Vanraes: 'Wij moeten elke euro 25 keer omdraaien'

Open VLD staat aan de zijlijn bij de onderhandelingen over een staatshervorming, maar voor de Brusselse minister van Begroting Jean-Luc Vanraes (Open VLD) is de uitkomst cruciaal. Als de verwachte vijfhonderd miljoen euro er niet komt, verdwijnen er heel wat projecten in de koelkast. [4 reacties]

Minister Jean-Luc Vanraes maakt een ontspannen indruk. Nochtans hangt er zwaar weer boven Brussel. In oktober komt de opmaak van de begroting op kruissnelheid. Brussel zal het geld uit alle hoeken bijeen moeten schrapen.

Hoe staat het met de begroting?
Jean-Luc Vanraes: "We zijn op twee fronten bezig. Voor de begrotingswijziging van dit jaar hebben we goed nieuws. We rekenen op 71 miljoen euro meer dan voorzien, dankzij hogere registratierechten. Dat goede nieuws is relatief, want we gaan dit jaar diep in het rood. Herinner u: het verlies is geraamd op 320 miljoen euro. Voor de begroting van volgend jaar willen we uitkomen bij een deficit van 254 miljoen euro. Dat is binnen het tijdspad dat door de vorige minister van Begroting is uitgestippeld en dat is goedgekeurd door Europa."

Maar dat is zonder de vijfhonderd miljoen euro die de PS voor Brussel uit de brand heeft proberen te slepen.
Vanraes: "Inderdaad. Dat betekent dat heel wat zwaar en noodzakelijk infrastructuurwerk zal moeten worden uitgesteld: de toegangspoortjes in de metro, nieuwe metrolijnen, wegwerkzaamheden, het uitzicht van de stad, de Europese wijk, de kanaalzone. We kunnen dus wel overleven, maar we zullen de komende jaren noodgedwongen onderinvesteren."

Betekent dat ook dat Brussel in de gevarenzone blijft hangen die de ratingbureaus aangeven?
Vanraes: "Begin dit jaar kregen we een AA+-rating, omdat er een herfinanciering van Brussel in het vooruitzicht was gesteld. De dag dat het ratingbureau vernam dat de herfinanciering niet voor morgen zou zijn, stonden ze hier al aan de deur en hebben ze de rating aangepast naar AA-. Toch kunnen we nogal altijd goedkoper lenen op de financiële markten dan de Belgische overheid. Dat heeft dan weer te maken met ons uitstekende schuldbeheer. Wat de ratingbureaus vertellen, komt dus niet altijd overeen met hoe de financiële markten ermee omgaan. Brussel heeft in het buitenland nog altijd een positief economisch imago. Dat vergeten we weleens als we alleen de binnenlandse kranten lezen."

De Brusselse begroting kampt ook met twee enorme tegenvallers: slecht ingeschatte uitgaven voor de premies voor zonnepanelen, en een schadevergoeding aan Sogaris omdat het Bilc niet wordt gebouwd.
Vanraes: "De schadevergoeding was ingecalculeerd in de begroting. De premies voor de zonnepanelen, dat is een ander probleem. Wij hebben als Brusselse regering geen zicht op de rekeningen van Sibelga, die de premies uitkeert. Dat is vervelend, want alle andere overheidsbedrijven worden op de voet gevolgd, zodat we dit soort verrassingen kunnen vermijden. Daar zit dus het probleem. Maar goed, we moeten dus vijftien miljoen euro vinden. Minister Evelyne Huytebroeck (Ecolo) heeft verklaard dat ze dat in haar eigen portefeuille zal vinden, maar dat lijkt mij niet voor de hand liggend."

Brussel heeft altijd een begroting kunnen indienen die beantwoordt aan de normen van de Hoge Raad voor Financiën. Wat ging er mis in 2009?
Vanraes: "Onze inkomsten zijn ingestort. We hadden plots dertig procent minder uit registratierechten. Dat is dramatisch. Brussel haalt (in tegenstelling tot de twee andere gewesten, SVG/DV) bijna vijftig procent uit eigen inkomsten. Het Lombardakkoord van 2001 had voor een vangnet gezorgd, maar dat was beperkt in de tijd. We kunnen daarop al enkele jaren niet meer rekenen."

Verklaart dit de Franstalige koudwatervrees voor responsabilisering? Brussel voelt aan den lijve wat het betekent om de eigen boontjes te doppen.
Vanraes: "Wij, vanuit Open VLD, hebben geen enkele schrik. Bij een herziening van de Financieringswet zal iedereen geresponsabiliseerd worden. Ik steiger als ik Vlaanderen hoor over de 'blanco cheque voor Brussel'. Ik wil best de vergelijking met de andere gewesten maken. Wij moeten elke euro 25 keer omdraaien voor we hem uitgeven."

