Vanhengel: 'De MR moet zich herbronnen'

De Brusselse liberalen hebben afgelopen zondag een zware klap geïncasseerd. Voor Brussels minister Guy Vanhengel (Open VLD) bewijst de verkiezingsuitslag dat de MR het spoor bijster is in Brussel. “Stedelijk liberalisme moet progressief zijn, maar de MR is vaak oerconservatief, zelfs reactionair.”

Het lijkt alsof Guy Vanhengel zich al aan de nieuwe Brusselse werkelijkheid heeft aangepast. Op de vergadertafel van zijn kantoor staat een fruitschaal met felgroene en rode appels. ”Die appels liggen er al van voor de verkiezingen, maar alle gekheid op een stokje: ik heb de uitslag zien aankomen, als je door de stad loopt, voel je dat aan, alleen zijn de trends veel meer uitgesproken dan ik vermoedde.”

Blauw moet langs Vlaams-Brusselse kant het politiek leiderschap overlaten aan Groen. Die partij heeft nu 27 gemeenteraadsleden, 10 meer dan Open VLD. En zonder overlopers waren jullie achteruit gegaan.
Guy Vanhengel: U bedoelt Vincent Riga ? Excuseer, maar dat is een VUB’er. Dat is altijd een liberaal geweest. Het was een historische vergissing dat die bij CD&V zat. Hij zit nu eindelijk terug in zijn stal. Aan Nederlandstalige kant hebben we het goed gedaan.

Steekt het niet dat Groen zoveel winst boekt?
Vanhengel: Ik feliciteer de groene vrienden, maar ik wil daar ook een paar kanttekeningen bij plaatsen. Ik heb zowel bij ons in Evere als in de regering al met hen bestuurd. Een van hun sterktes is dat ze altijd een ideeënpartij gebleven zijn. Maar nu ze in zoveel gemeenten in de meerderheid gaan zitten, zullen ze moeten bewijzen dat ze die ook kunnen omzetten in daden. Ik heb het meegemaakt dat we een akkoord hadden, maar dat Bruno De Lille dan plots op de rem ging staan: hij moest terugkoppelen naar de achterban. Zo is het moeilijk om beslissingen te nemen. Politiek is een ploegsport en soms benijd ik de groenen dat ze een hecht team zijn - bij de liberalen speelt meer de individuele ambitie - maar een mandataris moet ook knopen kunnen doorhakken.

U heeft zich geërgerd aan de acties voor propere lucht.
Vanhengel: Het is misschien een detail, maar toch moet ik het kwijt. De groenen hebben de schone luchtcampagne geclaimd, acties waar kinderen voor ingezet werden en daar heb ik het altijd moeilijk mee gehad, Kinderen moeten zich vrij kunnen ontplooien.

Veel actievoerders zijn toch gewone burgers, geen politici.
Vanhengel: Toch zijn de acties politiek geclaimd. Dat is ook eerder gebeurd: toen er protest rees tegen mijn hervorming van de speelpleinen werden er ook kinderen ingezet. De speelpleinen zijn toch hervormd en met succes. Dat heet bestuurlijk vermogen.

Maar u kan er niet omheen dat de kiezer gekozen heeft voor propere lucht en een andere mobiliteit.
Vanhengel: Natuurlijk, en daar doen we ook iets aan, veel meer trouwens dan de vorige regering met de groenen. Beseffen jullie wat dat betekent om een LEZ (lage emissiezone, red.) in te voeren in heel het gewest waarbij de meest vervuilende auto’s er jaar na jaar uitgegooid worden? We hebben ook gigantisch geïnvesteerd in elektrische en hybride bussen. Dat was anders toen de groenen voorzitter waren bij de MIVB (nu is Vanhengels partijgenoot Thomas Ryckalts voorzitter, voorheen Alain Beeckmans van Groen, red.) En ook de uitbreiding van de metro naar Evere zal voor meer schone lucht zorgen, maar daar zijn de groenen dan weer tegen. Begrijpe wie kan.

Mensen verwachten ook maatregelen op korte termijn. De luchtkwaliteit is de laatste jaren amper nog verbeterd.
Vanhengel: Dat klopt maar op lange termijn is er wel degelijk een verbetering. Veel maatregelen werken ook pas op termijn, maar dat mag ons niet nalaten om het nodige te doen. Als ik vijf jaar geleden niet ingezet had op een rits ingewikkelde stedenbouwkundige ingrepen, had ik vandaag geen scholen kunnen openen. Overigens heb ik in alle scholen de stookketels van net na de oorlog eruit gekieperd. De VGC heeft alles betaald. Ik ben niet tegen schoolstraten, maar zo dragen we ook bij tot schonere lucht. Bovendien haalt het de werkingskosten naar beneden. En nu zijn we bezig met de speelplaatsen te vergroenen.

De boosdoener is vooral ook de auto. Bovendien blijven sommige automobilisten zich misdragen.
Vanhengel: De ergernis is terecht, ook ik krijg daar de wubbekes van. In Evere hebben we ook last van zotten die tegen onmogelijke snelheden rijden en we treden er ook tegen op, er zijn mobile controles en we hebben ook al een paar keer Dikke Bertha (superflitscamera, red.) van stal gehaald. En dan hebben we het nog niet over de wildparkeerders gehad, van mij mogen alle geparkeerde auto’s van de openbare weg verdwijnen, maar ze moeten natuurlijk ergens naartoe. Ik vind de Leuvense Bondgenotenlaan schitterend zonder geparkeerde auto’s. Dat heeft Louis Tobback goed gedaan.

