ziet geen reden om de Brusselse bevolking bang te maken. "Vanuit de Brusselse regering vallen geen pijnlijke maatregelen te verwachten.”

Dat moet u toch eens uitleggen...
Vanhengel: “We hebben met de uittredende regering gezorgd voor een begroting in evenwicht in 2013 en 2014. En ook de begroting 2015 zal in evenwicht zijn. We vertrekken dus vanuit een gezonde basis.”

“Dat Vlaanderen dit jaar in het rood belandt, komt omdat de Vlaamse regering grote investeringen buiten de begroting heeft geplaatst. Europa gaat hiermee niet akkoord. Dat weegt op het Vlaams tekort. We zullen waarschijnlijk de enige regering zijn in dit land met een begroting in evenwicht in 2014.”

“En toch moeten ook wij besparen. We krijgen nieuwe bevoegdheden toegeschoven, maar niet alle middelen komen mee over. Wij staan voor een oefening waarbij we 300 miljoen euro moeten wegwerken. Alleen komt dit niet onverwacht. We weten dit al langer. Tijdens de regeeronderhandelingen zijn de lijnen uitgezet. Grote politieke discussies vallen hierover dus niet te verwachten.”

Brussel krijgt na de zesde staatshervorming meer middelen. Wordt die herfinanciering niet volledig opgesoupeerd door de tekorten?
Vanhengel: “Neen. De juiste financiering van het Brussels Gewest gaat bijna volledig op in de grote infrastructuurwerken voor de metro en het openbaar vervoer in het algemeen. De automatisering van de metro laat toe om de capaciteit met een derde te verhogen. Dat kost al 600 miljoen euro. En er is de uitbreiding van de metro naar het noorden. Dat is minstens 500 miljoen euro, Nu geschat - ik hou mijn hart vast als ik de eindrekening zal zien.”

“Wie wordt nu beter van die investeringen? De leefbaarheid van de stad gaat erop vooruit, maar het is ook voordelig voor het economisch weefsel van het hele land. Dat wordt nogal eens vergeten.”

Dus de Brusselaar zal zijn koopkracht niet zien dalen door maatregelen van de Brusselse regering?
Vanhengel: “Neen. Hij zal juist mìnder betalen. We hebben tegen 2017 een fiscale hervorming op stapel staan die de Brusselaar ontziet en de last meer evenredig verdeelt over de inwoners en gebruikers van de stad. De agglomeratiebelasting van 1 procent wordt afgeschaft, net zoals de gewestbelasting van 89 euro.”

“Ik moet de dalende inkomsten natuurlijk wel compenseren. Daarom gaan we de onroerende voorheffing optrekken. Daar zit een logica achter. Het vastgoed vormt een stabielere basis voor de belastinginning dan de personenbelasting (waarvan de inkomsten jaar na jaar dalen, SVG/DV). Bovendien zijn er heel wat mensen die vastgoed bezitten in Brussel maar die geen personenbelasting betalen. Bijvoorbeeld omdat ze hier niet gedomicilieerd zijn.”

“Iedereen kan vrij eenvoudig op zijn belastingbrief zien wat deze operatie hem opbrengt. Tel de agglomeratiebelasting en de 89 euro samen, en trek daar de verhoging van de onroerende voorheffing van af. De verhoging van het Brussels aandeel zal maximaal 10 procent bedragen.”
“We gaan nu met een werkgroep van ambtenaren en academici de metertjes juist afstellen, zodat alle Brusselaars voordeel hebben bij deze fiscale verschuiving.”

De regering herziet ook de verhouding met de Brusselse gemeentebesturen. Ze worden wat losser gelaten. Anderzijds verbindt de Brusselse regering er zich toe om de tekorten op te vangen die nu ontstaan door de door Europa opgelegde ESR-boekhouding. Is dat geen blanco cheque voor de gemeenten?
Vanhengel: “(legt omstandig het Europees Systeem van Nationale en Regionale Rekeningen uit, SVG/DV) Gewest en de negentien gemeenten zijn één en ondeelbaar. Europa vraagt een evenwicht over het geheel. Het gewest heeft er geen belang bij om pingpong te spelen met de gemeenten. Europa vraagt zich alleen af of het Brussels Gewest, inclusief de gemeentebesturen, OCMW’s en politiezones in evenwicht is. Dus volstaat een wederzijdse solidariteit tussen gemeente en gewest.”

Het gevolg is wel dat de gemeenten zich niets moeten aantrekken van de budgettaire orthodoxie. Ze kunnen à volonté in het rood gaan. Het Brussels Gewest past toch bij.
Vanhengel: “Van zodra het ontspoort, grijpen we in. Er zijn heel wat Brusselse gemeenten die onder toezicht staan. Voor hun uitgaven moeten ze toestemming vragen aan de gewestelijke inspecteur. Dat is al jaren zo.”