"Ik heb lang gewacht om met het Brusselse financiële verhaal naar buiten te komen. Maar ik heb iets merkwaardigs vastgesteld. Toen de VRT mij hierover aansprak, heb ik een debat met woord en wederwoord gevraagd . En wat heb ik gekregen? Ik mocht in een vooraf opgenomen filmpje mijn ei kwijt, terwijl een professor van de denktank Vives in de studio zijn mening mocht ventileren. Dat is geen debat, hé. De professor wint altijd. Ik weet intussen ook beter sinds ik De Morgen drie weken geleden heb gelezen. (De krant bracht uit dat Vives opgericht werd door mensen uit Vlaams-nationalistische kringen, SVG/DV.) "

U betwist de stelling van Vives dat Brussel genoeg middelen krijgt...
Vanraes: "Dat is zo klaar als een klontje. Neem nu Beliris, het samenwerkingsakkoord tussen Brussel en België. We krijgen 125 miljoen euro per jaar. Maar we krijgen dat ook maar naarmate de werkzaamheden worden uitgevoerd. Dat is lang niet jaarlijks de volledige som. Twee: we hebben beslist om dat geld prioritair naar openbaar vervoer te laten gaan. Honderd miljoen is een relatief kleine som in vergelijking met de 680 miljoen die Brussel zelf elk jaar moet ophoesten voor het openbaar stadsvervoer."

Bent u voorstander van een regionalisering van een deel van de personen- en de vennootschapsbelasting, zoals Voka voorstelt?
Vanraes: "Dat zijn uitvoeringsmodaliteiten. Vlaanderen zal eerder de personenbelastingen willen regionaliseren, Brussel heeft meer baat bij eigen vennootschapsbelastingen, maar daar gaat het mij niet om. Ik ben voorstander van het Duitse sys­teem: er wordt geld geïnd en dan volgens objectieve parameters verdeeld (volgens het principe: elke Duitser heeft recht op een gelijke dienstverlening, SVG/DV). Waar het geld vandaan komt, maakt dan niet zoveel uit. Als het maar transparant en objectief is. We zouden moeten kunnen vertrekken van een tabula rasa . Jammer genoeg is dat erg moeilijk omdat iedereen opgesloten zit in zijn eigen gelijk."

"Tegelijk moet er een lijn getrokken worden in het concurrentievermogen van de gewesten. Gewesten moeten nuances kunnen leggen, maar dat mag niet leiden tot dwaze fiscale concurrentie ten koste van het andere gewest. Daarvoor is België te klein. Want dán is het eenvoudig. Dan neemt Brussel de volle bevoegdheid over de vennootschapsbelasting en verlaagt het Gewest die zo dat het een soort Liechtenstein wordt. Een klein fiscaal paradijs. Laat het duidelijk zijn dat ik hiervan geen voorstander ben."

"Objectieve cijfers zijn belangrijk. Neem nu het onderwijs. Als er in Brussel een stijging is van het aantal leerlingen, dan moet de financiering gelijk opgaan. Dat heeft Vlaanderen niet meteen begrepen. Het is maar omdat Antwerpen kampt met een scholentekort dat Vlaanderen ook voor Brussel inspanningen heeft willen doen."

Wordt onderwijs ooit een bevoegdheid van het Brussels Gewest?
Vanraes: " Never! Vlamingen in Brussel moeten eenzelfde kwaliteitsonderwijs krijgen als Vlamingen in Vlaanderen."

Franstaligen zien dat anders. Ze gaan steeds meer uit van een federatie Brussel-Wallonië, waarin Vlaanderen nauwelijks nog een rol speelt. En ook in andere kringen gaan stemmen op voor een 'Brusselser' onderwijs.
Vanraes: "Dat beangstigt mij. Meertalig onderwijs, zoals de immersiescholen van de Franse Gemeenschap, zijn misschien succesvol voor kinderen uit de gegoede burgerij, maar ze zijn nadelig voor wie het nu al moeilijk heeft op school. Franse en Vlaamse Gemeenschap moeten allebei hun rol spelen in het uitbouwen van een kwaliteitsvol onderwijs. Dat is hard nodig om de honderdduizend werklozen terug te brengen tot twintigduizend."

Riskeert Brussel bij een herfinanciering geen usurpatie van bevoegdheden? In het lijstje met noden voor Brussel zet Charles Picqué steevast: scholen bouwen. Dat kan makkelijk door het geld van het Gewest door te sluizen naar de gemeenten. U weet net zo goed als wij dat die gemeenten daarmee vooral Franstalige scholen zullen bouwen.
Vanraes: "We hebben hoe dan ook de gemeenten nodig om genoeg nieuwe scholen op te richten. Ik heb de kwestie aangekaart bij de Conferentie van Burgemeesters en Schepenen. Daar is wel degelijk enthousiasme voor de bouw van Nederlandstalige scholen. Met name politici van allochtone oorsprong staan open voor het Nederlandstalig onderwijs. Af en toe botsen we nog wel op praktische drempels. Soms zijn de Brusselse gemeenten gewoon niet in staat om een Nederlandstalig subsidiedossier op te maken."

De Vlaamse Brusselaar is haast volledig afwezig in de discussies over de staatshervorming, terwijl hij weleens in de hoek zou kunnen staan waar de klappen vallen: minder taalrechten, een splitsing van B-H-V, een nieuwe federatie Brussel-Wallonië. Of overdrijven we nu?
Vanraes: "De Vlaamse Brusselaar is quantité négligeable voor Vlaanderen. Er is een onafhankelijkheidsdrang in Vlaanderen waarbij Brussel niet meer telt. Dat is onzinnig. Wat de federatie Brussel-Wallonië betreft: als ik Franstaligen hierover aanspreek en zeg dat ook de as Vlaanderen-Brussel in stand moet worden gehouden, dan kunnen ze daar natuurlijk niet tegen zijn. Ze zijn immers eerst en vooral Belg. Dat zeggen ze toch altijd zelf, nietwaar?"