U zegt: ze moeten ergens naartoe, maar er zijn gewoon te veel auto’s in de stad.
Vanhengel: En dat heeft de Brusselaar goed begrepen, er zijn steeds meer Brusselaars zonder auto. Maar om de toevloed van auto’s van buitenaf te verminderen moet de Metropolitane Gemeenschap ons helpen. Er moet overleg zijn tussen de twee regeringen, de Brusselse en de Vlaamse en de burgemeesters uit de Rand rond Brussel. Die structuur bestaat, maar blijft een lege doos.

Is Open VLD toch niet het slachtoffer van de pro-autopolitiek ? En de MR nog meer ?
Vanhengel: Dat is al te kort door de bocht. Er zijn meer factoren in het geding. Het is geen determinerend punt, maar het speelt zeker mee: de Brusselaar, en zeker de Franstalige Brusselaar, apprecieert de samenwerking met de N-VA federaal niet. Twee: de MR komt teveel naar buiten als oerconservatief, soms zelfs reactionair, terwijl het stedelijk liberalisme progressief moet zijn. Dat bewijzen de twee die zich staande houden: Boris Dilliès van Ukkel, die pleit voor een groen liberalisme, en Vincent De Wolf van Etterbeek, die altijd een sociaal liberaal is geweest. Ik hoop dat de MR zich kan herbronnen.

De liberalen hebben zich van vijand vergist: er gingen geen stemmen verloren aan N-VA, wel aan Groen.
Vanhengel: Dat komt door al die peilingen. Ik heb ze nooit geloofd, maar ik stond alleen en moest wel constant overal lezen dat N-VA een doorbraak ging forceren. Jullie bij BRUZZ en al jullie collega’s moeten daar maar eens mee ophouden. Ik heb het vroeger ook meegemaakt bij de VLD. Als je het heel goed doet in de peilingen, ga je op den duur zweven en ben je sowieso ontgoocheld met het resultaat. Bij de MR hebben velen zich daar ook op verkeken en ze zijn opgeschoven naar rechts, terwijl ze het omgekeerde hadden moeten doen.

Maar ook partijgenoten van u gingen daarin mee. Els Ampe bijvoorbeeld stapte mee in het discours van Alain Courtois.
Vanhengel: Ja, maar ze stonden samen op een lijst. Omdat de MR in het gewest in de oppositie zit heeft Open VLD de groene verwezenlijkingen van de Brusselse regering niet kunnen uitspelen. Tussen haakjes: het is niet toevallig dat ik niet op een MR-lijst sta. En Courtois? Eerst een ruk naar rechts, en nu zegt hij 'ik ga toneelspelen". Alsof hij ooit iets anders gedaan heeft! We hadden het moeten weten, hij was al maanden bezig met zijn filmpjes La Minute Courtois. (lacht)

Kan Brussel ooit opnieuw een liberale stad worden ?
Vanhengel: Dat is een foute vraag, het wezen van de Brusselaar is progressief-liberaal. De vraag moet zijn: kan de liberale beweging dit nog politiek vertalen? Uiteraard. Wat ik in aanloop naar de verkiezingen volgend jaar wil uitleggen zijn de inspanningen die we leveren voor 20 procent van de bevolking met het Nederlandstalige onderwijs. Dat is emancipatorisch, progressief en liberaal. Karel Buls à fond la caisse.

Niet alleen de groenen hebben goed gescoord, maar ook uw vrienden van lang geleden: de PTB/PVDA.
Vanhengel: Ik heb nog altijd vrienden bij de PVDA. Mijn aanvoelen is dat het succes een tijdelijke opwelling is die te maken heeft met de schandalen. Je hebt altijd foerters nodig. Het is de onderkant van de samenleving die kwaad is, de mensen die zich uitgesloten voelen. In Vlaanderen stemmen die voor het Vlaams Belang, in Brussel voor de PTB/PVDA. Vergelijk ook eens de slogans: tussen Grote Kuis en Secouons-les is het verschil niet groot, waarmee ik niet wil gezegd hebben dat de ideologieën dezelfde zijn.

In Evere stond u opnieuw op de lijst van Rudi Vervoort (PS), maar u haalde minder voorkeurstemmen.
Vanhengel: Ik organiseer dan ook mijn eigen oppositie, ik heb de N-VA aan de nodige handtekeningen bezorgd, uit pure democratische motieven. Ik heb het aan onze lijsttrekker voorgelegd, want alle Nederlandstalige partijen (liberalen, socialisten en christendemocraten) hebben zo stemmen verloren. Wat ik minder heb geapprecieerd is dat ze agressief campagne tegen mij gevoerd hebben.

Er zijn ook twee Nederlandstaligen op de MR-lijst verkozen.
Vanhengel: Ook die twee hebben campagne tegen mij gevoerd. Daags voor de verkiezingen (Vanhengel laat folder zien, red.) hebben ze een folder verspreid met de mededeling dat Vanhengel op de lijst van de socialisten stond. Ik kan tegen een stootje, maar ik maak het mijzelf niet makkelijk.

Tot slot: u hebt er al naar verwezen, volgend jaar trekken we opnieuw naar de stembus. Wie trekt de Open VLD-lijst voor het gewest ?
Vanhengel: Ik ben kandidaat, maar de partij beslist.

U bent toch de baas in Brussel ?
Vanhengel: (lacht) Baas zijn betekent alleen dat je verantwoordelijkheid opneemt voor de groep.

Wil u nog een volledige legislatuur minister zijn?
Vanhengel: Als ik de fakkel in goede omstandigheden kan doorgeven, ga ik niet meer voor vijf jaar. Het is ook niet belangrijk aan wie, wel dat het liberalisme waarvoor ik me 40 jaar heb ingezet niet verkwanseld wordt.