Een zware uitgave aan het begin van de legislatuur is die van de afbraak van het Reyersviaduct in Schaarbeek. 21 miljoen euro, terwijl de renovatie maar 4 miljoen euro kost, en het niet eens zeker is dat de afbraak de mobiliteit vooruithelpt.
Vanhengel: “De heraanleg van de buurt rond de VRT is een van de speerpunten van het Brussels regeerakkoord. Het Meiserplein krijgt een auto- en tramtunnel zodat het een echt stedelijk plein kan worden. Het Reyersviaduct brengt verkeerstechnisch weinig voordelen. Als we die op termijn toch willen afbreken, waarom er dan nu vier miljoen tegenaan gooien voor de renovatie?”

Van Meiser gesproken. Die tunnel wordt door Beliris betaald. Dat is een samenwerkingsakkoord met de federale regering, waarmee minister-president Rudi Vervoort (PS) nu al vreest dat het permanent zal botsen.
Vanhengel: “Ik heb vertrouwen in de Zweden (lacht hard). Dat sommigen daar wat minder vertrouwen in hebben, begrijp ik. Ik ben heel benieuwd. Voor de verkiezingen zei iedereen: het moeten symmetrische regeringen zijn of het Belgische federale systeem loopt vast. Wat zien we nu? Het zal nog nooit zo asymmetrisch geweest zijn!”

“Ik ben veel met cijfers bezig. Ik weet dat positief en negatief nul geeft. Iets wat net niet symmetrisch is, - dat weten we, want dat hebben we meegemaakt - geeft moeilijkheden. Meer symmetrie zou gemakkelijker geweest zijn. Maar wie heeft er in deze situatie van volledige politieke asymmetrie nog belang bij om elkaar den duvel aan te doen? Wij zullen daar alvast niet aan meedoen.”

Riskeert de Brusselse Open VLD niet gesandwicht te raken tussen die tegengestelde politieke krachten?
Vanhengel: “Ik ben heel tevreden dat ik aanspreekpunten heb in Vlaanderen en federaal.”

Maar de PS zal inhakken op een regering waar Open VLD inzit.
Vanhengel: “We hebben dat ook meegemaakt. In de vorige legislatuur heeft Open VLD op de Vlaamse regering moeten inhakken. Precies daarom heb ik veel empathie voor mijn coalitiepartners in de Brusselse regering die elders in de oppositie zitten.”

Rudi Vervoort zal het graag lezen.
Vanhengel: “En Pascal Smet, want die zit in dezelfde situatie.”

De Vlaamse regering wil van de Vlaamse zorgverzekering de basis maken voor een Vlaamse sociale zekerheid, maar voorziet al uitzonderingen voor de Vlaamse Brusselaars. Wat denkt u als u dat leest?
Vanhengel: “Ik spreek niet over Nederlandstalige of Franstalige Brusselaars. We zijn allemaal Brusselaars. Maar die ontwikkeling vanuit Vlaanderen is niet makkelijk. Het zal rijden zijn, en omzien.”

“Ook Brussel zal instrumenten ontwikkelen voor een gemeenschapsbeleid. Kunnen we daarin met Vlaanderen samenwerken? We komen hier op onverkend terrein. Dat is altijd tof, want je doet ontdekkingen, maar we zullen goed moeten uitkijken. We willen niet dat de Brusselaars tegen elkaar worden uitgespeeld.”

Maar Open VLD zit wel met de N-VA in een Vlaamse regering die daar anders over denkt.
Vanhengel: “Iedereen kent mijn standpunt over het Brusselprogramma van de N-VA. Dat programma is onbestaande.”

Nog een om het af te leren: Vervoort zegt nu al neen tegen een verplichte gemeenschapsdienst voor werklozen, een idee van de toekomstige federale regering.
Vanhengel: “Maar Rudi is voorstander van gemeenschapsdienst voor werklozen! De vraag is of het uitvoerbaar is in Brussel, waar meer dan honderdduizend werklozen zijn. En wie gaat dat betalen?”

Tot slot zijn er nog heel wat Brusselaars die al maanden op hun energiepremie wachten.
Vanhengel: “Ik vind dat je wat voorzichtig moet zijn met dat soort gadgets. Een premie van vijftig euro voor de aankoop van een energiezuinige koelkast, waar heel wat papierwerk voor nodig is, ambtenaren zich over moeten buigen... Stop daar toch mee!

"Bovendien is de koelkast binnen de kortste keren vijftig euro duurder.”